Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *sъmetь (ż) 'to, co zmiecione razem, na kupę'
Od: psł. przedrostkowego czasownika *sъmesti (< *sъ-met-ti), skąd pol. zmieść .
1. odpadek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ochrona i zanieczyszczenie środowiska
Połączenia
- drobne, duże; cuchnące, śmierdzące; niebezpieczne, niepotrzebne; kolorowe, reklamowe; wielkogabarytowe; elektroniczne, plastikowe; komunalne, miejskie; kosmiczne; e-mailowe, internetowe śmieci
- śmieci z kontenerów, z kosza, z pojemników; z cmentarzy, z gospodarstw domowych, z posesji; z lasu, z miasta, z ulicy, z gminy
- śmieci i butelki, śmieci i fekalia, śmieci i gruz, śmieci i kurz, śmieci i nieczystości, śmieci i odchody, śmieci i odpadki, śmieci i odpady, śmieci i ścieki
- góra, kupa, sterta, warstwa; stosy, tony; kubeł, worek; usypiska, wysypisko; selekcja; smród; wywóz śmieci
- kontener, kosz, kubeł, pojemnik, puszka, torba, wiadro, worek, zbiornik; dół; zsyp na śmieci/śmiecie; rachunki, opłaty za śmieci
- ciężarówka, kontener, kosz, kubeł, pojemnik, pudło, reklamówka, wiadro, worek; problem, walka ze śmieciami
- śmieci leżą gdzieś
- segregować, sortować, sprzątać, wynieść/wynosić, wyrzucić/wyrzucać, wywalić, wywieźć/wywozić, zakopać/zakopywać, zbierać śmieci
- trafiać; rzucać, wyrzucać/wyrzucić, wywalić coś do śmieci; płacić za śmieci
- lądować, tonąć; grzebać w śmieciach
Cytaty
|
W kuchni stało pięć koszy do segregowania śmieci, [...] źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007 |
|
|
Przed domem zamieszkanym przez pracowników zagranicznych dwóch wyrostków grzebie w pojemniku ze śmieciami, szukając puszek po piwie czy butelek po whisky [...] źródło: NKJP: Krystyna Kurczab-Redlich: Głową o mur Kremla, 2007 |
|
|
Co piąty śmieć w naszym kuble to opakowanie. Coraz bardziej kolorowe, atrakcyjne i coraz trudniejsze do utylizacji. źródło: NKJP: Joanna Podgórska: 20 uprzejmości, które każdy może uczynić dla natury, Polityka, 2007-09-01 |
|
|
Podbiegliśmy do niewielkiego parkanu, za którym piętrzyła się sterta śmieci. źródło: NKJP: Dariusz Rekosz: Czarny Maciek i wenecki starodruk, 2010 |
|
|
Zacieniona ulica tonęła w śmieciach, których nikt od roku nie zbierał i nie wywoził. Sterty odpadków, gruzu, żelastwa i połamanych mebli zawalały chodniki. Śmierdziało zgnilizną. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005 |
|
|
Wywożenie śmieci do lasu jest przestępstwem. źródło: NKJP: A.Melnicka: Myśliwi likwidują dzikie wysypiska, Tygodnik Ciechanowski, 2007-12-15 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | śmieć |
śmieci śmiecie |
|
| D. | śmiecia |
śmieci |
|
| C. | śmieciowi |
śmieciom |
|
| B. | śmieć |
śmieci śmiecie |
|
| N. | śmieciem |
śmieciami |
|
| Ms. | śmieciu |
śmieciach |
|
| W. | śmieciu |
śmieci śmiecie |
Inne uwagi
Zwykle lm
2. byle co
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- odpustowy, zwykły śmieć; błyszczące śmieci
Cytaty
|
Złotówka jest śmieciem. Niestety, Polską zawsze rządził dolar. I w dwudziestoleciu, i w czasie okupacji, także teraz. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1993 |
|
|
- Stara rzeźba - obrócił ją w dłoni. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994 |
|
|
[...] wyrzuć wreszcie ten odpustowy śmieć - wskazała piłkę. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Dziewczyny z Portofino, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | śmieć |
śmieci śmiecie |
|
| D. | śmiecia |
śmieci |
|
| C. | śmieciowi |
śmieciom |
|
| B. | śmieć |
śmieci śmiecie |
|
| N. | śmieciem |
śmieciami |
|
| Ms. | śmieciu |
śmieciach |
|
| W. | śmieciu |
śmieci śmiecie |
3. człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Połączenia
- ludzki; bezużyteczny; zwyczajny, zwykły śmieć
- być śmieciem
- czuć się jak śmieć; potraktować kogoś jak śmiecia
Cytaty
|
Tego wieczoru nie wypiłem już ani odrobiny alkoholu. W nocy nie spałem. Zacząłem sobie powoli uświadamiać, jak nisko się stoczyłem, jakim śmieciem się stałem. Postanowiłem zmienić swoje życie. źródło: NKJP: Małgorzata Moczulska : Piekarz Pana Boga, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-12-23 |
|
|
Jeśli założysz, że ktoś zdradził, tym kimś prawdopodobnie musiał być ten, kto przeżył. [...] Może to jakaś miałka postać, zwykły ludzki śmieć, taki co weźmie kilka srebrników. źródło: NKJP: Andrzej Żor: Jedenaście dialogów z porcelanową filiżanką w tle, 2009 |
|
|
- Dochodzi trzecia, środek nocy! - powiedziała i rozłączyła się. Zadzwonił jeszcze raz. - Dlaczego traktujesz mnie jak śmiecia, możesz mi powiedzieć? źródło: NKJP: Anna E. Kamieniecka: Dziewczyna z Buenos, 2005 |
|
|
Prawdę powiedziawszy: śmieć nie szwagier. Przed wojną kumał się z granatowymi, ludzie gadali różne rzeczy, [...] źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 2000 |
|
|
Kadra pedagogiczna I LO odebrała mi całą radość bycia nastolatkiem, zostałam zdegradowana do zwykłego śmiecia, odebrano mi pewność siebie. Obecnie jestem studentką 4 roku biologii na uniwersytecie M.Kopernika. Nie jestem więc takim zerem, jak wpajano mi to przez okres szkoły średniej. źródło: NKJP: Będę cię pytał... aż się rozpłaczesz, Tygodnik Ciechanowski, 2003-09-18 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | śmieć |
śmiecie |
|
| D. | śmiecia |
śmieci |
|
| C. | śmieciowi |
śmieciom |
|
| B. | śmiecia |
śmiecie |
|
| N. | śmieciem |
śmieciami |
|
| Ms. | śmieciu |
śmieciach |
|
| W. | śmieciu |
śmiecie |