Chronologizacja
Pochodzenie
Od: przytomny
Definicja
Warianty
- rzadziej uprzytomniać
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy
Relacje znaczeniowe
synonimy: | uświadamiać, uzmysławiać |
Połączenia
- uprzytamniać czytelnikom, ludziom, sobie
- uprzytamniać bliskość śmierci, istnienie, nicość, sens czegoś, grozę położenia, zmianę w czymś
- uprzytamniać sobie nagle
Cytaty
Niejasno uprzytamniał sobie zmianę swego stosunku do siostry. źródło: NKJP: Gustaw Herling-Grudziński: Biała noc miłości - opowieść teatralna, 2004 |
|
Budzi się nad ranem. Z niedowierzaniem i trwogą uprzytamnia sobie, że nie wie nic. Nie zna hebrajskiego. Nie pamięta Tory... źródło: NKJP: Hanna Krall: Prawnuk, Gazeta Wyborcza, 1998-01-09 |
|
[...] autor [...] nieustająco podkreśla właśnie fikcjonalność swoich tekstów, uprzytamnia, że są one literacką grą, jakby starał się nas ostrzec, byśmy nie mylili fikcji z życiem. źródło: NKJP: Dariusz Czaja: Lekcje ciemności, 2009 |
|
Tylko smugi reflektorów uprzytamniały nam, jak wielka odległość dzieli nas od szlaku wojskowych karawan. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Wieże z kamienia, 2004 |
|
Sądzę, że czytelnikom mego „Alfabetu” nie trzeba uprzytamniać, jakim niezwykłym fenomenem w naszej kulturze jest człowiek, który, mając 60 lat, rozpoczął całkiem nowy etap własnego życia i [...] stał się [...] budzącym powszechny podziw wielkim, polskim leksykografem. źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
uprzytamniam |
uprzytamniamy |
|||
2 os. |
uprzytamniasz |
uprzytamniacie |
|||
3 os. |
uprzytamnia |
uprzytamniają |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
uprzytamniałem +(e)m uprzytamniał |
uprzytamniałam +(e)m uprzytamniała |
uprzytamniałom +(e)m uprzytamniało |
uprzytamnialiśmy +(e)śmy uprzytamniali |
uprzytamniałyśmy +(e)śmy uprzytamniały |
2 os. |
uprzytamniałeś +(e)ś uprzytamniał |
uprzytamniałaś +(e)ś uprzytamniała |
uprzytamniałoś +(e)ś uprzytamniało |
uprzytamnialiście +(e)ście uprzytamniali |
uprzytamniałyście +(e)ście uprzytamniały |
3 os. |
uprzytamniał |
uprzytamniała |
uprzytamniało |
uprzytamniali |
uprzytamniały |
bezosobnik: uprzytamniano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę uprzytamniał będę uprzytamniać |
będę uprzytamniała będę uprzytamniać |
będę uprzytamniało będę uprzytamniać |
będziemy uprzytamniali będziemy uprzytamniać |
będziemy uprzytamniały będziemy uprzytamniać |
2 os. |
będziesz uprzytamniał będziesz uprzytamniać |
będziesz uprzytamniała będziesz uprzytamniać |
będziesz uprzytamniało będziesz uprzytamniać |
będziecie uprzytamniali będziecie uprzytamniać |
będziecie uprzytamniały będziecie uprzytamniać |
3 os. |
będzie uprzytamniał będzie uprzytamniać |
będzie uprzytamniała będzie uprzytamniać |
będzie uprzytamniało będzie uprzytamniać |
będą uprzytamniali będą uprzytamniać |
będą uprzytamniały będą uprzytamniać |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
uprzytamniajmy |
|
2 os. |
uprzytamniaj |
uprzytamniajcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
uprzytamniałbym bym uprzytamniał |
uprzytamniałabym bym uprzytamniała |
uprzytamniałobym bym uprzytamniało |
uprzytamnialibyśmy byśmy uprzytamniali |
uprzytamniałybyśmy byśmy uprzytamniały |
2 os. |
uprzytamniałbyś byś uprzytamniał |
uprzytamniałabyś byś uprzytamniała |
uprzytamniałobyś byś uprzytamniało |
uprzytamnialibyście byście uprzytamniali |
uprzytamniałybyście byście uprzytamniały |
3 os. |
uprzytamniałby by uprzytamniał |
uprzytamniałaby by uprzytamniała |
uprzytamniałoby by uprzytamniało |
uprzytamnialiby by uprzytamniali |
uprzytamniałyby by uprzytamniały |
bezosobnik: uprzytamniano by
bezokolicznik: uprzytamniać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
uprzytamniając
gerundium: uprzytamnianie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | uprzytamnianie |
uprzytamniania |
D. | uprzytamniania |
uprzytamniań |
C. | uprzytamnianiu |
uprzytamnianiom |
B. | uprzytamnianie |
uprzytamniania |
N. | uprzytamnianiem |
uprzytamnianiami |
Ms. | uprzytamnianiu |
uprzytamnianiach |
W. | uprzytamnianie |
uprzytamniania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: uprzytamniający
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | uprzytamniający |
uprzytamniający |
uprzytamniający |
uprzytamniające |
uprzytamniająca |
D. | uprzytamniającego |
uprzytamniającego |
uprzytamniającego |
uprzytamniającego |
uprzytamniającej |
C. | uprzytamniającemu |
uprzytamniającemu |
uprzytamniającemu |
uprzytamniającemu |
uprzytamniającej |
B. | uprzytamniającego |
uprzytamniającego |
uprzytamniający |
uprzytamniające |
uprzytamniającą |
N. | uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
uprzytamniającą |
Ms. | uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
uprzytamniającej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | uprzytamniający |
uprzytamniający |
uprzytamniające |
uprzytamniające |
D. | uprzytamniających |
uprzytamniających |
uprzytamniających |
uprzytamniających |
C. | uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
uprzytamniającym |
B. | uprzytamniających |
uprzytamniających |
uprzytamniających |
uprzytamniające |
N. | uprzytamniającymi |
uprzytamniającymi |
uprzytamniającymi |
uprzytamniającymi |
Ms. | uprzytamniających |
uprzytamniających |
uprzytamniających |
uprzytamniających |
odpowiednik aspektowy: uprzytomnić
Składnia
+ | uprzytamniać | + |
(KOMU) +
CO
|
|
+ | uprzytamniać | + |
(KOMU) +
że ZDANIE | ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|