UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

słuchać

Chronologizacja

XIV w., Bor

Pochodzenie

psł. *sluchati

Zob. słuch

1. muzyki

Definicja

starać się dobrze słyszeć coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

słuchać czyjegoś głosu, kazania, komunikatów, koncertu, mszy, muzyki, nagrań, odgłosów, opowiadań, opowieści, piosenek, plotek, płyty, radia, rozmów, czyichś słów, spowiedzi, szumu, świadka, wyjaśnień, wykładów, czyichś wywodów
słuchać o czyichś problemach, o jakichś zdarzeniach
słuchać w milczeniu, w skupieniu
słuchać z niedowierzaniem, z przerażeniem, z przyjemnością, z zainteresowaniem, z zapartym tchem
słuchać chciwie, chętnie, cierpliwie, czujnie, grzecznie, niechętnie, nieuważnie, obojętnie, pilnie, uprzejmie, uważnie
lubić, (nie) chcieć, (nie) móc, umieć słuchać
patrzeć i słuchać; słuchać i notować

Cytaty

	Sam też muzykował i lubił słuchać muzyki. źródło: NKJP: Krzysztof Bilica: Wokół Chopina i Polski: siedem szkiców, 2005
	Blondynka jakby nie słuchała koleżanki. źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004
	Jan kocha gołębie, lubi słuchać, jak gruchają. źródło: NKJP: Ojciec swoich dzieci, Dziennik Polski, 1998-09-18
	Sam nigdy ani słowa nie powie, a tylko słucha, co inni mówią. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania i donosy 1980-1989, 1995
	Ile czasu można słuchać o tym samym? źródło: NKJP: Tomasz Raczek: Pies na telewizję, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	słucham	słuchamy
2 os.	słuchasz	słuchacie
3 os.	słucha	słuchają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	słuchałem +(e)m słuchał	słuchałam +(e)m słuchała	słuchałom +(e)m słuchało	słuchaliśmy +(e)śmy słuchali	słuchałyśmy +(e)śmy słuchały
2 os.	słuchałeś +(e)ś słuchał	słuchałaś +(e)ś słuchała	słuchałoś +(e)ś słuchało	słuchaliście +(e)ście słuchali	słuchałyście +(e)ście słuchały
3 os.	słuchał	słuchała	słuchało	słuchali	słuchały

bezosobnik: słuchano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę słuchał będę słuchać	będę słuchała będę słuchać	będę słuchało będę słuchać	będziemy słuchali będziemy słuchać	będziemy słuchały będziemy słuchać
2 os.	będziesz słuchał będziesz słuchać	będziesz słuchała będziesz słuchać	będziesz słuchało będziesz słuchać	będziecie słuchali będziecie słuchać	będziecie słuchały będziecie słuchać
3 os.	będzie słuchał będzie słuchać	będzie słuchała będzie słuchać	będzie słuchało będzie słuchać	będą słuchali będą słuchać	będą słuchały będą słuchać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		słuchajmy
2 os.	słuchaj	słuchajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	słuchałbym bym słuchał	słuchałabym bym słuchała	słuchałobym bym słuchało	słuchalibyśmy byśmy słuchali	słuchałybyśmy byśmy słuchały
2 os.	słuchałbyś byś słuchał	słuchałabyś byś słuchała	słuchałobyś byś słuchało	słuchalibyście byście słuchali	słuchałybyście byście słuchały
3 os.	słuchałby by słuchał	słuchałaby by słuchała	słuchałoby by słuchało	słuchaliby by słuchali	słuchałyby by słuchały

bezosobnik: słuchano by

bezokolicznik: słuchać

imiesłów przysłówkowy współczesny: słuchając

gerundium: słuchanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	słuchanie	słuchania
D.	słuchania	słuchań
C.	słuchaniu	słuchaniom
B.	słuchanie	słuchania
N.	słuchaniem	słuchaniami
Ms.	słuchaniu	słuchaniach
W.	słuchanie	słuchania

imiesłów przymiotnikowy czynny: słuchający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	słuchający	słuchający	słuchający	słuchające	słuchająca
D.	słuchającego	słuchającego	słuchającego	słuchającego	słuchającej
C.	słuchającemu	słuchającemu	słuchającemu	słuchającemu	słuchającej
B.	słuchającego	słuchającego	słuchający	słuchające	słuchającą
N.	słuchającym	słuchającym	słuchającym	słuchającym	słuchającą
Ms.	słuchającym	słuchającym	słuchającym	słuchającym	słuchającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	słuchający	słuchający	słuchające	słuchające
D.	słuchających	słuchających	słuchających	słuchających
C.	słuchającym	słuchającym	słuchającym	słuchającym
B.	słuchających	słuchających	słuchających	słuchające
N.	słuchającymi	słuchającymi	słuchającymi	słuchającymi
Ms.	słuchających	słuchających	słuchających	słuchających

imiesłów przymiotnikowy bierny: słuchany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	słuchany	słuchany	słuchany	słuchane	słuchana
D.	słuchanego	słuchanego	słuchanego	słuchanego	słuchanej
C.	słuchanemu	słuchanemu	słuchanemu	słuchanemu	słuchanej
B.	słuchanego	słuchanego	słuchany	słuchane	słuchaną
N.	słuchanym	słuchanym	słuchanym	słuchanym	słuchaną
Ms.	słuchanym	słuchanym	słuchanym	słuchanym	słuchanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	słuchani	słuchani	słuchane	słuchane
D.	słuchanych	słuchanych	słuchanych	słuchanych
C.	słuchanym	słuchanym	słuchanym	słuchanym
B.	słuchanych	słuchanych	słuchanych	słuchane
N.	słuchanymi	słuchanymi	słuchanymi	słuchanymi
Ms.	słuchanych	słuchanych	słuchanych	słuchanych

odpowiednik aspektowy: wysłuchać

Składnia

Rz_żywotny	+	słuchać	+	KOGO/CZEGO
Rz_żywotny	+	słuchać	+	jak ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
Rz_żywotny	+	słuchać	+	o CZYM

2. rozkazów

Definicja

stosować się do czyichś poleceń lub rad

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Połączenia

słuchać księdza, matki, ojca, rodziców; poleceń, rozkazów
słuchać ślepo
nie chcieć słuchać

Cytaty

- Teraz pójdziesz z wujaszkiem na spacer. Mecenas Jerzy Fichtelbaum powiedział bardzo cicho: - Tak, Joasiu. I musisz słuchać wujaszka.

źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990

Takie dostali polecenie i słuchali ślepo.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994

Nauczył się już trochę obchodzić ze zwierzętami, nabrał wprawy i doświadczenia, psy go słuchały.

źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951