Jak korzystać ze słownika?

usnąć

  • Definicja
    zacząć spać
  • Kwalifikacja tematyczna

    CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

    Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

    czynności i stany fizjologiczne

  • Relacje znaczeniowe
    synonimy:  ktoś poszedł w kimono
    zasnąć
    antonimy:  obudzić się
    wybudzić się
  • Połączenia
    • chory usnął, dziecko usnęło
    • usnąć na ławce, na kanapie; na chwilę
    • usnąć nad ranem
    • usnąć przed telewizorem
    • usnąć przy stole; przy zapalonym świetle
    • usnąć w fotelu, w czyichś ramionach
    • usnąć z zapalonym papierosem; z nudów, ze znużenia
    • usnąć głęboko, kamiennym snem, niespokojnym snem; natychmiast, szybko; na siedząco, na stojąco
    • usnąć jak kamień, jak kłoda
    • nie móc, próbować usnąć; coś nie pozwala usnąć
    • usnąć i śnić o czymś; położyć się i usnąć, wtulić się w poduszkę i usnąć
  • Cytaty

    Piotr czekał, aż obie uśniemy, a sam wstawał i całą noc siedział przy komputerze.

    źródło: NKJP: Wojna o klawiaturę, Glamour, 2003

    Nie mogła jeszcze długo usnąć i przewracała się z boku na bok.

    źródło: NKJP: Maciej Konrad Ziembiński: Fotografie 1939-1945, 1998

    Chciałem usnąć w jej ramionach.

    źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

    Usnął zaraz po zachodzie słońca, mając przed oczyma pochylone nad Weroniką ciało Markiza w przybrudzonym, zielonym surducie.

    źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1995

    Zmęczeni podróżni usnęli w aucie.

    źródło: NKJP: (MB): Dokumenty i pieniądze straciła Litwinka pod Szyłowcem, Echo Dnia, 2006-10-05
  • Odmiana

    część mowy: czasownik

    aspekt: dokonany

    Tryb oznajmujący

    Czas przyszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. usnę
    		 uśniemy
    2 os. uśniesz
    		 uśniecie
    3 os. uśnie
    		 usną

    Czas przeszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. usnąłem
    +(e)m usnął
    		 usnęłam
    +(e)m usnęła
    		 usnęłom
    +(e)m usnęło
    		 usnęliśmy
    +(e)śmy usnęli
    		 usnęłyśmy
    +(e)śmy usnęły
    2 os. usnąłeś
    +(e)ś usnął
    		 usnęłaś
    +(e)ś usnęła
    		 usnęłoś
    +(e)ś usnęło
    		 usnęliście
    +(e)ście usnęli
    		 usnęłyście
    +(e)ście usnęły
    3 os. usnął
    		 usnęła
    		 usnęło
    		 usnęli
    		 usnęły

    bezosobnik: uśnięto

    Tryb rozkazujący

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. uśnijmy
    2 os. uśnij
    		 uśnijcie

    Tryb warunkowy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. usnąłbym
    bym usnął
    		 usnęłabym
    bym usnęła
    		 usnęłobym
    bym usnęło
    		 usnęlibyśmy
    byśmy usnęli
    		 usnęłybyśmy
    byśmy usnęły
    2 os. usnąłbyś
    byś usnął
    		 usnęłabyś
    byś usnęła
    		 usnęłobyś
    byś usnęło
    		 usnęlibyście
    byście usnęli
    		 usnęłybyście
    byście usnęły
    3 os. usnąłby
    by usnął
    		 usnęłaby
    by usnęła
    		 usnęłoby
    by usnęło
    		 usnęliby
    by usnęli
    		 usnęłyby
    by usnęły

    bezosobnik: uśnięto by

    bezokolicznik: usnąć

    imiesłów przysłówkowy uprzedni: usnąwszy

    gerundium: uśnięcie

    odpowiednik aspektowy: usypiać

  • Składnia
    Rz żywotny + usnąć + bez ograniczeń
  • Pochodzenie

    Z przedrostkiem u- od dawnego  snąć  < psł. *sъpnǫti - czasownika z przyrostkiem *-nǫ- od *sъpati; zob.  spać 

CHRONOLOGIZACJA:
SStp
SKN
SJPXVII
STR
SL
SWil
SJPWar
SJPDor
SJPSz
SJPDun
ISJP
PSWP
USJP
CHRONOLOGIZACJA FRAZEOLOGIZMY POKAŻ WSZYSTKO
Data ostatniej modyfikacji: 30.07.2011