UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chronić

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *chorniti 'karmić; hodować, opiekować się; strzec, osłaniać'

Definicja

nie dopuszczać do tego, by komuś stało się coś złego lub by coś uległo uszkodzeniu bądź zniszczeniu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

bronić, ochraniać

Połączenia

ciepła odzież, krata, kurtka, parasol, prezerwatywa, śpiwór, tarcza; immunitet, prawo, ustawa chroni
chronić ciężarną, chorego, dziecko, obywateli, pacjenta, pracowników; głowę, psychikę, serce, układ odpornościowy, zdrowie; lasy, naturę, przyrodę, środowisko; gospodarkę, interesy, kulturę, przemysł
chronić od grzechu, od kurzu, od pożaru, od słońca, od upadku, od wiatru, od wilgoci, od wszelkiego zła
chronić przed burzą, przed chłodem, przed chorobą, przed degradacją, przed deszczem, przed korozją, przed niebezpieczeństwem, przed rakiem, przed skutkami czegoś, przed słońcem, przed szkodliwym promieniowaniem, przed upadkiem, przed wilgocią, przed wysuszeniem, przed zagrożeniami, przed zakażeniem, przed zanieczyszczeniem, przed zimnem; przed tłumem, przed włamywaczami, przed złodziejami; przed kleszczami, przed wilkami
chronić i bronić, chronić i popierać, chronić i ratować, chronić i strzec; szanować, chronić i cenić; czcić i chronić, opiekować się i chronić

Cytaty

	Przewodnik schował do kieszeni dwie pozostałe zapałki. Zawinął pudełko w chusteczkę. Chronił je przed wilgocią. źródło: KWSJP: Barbara Nawrocka: Gęsty las, 1965
	Przed wychłodzeniem chronił go śpiwór. Przetrwał, bo wiedział, że ratownicy nie zlekceważą czasu alarmowego i przyjdą z pomocą. źródło: KWSJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach, 1979
	W uroczystości zwanej „dau tana” wkładano orzechy do relikwiarza i umieszczano w chacie. Był to rodzaj talizmanu, który chronił rodzinę przed chorobami. źródło: KWSJP: Kamil Giżycki: Listy z Archipelagu Salomona, 1969
	Australia jest gorącym i bardzo suchym krajem. Dlatego jej pierwotni mieszkańcy chodzą niemal nago, nie muszą jak my budować domów, które by chroniły ich od zimna bądź niepogody. źródło: KWSJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957
	Twórczość programistów należy chronić tak samo jak chroni się efekty pracy pisarzy czy grafików. źródło: KWSJP: Od redakcji, Bajtek, 1988, nr 6

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	chronię	chronimy
2 os.	chronisz	chronicie
3 os.	chroni	chronią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chroniłem +(e)m chronił	chroniłam +(e)m chroniła	chroniłom +(e)m chroniło	chroniliśmy +(e)śmy chronili	chroniłyśmy +(e)śmy chroniły
2 os.	chroniłeś +(e)ś chronił	chroniłaś +(e)ś chroniła	chroniłoś +(e)ś chroniło	chroniliście +(e)ście chronili	chroniłyście +(e)ście chroniły
3 os.	chronił	chroniła	chroniło	chronili	chroniły

bezosobnik: chroniono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę chronił będę chronić	będę chroniła będę chronić	będę chroniło będę chronić	będziemy chronili będziemy chronić	będziemy chroniły będziemy chronić
2 os.	będziesz chronił będziesz chronić	będziesz chroniła będziesz chronić	będziesz chroniło będziesz chronić	będziecie chronili będziecie chronić	będziecie chroniły będziecie chronić
3 os.	będzie chronił będzie chronić	będzie chroniła będzie chronić	będzie chroniło będzie chronić	będą chronili będą chronić	będą chroniły będą chronić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chrońmy
2 os.	chroń	chrońcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chroniłbym bym chronił	chroniłabym bym chroniła	chroniłobym bym chroniło	chronilibyśmy byśmy chronili	chroniłybyśmy byśmy chroniły
2 os.	chroniłbyś byś chronił	chroniłabyś byś chroniła	chroniłobyś byś chroniło	chronilibyście byście chronili	chroniłybyście byście chroniły
3 os.	chroniłby by chronił	chroniłaby by chroniła	chroniłoby by chroniło	chroniliby by chronili	chroniłyby by chroniły

bezosobnik: chroniono by

bezokolicznik: chronić

imiesłów przysłówkowy współczesny: chroniąc

gerundium: chronienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chronienie	chronienia
D.	chronienia	chronień
C.	chronieniu	chronieniom
B.	chronienie	chronienia
N.	chronieniem	chronieniami
Ms.	chronieniu	chronieniach
W.	chronienie	chronienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: chroniący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chroniący	chroniący	chroniący	chroniące	chroniąca
D.	chroniącego	chroniącego	chroniącego	chroniącego	chroniącej
C.	chroniącemu	chroniącemu	chroniącemu	chroniącemu	chroniącej
B.	chroniącego	chroniącego	chroniący	chroniące	chroniącą
N.	chroniącym	chroniącym	chroniącym	chroniącym	chroniącą
Ms.	chroniącym	chroniącym	chroniącym	chroniącym	chroniącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chroniący	chroniący	chroniące	chroniące
D.	chroniących	chroniących	chroniących	chroniących
C.	chroniącym	chroniącym	chroniącym	chroniącym
B.	chroniących	chroniących	chroniących	chroniące
N.	chroniącymi	chroniącymi	chroniącymi	chroniącymi
Ms.	chroniących	chroniących	chroniących	chroniących

imiesłów przymiotnikowy bierny: chroniony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chroniony	chroniony	chroniony	chronione	chroniona
D.	chronionego	chronionego	chronionego	chronionego	chronionej
C.	chronionemu	chronionemu	chronionemu	chronionemu	chronionej
B.	chronionego	chronionego	chroniony	chronione	chronioną
N.	chronionym	chronionym	chronionym	chronionym	chronioną
Ms.	chronionym	chronionym	chronionym	chronionym	chronionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chronieni	chronieni	chronione	chronione
D.	chronionych	chronionych	chronionych	chronionych
C.	chronionym	chronionym	chronionym	chronionym
B.	chronionych	chronionych	chronionych	chronione
N.	chronionymi	chronionymi	chronionymi	chronionymi
Ms.	chronionych	chronionych	chronionych	chronionych

odpowiedniki aspektowe: ochronić , uchronić

Składnia

chronić

KOGO/CO + przed KIM/CZYM | od CZEGO

Frazeologizmy

zakład pracy chronionej

Data ostatniej modyfikacji: 07.01.2014