Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *svinьji / svini (ż) 'samica gatunku Sus domestica'
Rzeczownik, pierwotnie z archaicznym przyrostkiem *-ьji < *-ī (jak w analogicznym pani ), tworzącym głównie nazwy istot żeńskich, z wtórnym przesunięciem do tematów na -ja ( podobnie jak łania ) od psł. przymiotnika *svinъ ‘właściwy świni, świński’.
1. zwierzę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zwierzę |
Połączenia
- czarna świnia; żywe świnie
- świnie w chlewie
- świnie i gęsi, świnie i kozy, świnie i kury, świnie i owce; bydło i świnie, drób i świnie, konie i świnie, krowy i świnie
- łeb, ryj; serce; mięso świni; stado; hodowca; chów, hodowla; skup; tucz, ubój; pogłowie; pomór; cena; rasa świń; ileś sztuk świń
- karma, pasza dla świń
- świnia kwiczy; je, żre
- hodować, trzymać; paść; karmić; tuczyć; bić, zabić, zabijać, zarzynać; ewidencjonować; sprzedać/sprzedawać świnie; żywienie świń
- brudny; gruby, tłusty jak świnia
- jeść jak świnia
Cytaty
|
Pan Jan gospodaruje na 12 ha. Ma po trochu wszystkiego - i krowy, i świnie, w ogrodzie wszystkie warzywa, jest samowystarczalny. źródło: NKJP: sm: Boimy się grypy, nie kary, Czas Ostrzeszowski, nr 2005-43 |
|
|
Mieli przydomowe ogródki, w których uprawiali warzywa, i chlewiki, w których hodowali świnie. źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, Twój Styl, 1997 |
|
|
Nieuchronna natomiast wydaje się zwyżka cen tak popularnej w Polsce wieprzowiny. - Z powodu drożejących pasz zmalało pogłowie świń w całej Unii. źródło: NKJP: Paweł Wrabec: W gniazdku, w baku i na haku, Polityka, nr 2635, 2008-01-05 |
|
|
Przy kuchennym wejściu ustawiane były drewniane koryta, do których przez cały dzień wylewano pomyje i wrzucano jadalne odpadki. Wieczorem ta breja - wzbogacona parującymi kartoflami i ospą - stanowiła pożywną karmę dla świń. źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Świat zapamiętany, 2002 |
|
|
Zdaniem fachowców mięso świni tej rasy, obok wysokich walorów smakowych, ma znacznie mniej wody, więc przy obróbce nie traci ono tak bardzo na objętości. źródło: NKJP: Bohdan Ogrodowski: Świnia „pstra złotnicka” nadzieją ostrzeszowskich rolników, Czas Ostrzeszowski, nr 15, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świnia |
świnie |
|
| D. | świni |
świń |
|
| C. | świni |
świniom |
|
| B. | świnię |
świnie |
|
| N. | świnią |
świniami |
|
| Ms. | świni |
świniach |
|
| W. | świnio |
świnie |
2. ostatnia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- ostatnia; zwykła świnia
- świnia i cham
- nazwać kogoś świnią
- zachować się; spić się, schlać się jak świnia
Cytaty
|
Jakaś świnia na mnie doniosła - powiedział kapitan Grabowski. źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998 |
|
|
Ty uznałeś, że ludzie są dobrzy, a ja - że wszyscy są świniami. źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska, Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009 |
|
|
Ty świnio! Jak możesz tak w żywe oczy kłamać! źródło: NKJP: Renata Radłowska: Nowohucka nowela, 2008 |
|
|
Wiem, jestem świnia, że się spóźniłem. Miałem robotę! źródło: NKJP: Radosław Figura: Samo życie, Odcinek 158, 2002 |
|
|
To strasznie miły człowiek. Taki porządny, ciepły. Czuły. Ktoś, kto by chciał mu krzywdę zrobić, byłby skończoną świnią. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świnia |
świnie |
|
| D. | świni |
świń |
|
| C. | świni |
świniom |
|
| B. | świnię |
świnie |
|
| N. | świnią |
świniami |
|
| Ms. | świni |
świniach |
|
| W. | świnio |
świnie |
3. szowinistyczna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- męska szowinistyczna świnia; polskie świnie
Cytaty
|
Ślązacy zawsze byli bici. W czasie okupacji byliśmy polskimi świniami, przyszli Polacy i staliśmy się Szwabami. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
|
|
Trzech urlopowanych z frontu żołnierzy nawymyślało sierżantowi, dowódcy patrolu żandarmerii, od brudnych pruskich świń, z czego ten postanowił uczynić sprawę polityczną, jako że żołnierze byli wiedeńczykami. źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 2000 |
|
|
Męskim szowinistycznym świniom trudno pogodzić się z faktem, że ich przełożoną jest kobieta. źródło: NKJP: Kariera: Panie rządzą, CKM, 03/03, 2001 |
|
|
Zaczęła używać słów, których nigdy wcześniej od niej nie słyszałam. Zwracała się do mnie - ty świnio, głupku. Rzucała się na mnie znienacka, gryzła. Jednej nocy całej przez tamte dwa lata nie przespałam. źródło: NKJP: Jolanta Sielska: Być mamą swojej mamy, Gazeta Poznańska, 2002-12-28 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świnia |
świnie |
|
| D. | świni |
świń |
|
| C. | świni |
świniom |
|
| B. | świnię |
świnie |
|
| N. | świnią |
świniami |
|
| Ms. | świni |
świniach |
|
| W. | świnio |
świnie |