UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

potrącać

Chronologizacja

2 połowa XVI w., SPXVI

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	potrącam	potrącamy
2 os.	potrącasz	potrącacie
3 os.	potrąca	potrącają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	potrącałem +(e)m potrącał	potrącałam +(e)m potrącała	potrącałom +(e)m potrącało	potrącaliśmy +(e)śmy potrącali	potrącałyśmy +(e)śmy potrącały
2 os.	potrącałeś +(e)ś potrącał	potrącałaś +(e)ś potrącała	potrącałoś +(e)ś potrącało	potrącaliście +(e)ście potrącali	potrącałyście +(e)ście potrącały
3 os.	potrącał	potrącała	potrącało	potrącali	potrącały

bezosobnik: potrącano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę potrącał będę potrącać	będę potrącała będę potrącać	będę potrącało będę potrącać	będziemy potrącali będziemy potrącać	będziemy potrącały będziemy potrącać
2 os.	będziesz potrącał będziesz potrącać	będziesz potrącała będziesz potrącać	będziesz potrącało będziesz potrącać	będziecie potrącali będziecie potrącać	będziecie potrącały będziecie potrącać
3 os.	będzie potrącał będzie potrącać	będzie potrącała będzie potrącać	będzie potrącało będzie potrącać	będą potrącali będą potrącać	będą potrącały będą potrącać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		potrącajmy
2 os.	potrącaj	potrącajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	potrącałbym bym potrącał	potrącałabym bym potrącała	potrącałobym bym potrącało	potrącalibyśmy byśmy potrącali	potrącałybyśmy byśmy potrącały
2 os.	potrącałbyś byś potrącał	potrącałabyś byś potrącała	potrącałobyś byś potrącało	potrącalibyście byście potrącali	potrącałybyście byście potrącały
3 os.	potrącałby by potrącał	potrącałaby by potrącała	potrącałoby by potrącało	potrącaliby by potrącali	potrącałyby by potrącały

bezosobnik: potrącano by

bezokolicznik: potrącać

imiesłów przysłówkowy współczesny: potrącając

gerundium: potrącanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	potrącanie	potrącania
D.	potrącania	potrącań
C.	potrącaniu	potrącaniom
B.	potrącanie	potrącania
N.	potrącaniem	potrącaniami
Ms.	potrącaniu	potrącaniach
W.	potrącanie	potrącania

imiesłów przymiotnikowy czynny: potrącający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	potrącający	potrącający	potrącający	potrącające	potrącająca
D.	potrącającego	potrącającego	potrącającego	potrącającego	potrącającej
C.	potrącającemu	potrącającemu	potrącającemu	potrącającemu	potrącającej
B.	potrącającego	potrącającego	potrącający	potrącające	potrącającą
N.	potrącającym	potrącającym	potrącającym	potrącającym	potrącającą
Ms.	potrącającym	potrącającym	potrącającym	potrącającym	potrącającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	potrącający	potrącający	potrącające	potrącające
D.	potrącających	potrącających	potrącających	potrącających
C.	potrącającym	potrącającym	potrącającym	potrącającym
B.	potrącających	potrącających	potrącających	potrącające
N.	potrącającymi	potrącającymi	potrącającymi	potrącającymi
Ms.	potrącających	potrącających	potrącających	potrącających

imiesłów przymiotnikowy bierny: potrącany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	potrącany	potrącany	potrącany	potrącane	potrącana
D.	potrącanego	potrącanego	potrącanego	potrącanego	potrącanej
C.	potrącanemu	potrącanemu	potrącanemu	potrącanemu	potrącanej
B.	potrącanego	potrącanego	potrącany	potrącane	potrącaną
N.	potrącanym	potrącanym	potrącanym	potrącanym	potrącaną
Ms.	potrącanym	potrącanym	potrącanym	potrącanym	potrącanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	potrącani	potrącani	potrącane	potrącane
D.	potrącanych	potrącanych	potrącanych	potrącanych
C.	potrącanym	potrącanym	potrącanym	potrącanym
B.	potrącanych	potrącanych	potrącanych	potrącane
N.	potrącanymi	potrącanymi	potrącanymi	potrącanymi
Ms.	potrącanych	potrącanych	potrącanych	potrącanych

odpowiednik aspektowy: potrącić

Pochodzenie

Zob. trącić

1. krzesło

Definicja

przechodząc, lekko uderzać w kogoś lub coś, zwykle niechcący

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	trącać
	hiperonimy:	uderzać

Połączenia

potrącać krzesła, lampę, naczynia, przedmioty, stołki; podróżnych, przechodniów, pasażerów
potrącać łokciem, nogą
potrącać po drodze
potrącać w tłumie
potrącać lekko, nieustannie
potrącać i wywracać; biec i potrącać, popychać i potrącać, potykać się i potrącać

Cytaty

	Dziewczynę bez przerwy ktoś potrącał, przeganiał z miejsca na miejsce, wrzeszczał nad uchem. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005
	Tina uwielbiała najbardziej ze wszystkich znanych jej przyjemności sklep Harolda dla zwierzątek. Tam mogła biegać między półkami, potrącając wszystko, co zawadzało jej w gonitwie. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006
	Nie sposób było zrobić kroku, nie potrącając nogą kiści piołunu. źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002
	Nie zwracała uwagi na potrącających ją przechodniów. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008
	Wreszcie dotarłem do stolicy. Okazała się miejscem nie dla mnie. Szybko poczułem się znużony ciągłym potrącaniem przez przechodniów. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Składnia

potrącać

KOGO/CO + (CZYM)

2. pieszego

Definicja

jadąc jakimś pojazdem, uderzać nim w człowieka lub zwierzę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

wpadać

Połączenia

auto, autobus, kierowca czegoś, samochód, nieznany sprawca, tramwaj potrąca kogoś
potrącać chłopca, dziewczynkę, dziecko, kobietę, mężczyznę, pieszego, przechodnia, psa, rowerzystę, staruszkę
potrącać na pasach, na przejściu dla pieszych, na skrzyżowaniu
potrącać śmiertelnie

Cytaty

W „Żalu” Gerry – młody biznesmen pracujący w branży hotelarskiej – jadąc samochodem po bezdrożach Francji potrąca nieznajomą dziewczynę i ucieka z miejsca wypadku.

źródło: NKJP: Cyryl Twardoch: Straszne historie, Esensja, 2007, nr 02 (LXIV)

[...] napastnik uciekł samochodem z przejścia granicznego, potrącając autem funkcjonariusza SG.

źródło: NKJP: Z nożem na celnika, Dziennik Polski, 25.10.2002

[...] wchodzi na ulicę i w tym samym momencie potrąca go... autobus.

źródło: NKJP: Co jest w twoim Ctrl + V, www.forumowisko.pl

Składnia

potrącać

KOGO + (CZYM)

3. z pensji

Definicja

odliczać jakąś kwotę od kwoty należnej komuś i nie wypłacać jej

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca wynagrodzenie za pracę

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse podatki, opłaty, świadczenia pieniężne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

odliczać

Połączenia

potrącać koszty czegoś, jakąś kwotę, marżę, należność, opłatę, podatek, ileś procent, ratę, składkę, zaliczkę
potrącać pracownikom
potrącać przy wypłacie
potrącać z emerytury, z pensji, z tygodniówki, z wynagrodzenia, z wypłaty, z zarobków
potrącać za fatygę, za zniszczenia

Cytaty

	[...] musiałam wyliczyć się z każdej minuty spędzonej w tym pokoju, inaczej potrącano mi z pensji. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Listy miłości, 2008
	Żadna to przyjemność chorować, gdy za pierwszy dzień zwolnienia nic nie płacą, za każdy następny potrącają całe dwadzieścia procent. źródło: NKJP: Katarzyna Sowula: Fototerapia, 2004
	Młodsi pracownicy dostawali maleńkie pensyjki, bo część potrącano im na poczet czynszu za wynajmowaną od szefa klitkę. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008
	Mój następca [...] poszedł zaś na rozwiązanie administracyjne, składki zaczęła potrącać księgowość i to był początek zbiurokratyzowania związków. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1985
	Ja teraz zarabiam niby piętnaście milionów. Dostaję sześć, bo z reszty potrącają mi na szkołę dla dzieci, na lekarza dla rodziny i na emeryturę. źródło: NKJP: Wojciech Radecki, Tygodnik Podhalański, 1996

Składnia

potrącać

KOMU + CO + (z CZEGO)

4. w rozmowie

Definicja

poruszać jakiś temat w wypowiedzi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

poruszać, wspominać

Połączenia

potrącać o jakieś kwestie, sprawy...
potrącać w artykule, w debacie, w dyskusji, w rozmowie

Cytaty

„Sułkowski” Żeromskiego potrąca sprawę z wolna dojrzewającego konfliktu między ścielącym sobie drogę ku tronowi generałem a jego pryncypialnie jakobińskim adiutantem

źródło: Andrzej Hausbrandt: Racje hrabiego d'Atraigues, Express Wieczorny, 1974-07-24 (instytut-teatralny.pl)

Niekoniecznie tak uważam (sam zresztą kilkaset wątków później zaproponowałem pewne wariackie „wyjaśnienie” potrącające o ogólną teorię względności [...]).

źródło: NKJP: Internet

Otóż Chopin podjął i rozwinął oba te nurty: Beethovenowski i Mendelssohnowski, tworząc utwory, w których oba żywioły koegzystują. Można powiedzieć, że jeszcze bardziej niż Beethoven napiął strunę dramatyczną. Niekiedy potrącając o nutę tragiczną.

źródło: NKJP: Jutro kolejne spotkanie Uniwersytetu Latającego Znaku, Dziennik Polski, 2002-11-20

Składnia

	+	potrącać	+	CO
	+	potrącać	+	o CO

Frazeologizmy

coś/ktoś porusza jakąś strunę w kimś
ktoś/coś potrąca jakąś strunę w kimś

Data ostatniej modyfikacji: 16.02.2022