Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *pravьda 'słuszność, sprawiedliwość; prawdziwość, szczerość, rzeczywistość'
Forma prasłowiańska od psł. *pravъ 'prosty; sprawny, właściwy, odpowiedni, stosowny' z przyrostkiem *-ьda; zob. prawy
1. historyczna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
Połączenia
- cała; oczywista; bolesna, brutalna, gorzka, naga, okrutna, smutna prawda; prawda absolutna, obiektywna; artystyczna, historyczna, logiczna, naukowa, psychologiczna; chrześcijańska, ewangeliczna; objawiona
- ziarno, ziarenko; cząstka prawdy
- wierność prawdzie
- prawda o czyimś położeniu, o spisku, o świecie
- dociekać, dojść/dochodzić, poszukiwać, szukać prawdy
- coś odpowiada prawdzie; służyć prawdzie
- mówić, powiedzieć, wyznać; ukrywać, zataić; ujawnić; odkryć, poznać, znać, znaleźć prawdę
- żyć w prawdzie
Cytaty
|
Miałem taką koleżankę ze studiów, której męża zabił piorun na jeziorze. Trudno w to uwierzyć, ale to prawda. źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004 |
|
|
Dla mnie wiele znaczy prawda. Kryterium prawdy w sztuce jest bardzo ważne. źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy a artystami, 1998 |
|
|
Zawsze mówiłaś, że lepsza gorzka prawda niż słodkie kłamstwo... źródło: NKJP: Dariusz Banek: Samo życie, odc. 195, 2010 |
|
|
Wydarzenia te przedstawiono w zgodzie z prawdą historyczną, jeżeli oczywiście uznamy, że relacje, które przetrwały do naszych czasów, odpowiadają rzeczywistości. źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: Hagiograficzny portret Marcina Lutra, Esensja, 2008, nr 4 |
|
|
Czy te „rewelacje” były tylko złośliwymi plotkami? Nie miał okazji ich zweryfikować, jednak uważał, że w każdej plotce jest ziarenko prawdy. źródło: NKJP: Olgierd Lubelski: Porwania z happy endem, Detektyw, 1999 |
|
|
Przed laty w Paryżu na zlecenie jednej z gazet dochodziłam prawdy o [...] właścicielu nowej stacji Polsat: ile miał paszportów, na czym się dorobił. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Europejka, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prawda |
prawdy |
|
| D. | prawdy |
prawd |
|
| C. | prawdzie |
prawdom |
|
| B. | prawdę |
prawdy |
|
| N. | prawdą |
prawdami |
|
| Ms. | prawdzie |
prawdach |
|
| W. | prawdo |
prawdy |
Składnia
|
+ | prawda | + |
o KIM/CZYM
|
2. obiegowa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie prawdy i wartości życiowe
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | mądrość |
Połączenia
- stara, odwieczna; obiegowa, powszechna; banalna prawda; prawda ludowa, życiowa; prawdy uniwersalne; głębokie prawdy
Cytaty
|
„Kiedy jesz, to jedz. Kiedy pijesz, to pij”. To są wskazówki, jakich udzielają mistrzowie adeptom zen. [...] Mistrzowie tracą mnóstwo czasu na odkrycie podstawowych prawd. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie, 1995 |
|
|
[...] mody przemijają, a kilka prawd o sztuce i artystach zostaje niezmienionych. źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998 |
|
|
Poza tym Rysio miał niewiele do powiedzenia. Jego prawdą życiową było przekonanie, że światy w głowach zależą od tego, czym się głowy żywią. źródło: NKJP: Daniel Odija: Kronika umarłych, 2010 |
|
|
Papież zawsze mówi do całego świata i wyraża prawdy uniwersalne. źródło: NKJP: Jacek Żakowski: B16 odeciał - nadlatują B52, Polityka, 2006-06-03 |
|
|
Formułowanie na nowo starych prawd wiary bywa czasem niezbędne. źródło: NKJP: Tadeusz Bartoś: Wolność, równość, katolicyzm, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prawda |
prawdy |
|
| D. | prawdy |
prawd |
|
| C. | prawdzie |
prawdom |
|
| B. | prawdę |
prawdy |
|
| N. | prawdą |
prawdami |
|
| Ms. | prawdzie |
prawdach |
|
| W. | prawdo |
prawdy |