UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

obudzić się

Chronologizacja

SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. budzić

1. ze snu

Definicja

przestać spać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	przebudzić się, wybudzić się, zbudzić się
	antonimy:	usnąć, zasnąć

Połączenia

obudzić się na chwilę
obudzić się nad ranem
obudzić się o świcie, o ósmej (dziewiątej…)
obudzić się w nocy, w środku nocy; w innej Polsce, w innej rzeczywistości
obudzić się z drzemki, z koszmaru, ze snu; z bólem, z gorączką, z kacem, z krzykiem, z płaczem
obudzić się nagle, późno, rano, wcześnie
obudzić się i wstać

Cytaty

	Następnego dnia Jan obudził się rześki i pełen nadziei. Zjadł z apetytem śniadanie, najstaranniej się ogolił i uczesał. źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Pogoda dla wszystkich, 2003
	Obudziwszy się około 7 rano, stwierdził, że do odlotu zostało niewiele czasu, złapał więc taksówkę i pognał na Okęcie. źródło: NKJP: Dzieci Dionizosa, Dziennik Polski, 2001-03-03
	Niedługo spała. Obudziła się z uczuciem, że coś ciężkiego ją przygniata. źródło: NKJP: Ewa Kozierkiewicz-Widermańska: Nieszczęścia chodzą parami, 1999
	Kiedy Polek obudził się z dławiącym uczuciem przerażenia, za ścianą ciurkały monotonnie ostatnie krople w rynnach. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995
	Dog obudził się nagle i kłapnął pyskiem. źródło: NKJP: Tomasz Klarecki, Izabela Smolarek: Wilk... i śmierć bankiera, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	obudzę się	obudzimy się
2 os.	obudzisz się	obudzicie się
3 os.	obudzi się	obudzą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłem się +(e)m się obudził	obudziłam się +(e)m się obudziła	obudziłom się +(e)m się obudziło	obudziliśmy się +(e)śmy się obudzili	obudziłyśmy się +(e)śmy się obudziły
2 os.	obudziłeś się +(e)ś się obudził	obudziłaś się +(e)ś się obudziła	obudziłoś się +(e)ś się obudziło	obudziliście się +(e)ście się obudzili	obudziłyście się +(e)ście się obudziły
3 os.	obudził się	obudziła się	obudziło się	obudzili się	obudziły się

bezosobnik: obudzono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		obudźmy się
2 os.	obudź się	obudźcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłbym się bym się obudził	obudziłabym się bym się obudziła	obudziłobym się bym się obudziło	obudzilibyśmy się byśmy się obudzili	obudziłybyśmy się byśmy się obudziły
2 os.	obudziłbyś się byś się obudził	obudziłabyś się byś się obudziła	obudziłobyś się byś się obudziło	obudzilibyście się byście się obudzili	obudziłybyście się byście się obudziły
3 os.	obudziłby się by się obudził	obudziłaby się by się obudziła	obudziłoby się by się obudziło	obudziliby się by się obudzili	obudziłyby się by się obudziły

bezosobnik: obudzono by się

bezokolicznik: obudzić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obudziwszy się

gerundium: obudzenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	obudzenie się	obudzenia się
D.	obudzenia się	obudzeń się
C.	obudzeniu się	obudzeniom się
B.	obudzenie się	obudzenia się
N.	obudzeniem się	obudzeniami się
Ms.	obudzeniu się	obudzeniach się
W.	obudzenie się	obudzenia się

odpowiednik aspektowy: budzić się

Składnia

Rz _żywotny

obudzić się

(z CZEGO)

2. oprzytomnieć

Definicja

odzyskać poczucie rzeczywistości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

oprzytomnieć, przebudzić się, wybudzić się

Połączenia

obudzić się z zamyślenia, z zadumy, z transu, z narkozy, ze śpiączki

Cytaty

	Wczoraj rano dziewczynka obudziła się z narkozy. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 1999-10-14
	Po terapii polem magnetycznym udało się obudzić ze śpiączki młodego mężczyznę. źródło: Internet
	Edyta długo jeszcze dochodziła do siebie po nagłym najściu, gdy zegar wybijający trzecią w nocy obudził ją z zadumy. źródło: Internet
	Ciepły powiew wiatru obudził mnie z transu. źródło: Internet
	Miała pełne, nieomal zbyt szerokie usta, wąski, prosty nos i olbrzymie półprzymknięte powieki, spod których patrzyła z wyrazem jakiejś sennej ociężałości, jakby przed chwilą obudziła się z rozkosznego marzenia, z marzenia o rozkoszy. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	obudzę się	obudzimy się
2 os.	obudzisz się	obudzicie się
3 os.	obudzi się	obudzą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłem się +(e)m się obudził	obudziłam się +(e)m się obudziła	obudziłom się +(e)m się obudziło	obudziliśmy się +(e)śmy się obudzili	obudziłyśmy się +(e)śmy się obudziły
2 os.	obudziłeś się +(e)ś się obudził	obudziłaś się +(e)ś się obudziła	obudziłoś się +(e)ś się obudziło	obudziliście się +(e)ście się obudzili	obudziłyście się +(e)ście się obudziły
3 os.	obudził się	obudziła się	obudziło się	obudzili się	obudziły się

bezosobnik: obudzono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		obudźmy się
2 os.	obudź się	obudźcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłbym się bym się obudził	obudziłabym się bym się obudziła	obudziłobym się bym się obudziło	obudzilibyśmy się byśmy się obudzili	obudziłybyśmy się byśmy się obudziły
2 os.	obudziłbyś się byś się obudził	obudziłabyś się byś się obudziła	obudziłobyś się byś się obudziło	obudzilibyście się byście się obudzili	obudziłybyście się byście się obudziły
3 os.	obudziłby się by się obudził	obudziłaby się by się obudziła	obudziłoby się by się obudziło	obudziliby się by się obudzili	obudziłyby się by się obudziły

bezosobnik: obudzono by się

bezokolicznik: obudzić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obudziwszy się

gerundium: obudzenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	obudzenie się	obudzenia się
D.	obudzenia się	obudzeń się
C.	obudzeniu się	obudzeniom się
B.	obudzenie się	obudzenia się
N.	obudzeniem się	obudzeniami się
Ms.	obudzeniu się	obudzeniach się
W.	obudzenie się	obudzenia się

odpowiednik aspektowy: budzić się

Składnia

Rz _osobowy

obudzić się

z CZEGO

3. do życia

Definicja

uaktywnić się po okresie utajenia, spoczynku lub zastoju

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

odrodzić się, przebudzić się, wybudzić się

Połączenia

obudzić się do działania, do życia
obudzić się z letargu, z odrętwienia, z otępienia, z uśpienia, z zimowego snu

Cytaty

	Wielu ludzi raptem obudziło się z pewnego rodzaju letargu i uwierzyło w nową szansę. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 31.08.1995
	Rodacy! Jeżeli nie chcecie stać się złomem historii, obudźcie się! Wstępujcie do naszej partii, jeżeli chcecie żyć z sensem! źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997
	Któregoś dnia Dymny obudził się z odrętwienia. Postanowił, że odbudują swój strych jeszcze lepiej. źródło: NKJP: Anna Dymna, Elżbieta Baniewicz: Ona to ja, 1997
	Wielu ekspertów przewidywało, że po kilku latach stagnacji japońska gospodarka obudzi się z marazmu. źródło: NKJP: Paweł Wujec, Gazeta Wyborcza, 1995-03-11

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	obudzę się	obudzimy się
2 os.	obudzisz się	obudzicie się
3 os.	obudzi się	obudzą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłem się +(e)m się obudził	obudziłam się +(e)m się obudziła	obudziłom się +(e)m się obudziło	obudziliśmy się +(e)śmy się obudzili	obudziłyśmy się +(e)śmy się obudziły
2 os.	obudziłeś się +(e)ś się obudził	obudziłaś się +(e)ś się obudziła	obudziłoś się +(e)ś się obudziło	obudziliście się +(e)ście się obudzili	obudziłyście się +(e)ście się obudziły
3 os.	obudził się	obudziła się	obudziło się	obudzili się	obudziły się

bezosobnik: obudzono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		obudźmy się
2 os.	obudź się	obudźcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłbym się bym się obudził	obudziłabym się bym się obudziła	obudziłobym się bym się obudziło	obudzilibyśmy się byśmy się obudzili	obudziłybyśmy się byśmy się obudziły
2 os.	obudziłbyś się byś się obudził	obudziłabyś się byś się obudziła	obudziłobyś się byś się obudziło	obudzilibyście się byście się obudzili	obudziłybyście się byście się obudziły
3 os.	obudziłby się by się obudził	obudziłaby się by się obudziła	obudziłoby się by się obudziło	obudziliby się by się obudzili	obudziłyby się by się obudziły

bezosobnik: obudzono by się

bezokolicznik: obudzić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obudziwszy się

gerundium: obudzenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	obudzenie się	obudzenia się
D.	obudzenia się	obudzeń się
C.	obudzeniu się	obudzeniom się
B.	obudzenie się	obudzenia się
N.	obudzeniem się	obudzeniami się
Ms.	obudzeniu się	obudzeniach się
W.	obudzenie się	obudzenia się

odpowiednik aspektowy: budzić się

Składnia

obudzić się

z CZEGO + (do CZEGO)

4. o uczuciach

Definicja

o uczuciach, postawach, doznaniach: powstać wskutek jakichś okoliczności lub zdarzeń

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ocknąć się, przebudzić się, wzbudzić się, zrodzić się
	hiperonimy:	powstać

Połączenia

obudziły się lęki, nadzieje, obawy, podejrzenia, wątpliwości

Cytaty

	Dotąd bał się tylko ludzi, a teraz obudził się w nim lęk przed czymś niewiadomym. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Atlantyda, wyspa ognia, 1967
	Osaczony, odchodziłem od zmysłów i wówczas obudziła się we mnie zwierzęca wola przetrwania. źródło: NKJP: Humoreski Jacka Laudy, 1998
	Naczelnemu inżynierowi przeleciał po krzyżu zimny dreszcz, obudziło się w nim bowiem potworne podejrzenie, że Lesio, wraz z utratą zdrowych zmysłów, stracił też zdolność rozróżniania płci. źródło: KJ PWN: Joanna Chmielewska: Lesio, 1973
	Dzięki zimnej krwi Pompidou, determinacji generała de Gaulle'a i obudzeniu się instynktu samozachowawczego milczącej większości państwo przejęło inicjatywę. źródło: NKJP: Dziwna rocznica, Dziennik Polski, 1998-05-22

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	obudzę się	obudzimy się
2 os.	obudzisz się	obudzicie się
3 os.	obudzi się	obudzą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłem się +(e)m się obudził	obudziłam się +(e)m się obudziła	obudziłom się +(e)m się obudziło	obudziliśmy się +(e)śmy się obudzili	obudziłyśmy się +(e)śmy się obudziły
2 os.	obudziłeś się +(e)ś się obudził	obudziłaś się +(e)ś się obudziła	obudziłoś się +(e)ś się obudziło	obudziliście się +(e)ście się obudzili	obudziłyście się +(e)ście się obudziły
3 os.	obudził się	obudziła się	obudziło się	obudzili się	obudziły się

bezosobnik: obudzono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		obudźmy się
2 os.	obudź się	obudźcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłbym się bym się obudził	obudziłabym się bym się obudziła	obudziłobym się bym się obudziło	obudzilibyśmy się byśmy się obudzili	obudziłybyśmy się byśmy się obudziły
2 os.	obudziłbyś się byś się obudził	obudziłabyś się byś się obudziła	obudziłobyś się byś się obudziło	obudzilibyście się byście się obudzili	obudziłybyście się byście się obudziły
3 os.	obudziłby się by się obudził	obudziłaby się by się obudziła	obudziłoby się by się obudziło	obudziliby się by się obudzili	obudziłyby się by się obudziły

bezosobnik: obudzono by się

bezokolicznik: obudzić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obudziwszy się

gerundium: obudzenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	obudzenie się	obudzenia się
D.	obudzenia się	obudzeń się
C.	obudzeniu się	obudzeniom się
B.	obudzenie się	obudzenia się
N.	obudzeniem się	obudzeniami się
Ms.	obudzeniu się	obudzeniach się
W.	obudzenie się	obudzenia się

odpowiednik aspektowy: budzić się

Składnia

Rz _nieżywotny

obudzić się

(w KIM)

5. poniewczasie

Definicja

zbyt późno zdać sobie z czegoś sprawę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ocknąć się

Połączenia

obudzić się nagle, za późno, zbyt późno

Cytaty

	Jeśli odpowiednie fundusze i technologie znajdą się w zasięgu bioterrorystów, pewnego pięknego dnia możemy się obudzić w świecie rządzonym przez supermikroby. źródło: NKJP: Aleksandra Kowalczyk: Bakteria doktora Frankensteina, 2005
	Rząd nie może uchylać się od odpowiedzialności za przygotowanie polskiej gospodarki do stowarzyszenia z EWG. Chodzi o to, abyśmy po upływie okresu przejściowego nie obudzili się nagle i aby nie okazało się, że przez cały ten czas staliśmy z rękoma w kieszeni. źródło: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 21.05.1992
	Z zakupami radzę się pospieszyć. Obyśmy, tak jak to zdarzyło się pod koniec lata, nie obudzili się za późno. źródło: NKJP: (dw): Mieszane uczucia działacza, Dziennik Polski, 2002-11-23
	Organizacje niepełnosprawnych zbyt późno się obudziły i w tej chwili - kiedy ustawa czeka już tylko na podpis prezydenta - może się okazać, że wszelka interwencja będzie nieskuteczna. źródło: NKJP: Dorota Stec-Fus: Podatek za wózek, Dziennik Polski, 2004-03-22

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	obudzę się	obudzimy się
2 os.	obudzisz się	obudzicie się
3 os.	obudzi się	obudzą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłem się +(e)m się obudził	obudziłam się +(e)m się obudziła	obudziłom się +(e)m się obudziło	obudziliśmy się +(e)śmy się obudzili	obudziłyśmy się +(e)śmy się obudziły
2 os.	obudziłeś się +(e)ś się obudził	obudziłaś się +(e)ś się obudziła	obudziłoś się +(e)ś się obudziło	obudziliście się +(e)ście się obudzili	obudziłyście się +(e)ście się obudziły
3 os.	obudził się	obudziła się	obudziło się	obudzili się	obudziły się

bezosobnik: obudzono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		obudźmy się
2 os.	obudź się	obudźcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	obudziłbym się bym się obudził	obudziłabym się bym się obudziła	obudziłobym się bym się obudziło	obudzilibyśmy się byśmy się obudzili	obudziłybyśmy się byśmy się obudziły
2 os.	obudziłbyś się byś się obudził	obudziłabyś się byś się obudziła	obudziłobyś się byś się obudziło	obudzilibyście się byście się obudzili	obudziłybyście się byście się obudziły
3 os.	obudziłby się by się obudził	obudziłaby się by się obudziła	obudziłoby się by się obudziło	obudziliby się by się obudzili	obudziłyby się by się obudziły

bezosobnik: obudzono by się

bezokolicznik: obudzić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: obudziwszy się

gerundium: obudzenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	obudzenie się	obudzenia się
D.	obudzenia się	obudzeń się
C.	obudzeniu się	obudzeniom się
B.	obudzenie się	obudzenia się
N.	obudzeniem się	obudzeniami się
Ms.	obudzeniu się	obudzeniach się
W.	obudzenie się	obudzenia się

Składnia

Rz _osobowy

obudzić się

Frazeologizmy

ktoś obudził się z ręką w nocniku

Data ostatniej modyfikacji: 23.11.2009