UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

uprzedzać

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. uprzedzić

1. wyprzedzać

Definicja

robić coś wcześniej niż kto inny starający się zrobić to samo lub dążący do tego samego celu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ubiegać

Połączenia

uprzedzać atak, decyzję; dyskusję, krytykę; pytania; zarzut; bramkarza, obrońców, rywali

Cytaty

Po kilkunastu minutach wiadomo było, że o wyniku zadecyduje linia pomocy. I w tej formacji Prądniczanka była górą. Jej zawodnicy byli szybsi, uprzedzali gospodarzy, których bezradność stawała się coraz bardziej widoczna.

źródło: NKJP: Wiesław Kraj: Blamaż na Praskiej, Gazeta Krakowska, 2005-04-18

Canal Plus wykazał się refleksem, uprzedzając konkurencję w staraniach o pokazanie rewanżowego meczu Wisły w Parmie.

źródło: NKJP: Z Canal+ w przestworzach, Dziennik Polski, 1998-11-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uprzedzam	uprzedzamy
2 os.	uprzedzasz	uprzedzacie
3 os.	uprzedza	uprzedzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałem +(e)m uprzedzał	uprzedzałam +(e)m uprzedzała	uprzedzałom +(e)m uprzedzało	uprzedzaliśmy +(e)śmy uprzedzali	uprzedzałyśmy +(e)śmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałeś +(e)ś uprzedzał	uprzedzałaś +(e)ś uprzedzała	uprzedzałoś +(e)ś uprzedzało	uprzedzaliście +(e)ście uprzedzali	uprzedzałyście +(e)ście uprzedzały
3 os.	uprzedzał	uprzedzała	uprzedzało	uprzedzali	uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uprzedzał będę uprzedzać	będę uprzedzała będę uprzedzać	będę uprzedzało będę uprzedzać	będziemy uprzedzali będziemy uprzedzać	będziemy uprzedzały będziemy uprzedzać
2 os.	będziesz uprzedzał będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzała będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzało będziesz uprzedzać	będziecie uprzedzali będziecie uprzedzać	będziecie uprzedzały będziecie uprzedzać
3 os.	będzie uprzedzał będzie uprzedzać	będzie uprzedzała będzie uprzedzać	będzie uprzedzało będzie uprzedzać	będą uprzedzali będą uprzedzać	będą uprzedzały będą uprzedzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uprzedzajmy
2 os.	uprzedzaj	uprzedzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałbym bym uprzedzał	uprzedzałabym bym uprzedzała	uprzedzałobym bym uprzedzało	uprzedzalibyśmy byśmy uprzedzali	uprzedzałybyśmy byśmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałbyś byś uprzedzał	uprzedzałabyś byś uprzedzała	uprzedzałobyś byś uprzedzało	uprzedzalibyście byście uprzedzali	uprzedzałybyście byście uprzedzały
3 os.	uprzedzałby by uprzedzał	uprzedzałaby by uprzedzała	uprzedzałoby by uprzedzało	uprzedzaliby by uprzedzali	uprzedzałyby by uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano by

bezokolicznik: uprzedzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uprzedzając

gerundium: uprzedzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uprzedzanie	uprzedzania
D.	uprzedzania	uprzedzań
C.	uprzedzaniu	uprzedzaniom
B.	uprzedzanie	uprzedzania
N.	uprzedzaniem	uprzedzaniami
Ms.	uprzedzaniu	uprzedzaniach
W.	uprzedzanie	uprzedzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uprzedzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzająca
D.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającej
C.	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającej
B.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzającą
N.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającą
Ms.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzające
D.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających
C.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym
B.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzające
N.	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi
Ms.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających

imiesłów przymiotnikowy bierny: uprzedzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzany	uprzedzany	uprzedzany	uprzedzane	uprzedzana
D.	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanej
C.	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanej
B.	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzany	uprzedzane	uprzedzaną
N.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzaną
Ms.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzani	uprzedzani	uprzedzane	uprzedzane
D.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych
C.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym
B.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzane
N.	uprzedzanymi	uprzedzanymi	uprzedzanymi	uprzedzanymi
Ms.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych

odpowiednik aspektowy: uprzedzić

Składnia

uprzedzać

KOGO + (w CZYM)

2. informować

Definicja

powiadamiać kogoś wcześniej o tym, co ma nastąpić, żeby mógł się na to przygotować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

informować, powiadamiać, zawiadamiać

Połączenia

organizatorzy uprzedzają
uprzedzać czytelników, kierowców, klientów, pracowników
lojalnie, wcześniej uprzedzać
uprzedzać z góry

Cytaty

	Rokrocznie policjanci i media wcześniej uprzedzają kierowców o konieczności przygotowania się do zimy. źródło: NKJP: Kolejki po bezpieczeństwo, Dziennik Polski, 2003-10-28
	Nadawcy są też zobowiązani uprzedzać widzów o charakterze audycji w zapowiedziach i bezpośrednio przed emisją oraz do opracowania wewnętrznych zasad kwalifikowania takich audycji do emisji. źródło: NKJP: Marta Wołkowycka: Przemoc w telewizji, Gazeta Wyborcza, 1997-01-17
	[...] nierzadko zostawał na noc w hotelu, by uniknąć wędrówek po mieście po zmroku. Pamiętał, by za każdym razem uprzedzać przez umyślnego żonę, że nie wróci na kolację. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000
	Przez cztery lata nigdy się nie bałem. Nigdy nie wyrywali nas do odpowiedzi, nie pytali przy tablicy. Zawsze byliśmy uprzedzani o sprawdzianach. Pytali nas indywidualnie, po zajęciach i w nieskończoność można było poprawiać dwóje. źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader: Krystyna Starczewska, Gazeta Wyborcza - Wysokie Obcasy nr 22, 1999-08-28

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uprzedzam	uprzedzamy
2 os.	uprzedzasz	uprzedzacie
3 os.	uprzedza	uprzedzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałem +(e)m uprzedzał	uprzedzałam +(e)m uprzedzała	uprzedzałom +(e)m uprzedzało	uprzedzaliśmy +(e)śmy uprzedzali	uprzedzałyśmy +(e)śmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałeś +(e)ś uprzedzał	uprzedzałaś +(e)ś uprzedzała	uprzedzałoś +(e)ś uprzedzało	uprzedzaliście +(e)ście uprzedzali	uprzedzałyście +(e)ście uprzedzały
3 os.	uprzedzał	uprzedzała	uprzedzało	uprzedzali	uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uprzedzał będę uprzedzać	będę uprzedzała będę uprzedzać	będę uprzedzało będę uprzedzać	będziemy uprzedzali będziemy uprzedzać	będziemy uprzedzały będziemy uprzedzać
2 os.	będziesz uprzedzał będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzała będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzało będziesz uprzedzać	będziecie uprzedzali będziecie uprzedzać	będziecie uprzedzały będziecie uprzedzać
3 os.	będzie uprzedzał będzie uprzedzać	będzie uprzedzała będzie uprzedzać	będzie uprzedzało będzie uprzedzać	będą uprzedzali będą uprzedzać	będą uprzedzały będą uprzedzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uprzedzajmy
2 os.	uprzedzaj	uprzedzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałbym bym uprzedzał	uprzedzałabym bym uprzedzała	uprzedzałobym bym uprzedzało	uprzedzalibyśmy byśmy uprzedzali	uprzedzałybyśmy byśmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałbyś byś uprzedzał	uprzedzałabyś byś uprzedzała	uprzedzałobyś byś uprzedzało	uprzedzalibyście byście uprzedzali	uprzedzałybyście byście uprzedzały
3 os.	uprzedzałby by uprzedzał	uprzedzałaby by uprzedzała	uprzedzałoby by uprzedzało	uprzedzaliby by uprzedzali	uprzedzałyby by uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano by

bezokolicznik: uprzedzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uprzedzając

gerundium: uprzedzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uprzedzanie	uprzedzania
D.	uprzedzania	uprzedzań
C.	uprzedzaniu	uprzedzaniom
B.	uprzedzanie	uprzedzania
N.	uprzedzaniem	uprzedzaniami
Ms.	uprzedzaniu	uprzedzaniach
W.	uprzedzanie	uprzedzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uprzedzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzająca
D.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającej
C.	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającej
B.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzającą
N.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającą
Ms.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzające
D.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających
C.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym
B.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzające
N.	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi
Ms.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających

imiesłów przymiotnikowy bierny: uprzedzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzany	uprzedzany	uprzedzany	uprzedzane	uprzedzana
D.	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanej
C.	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanej
B.	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzany	uprzedzane	uprzedzaną
N.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzaną
Ms.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzani	uprzedzani	uprzedzane	uprzedzane
D.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych
C.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym
B.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzane
N.	uprzedzanymi	uprzedzanymi	uprzedzanymi	uprzedzanymi
Ms.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych

odpowiednik aspektowy: uprzedzić

Składnia

+	uprzedzać	+	KOGO + o CZYM
+	uprzedzać	+	KOGO + że ZDANIE
+	uprzedzać	+	KOGO + MOWA WPROST

3. ostrzegać

Definicja

mówić, że stanie się coś złego, jeśli dana osoba będzie się zachowywać określony sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ostrzegać

Połączenia

policja, sąd uprzedza
uprzedzać świadka; strony
uprzedzać o skutkach
lojalnie, wcześniej uprzedzać
uprzedzać z góry

Cytaty

	Tylko jedna osoba powiedziała, że słyszała, jak fotografowani mężczyźni uprzedzają fotoreportera, że jeśli nie zostawi ich w spokoju - wezwą policję - wyjaśnił Kuropatwa. źródło: NKJP: (PAP): Sam to wymyślił?, Dziennik Polski, 2003-08-06
	- Musimy pamiętać o tym, że leki obniżające apetyt mogą być niebezpieczne. Lekarz powinien uprzedzać pacjenta o możliwych konsekwencjach ich stosowania - [...]. źródło: NKJP: Artur Włodarski: Kłopoty z pigułką na otyłość, Gazeta Wyborcza, 1997-08-29
	Przed przesłuchaniem, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, zespół powypadkowy uprzedza świadka o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. źródło: NKJP: Dz.U. z 1998r. Nr 115, poz. 744
	- Trzeba być przygotowanym na to, że utrudnienia będą duże - uprzedza wójt Nowego Brzeska Jan Chojka. źródło: NKJP: (ALG): Objazdy od maja, Dziennik Polski, 2000-04-08

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uprzedzam	uprzedzamy
2 os.	uprzedzasz	uprzedzacie
3 os.	uprzedza	uprzedzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałem +(e)m uprzedzał	uprzedzałam +(e)m uprzedzała	uprzedzałom +(e)m uprzedzało	uprzedzaliśmy +(e)śmy uprzedzali	uprzedzałyśmy +(e)śmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałeś +(e)ś uprzedzał	uprzedzałaś +(e)ś uprzedzała	uprzedzałoś +(e)ś uprzedzało	uprzedzaliście +(e)ście uprzedzali	uprzedzałyście +(e)ście uprzedzały
3 os.	uprzedzał	uprzedzała	uprzedzało	uprzedzali	uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uprzedzał będę uprzedzać	będę uprzedzała będę uprzedzać	będę uprzedzało będę uprzedzać	będziemy uprzedzali będziemy uprzedzać	będziemy uprzedzały będziemy uprzedzać
2 os.	będziesz uprzedzał będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzała będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzało będziesz uprzedzać	będziecie uprzedzali będziecie uprzedzać	będziecie uprzedzały będziecie uprzedzać
3 os.	będzie uprzedzał będzie uprzedzać	będzie uprzedzała będzie uprzedzać	będzie uprzedzało będzie uprzedzać	będą uprzedzali będą uprzedzać	będą uprzedzały będą uprzedzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uprzedzajmy
2 os.	uprzedzaj	uprzedzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałbym bym uprzedzał	uprzedzałabym bym uprzedzała	uprzedzałobym bym uprzedzało	uprzedzalibyśmy byśmy uprzedzali	uprzedzałybyśmy byśmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałbyś byś uprzedzał	uprzedzałabyś byś uprzedzała	uprzedzałobyś byś uprzedzało	uprzedzalibyście byście uprzedzali	uprzedzałybyście byście uprzedzały
3 os.	uprzedzałby by uprzedzał	uprzedzałaby by uprzedzała	uprzedzałoby by uprzedzało	uprzedzaliby by uprzedzali	uprzedzałyby by uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano by

bezokolicznik: uprzedzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uprzedzając

gerundium: uprzedzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uprzedzanie	uprzedzania
D.	uprzedzania	uprzedzań
C.	uprzedzaniu	uprzedzaniom
B.	uprzedzanie	uprzedzania
N.	uprzedzaniem	uprzedzaniami
Ms.	uprzedzaniu	uprzedzaniach
W.	uprzedzanie	uprzedzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uprzedzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzająca
D.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającej
C.	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającej
B.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzającą
N.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającą
Ms.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzające
D.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających
C.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym
B.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzające
N.	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi
Ms.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających

imiesłów przymiotnikowy bierny: uprzedzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzany	uprzedzany	uprzedzany	uprzedzane	uprzedzana
D.	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanej
C.	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanej
B.	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzany	uprzedzane	uprzedzaną
N.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzaną
Ms.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzani	uprzedzani	uprzedzane	uprzedzane
D.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych
C.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym
B.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzane
N.	uprzedzanymi	uprzedzanymi	uprzedzanymi	uprzedzanymi
Ms.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych

odpowiednik aspektowy: uprzedzić

Składnia

+	uprzedzać	+	KOGO + o CZYM
+	uprzedzać	+	KOGO + że ZDANIE
+	uprzedzać	+	KOGO + MOWA WPROST

4. źle usposabiać

Definicja

sprawiać, że ktoś przybiera niechętną postawę wobec kogoś lub czegoś bez racjonalnych powodów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

Skutkiem ubocznym istnienia tych sprzeczności jest fakt, że większość rodziców nie chcąc uprzedzać do siebie dzieci, próbuje zachować choćby odrobinę sprawiedliwości, racjonalności i elastyczności wówczas, gdy muszą okazać swą władzę.

źródło: NKJP: Roger Vogler, Wayne Bartz: Nastolatki i alkohol: Kiedy nie wystarczy powiedzieć „nie”, 1999

Szkoda, bo na pewno Twoim stylem pisania często uprzedzasz kogoś do siebie już na samym wstępie.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uprzedzam	uprzedzamy
2 os.	uprzedzasz	uprzedzacie
3 os.	uprzedza	uprzedzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałem +(e)m uprzedzał	uprzedzałam +(e)m uprzedzała	uprzedzałom +(e)m uprzedzało	uprzedzaliśmy +(e)śmy uprzedzali	uprzedzałyśmy +(e)śmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałeś +(e)ś uprzedzał	uprzedzałaś +(e)ś uprzedzała	uprzedzałoś +(e)ś uprzedzało	uprzedzaliście +(e)ście uprzedzali	uprzedzałyście +(e)ście uprzedzały
3 os.	uprzedzał	uprzedzała	uprzedzało	uprzedzali	uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uprzedzał będę uprzedzać	będę uprzedzała będę uprzedzać	będę uprzedzało będę uprzedzać	będziemy uprzedzali będziemy uprzedzać	będziemy uprzedzały będziemy uprzedzać
2 os.	będziesz uprzedzał będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzała będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzało będziesz uprzedzać	będziecie uprzedzali będziecie uprzedzać	będziecie uprzedzały będziecie uprzedzać
3 os.	będzie uprzedzał będzie uprzedzać	będzie uprzedzała będzie uprzedzać	będzie uprzedzało będzie uprzedzać	będą uprzedzali będą uprzedzać	będą uprzedzały będą uprzedzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uprzedzajmy
2 os.	uprzedzaj	uprzedzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałbym bym uprzedzał	uprzedzałabym bym uprzedzała	uprzedzałobym bym uprzedzało	uprzedzalibyśmy byśmy uprzedzali	uprzedzałybyśmy byśmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałbyś byś uprzedzał	uprzedzałabyś byś uprzedzała	uprzedzałobyś byś uprzedzało	uprzedzalibyście byście uprzedzali	uprzedzałybyście byście uprzedzały
3 os.	uprzedzałby by uprzedzał	uprzedzałaby by uprzedzała	uprzedzałoby by uprzedzało	uprzedzaliby by uprzedzali	uprzedzałyby by uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano by

bezokolicznik: uprzedzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uprzedzając

gerundium: uprzedzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uprzedzanie	uprzedzania
D.	uprzedzania	uprzedzań
C.	uprzedzaniu	uprzedzaniom
B.	uprzedzanie	uprzedzania
N.	uprzedzaniem	uprzedzaniami
Ms.	uprzedzaniu	uprzedzaniach
W.	uprzedzanie	uprzedzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uprzedzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzająca
D.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającej
C.	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającej
B.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzającą
N.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającą
Ms.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzające
D.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających
C.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym
B.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzające
N.	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi
Ms.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających

imiesłów przymiotnikowy bierny: uprzedzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzany	uprzedzany	uprzedzany	uprzedzane	uprzedzana
D.	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzanej
C.	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanemu	uprzedzanej
B.	uprzedzanego	uprzedzanego	uprzedzany	uprzedzane	uprzedzaną
N.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzaną
Ms.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzani	uprzedzani	uprzedzane	uprzedzane
D.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych
C.	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym	uprzedzanym
B.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzane
N.	uprzedzanymi	uprzedzanymi	uprzedzanymi	uprzedzanymi
Ms.	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych	uprzedzanych

odpowiednik aspektowy: uprzedzić

Składnia

uprzedzać

KOGO + do KOGO/CZEGO + CZYM

5. domyślać się

Definicja

domyślać się wcześniej, czego sobie ktoś życzy i starać się zawczasu to spełnić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

uprzedzać życzenia
uprzedzać z góry

Cytaty

Argumentem służącym poparciu takiej tezy jest to, że bardzo często telewizja publiczna staje się, gdy jest to potrzebne, telewizją dworską, taką, która stara się uprzedzać żądania władz, spełniać ich życzenia.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 01.03.1995

Jak potem pisał Kallimach: Grzegorz uprzedzał myśli moje [...] nie dozwalał mi dotkliwie odczuwać nieszczęścia [...] dbał, żebym żadnego nie cierpiał niedostatku. Wiersze Kallimacha do Grzegorza świadczą o rzeczywistej serdeczności, łączącej obu humanistów.

źródło: NKJP: Krąg Grzegorza z Sanoka, Dziennik Polski, 2002-03-09

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uprzedzam	uprzedzamy
2 os.	uprzedzasz	uprzedzacie
3 os.	uprzedza	uprzedzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałem +(e)m uprzedzał	uprzedzałam +(e)m uprzedzała	uprzedzałom +(e)m uprzedzało	uprzedzaliśmy +(e)śmy uprzedzali	uprzedzałyśmy +(e)śmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałeś +(e)ś uprzedzał	uprzedzałaś +(e)ś uprzedzała	uprzedzałoś +(e)ś uprzedzało	uprzedzaliście +(e)ście uprzedzali	uprzedzałyście +(e)ście uprzedzały
3 os.	uprzedzał	uprzedzała	uprzedzało	uprzedzali	uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uprzedzał będę uprzedzać	będę uprzedzała będę uprzedzać	będę uprzedzało będę uprzedzać	będziemy uprzedzali będziemy uprzedzać	będziemy uprzedzały będziemy uprzedzać
2 os.	będziesz uprzedzał będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzała będziesz uprzedzać	będziesz uprzedzało będziesz uprzedzać	będziecie uprzedzali będziecie uprzedzać	będziecie uprzedzały będziecie uprzedzać
3 os.	będzie uprzedzał będzie uprzedzać	będzie uprzedzała będzie uprzedzać	będzie uprzedzało będzie uprzedzać	będą uprzedzali będą uprzedzać	będą uprzedzały będą uprzedzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uprzedzajmy
2 os.	uprzedzaj	uprzedzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uprzedzałbym bym uprzedzał	uprzedzałabym bym uprzedzała	uprzedzałobym bym uprzedzało	uprzedzalibyśmy byśmy uprzedzali	uprzedzałybyśmy byśmy uprzedzały
2 os.	uprzedzałbyś byś uprzedzał	uprzedzałabyś byś uprzedzała	uprzedzałobyś byś uprzedzało	uprzedzalibyście byście uprzedzali	uprzedzałybyście byście uprzedzały
3 os.	uprzedzałby by uprzedzał	uprzedzałaby by uprzedzała	uprzedzałoby by uprzedzało	uprzedzaliby by uprzedzali	uprzedzałyby by uprzedzały

bezosobnik: uprzedzano by

bezokolicznik: uprzedzać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

uprzedzając

gerundium: uprzedzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uprzedzanie	uprzedzania
D.	uprzedzania	uprzedzań
C.	uprzedzaniu	uprzedzaniom
B.	uprzedzanie	uprzedzania
N.	uprzedzaniem	uprzedzaniami
Ms.	uprzedzaniu	uprzedzaniach
W.	uprzedzanie	uprzedzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uprzedzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzająca
D.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzającej
C.	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającemu	uprzedzającej
B.	uprzedzającego	uprzedzającego	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzającą
N.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającą
Ms.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uprzedzający	uprzedzający	uprzedzające	uprzedzające
D.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających
C.	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym	uprzedzającym
B.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzające
N.	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi	uprzedzającymi
Ms.	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających	uprzedzających

odpowiednik aspektowy: uprzedzić

Składnia

uprzedzać

Frazeologizmy

ktoś uprzedza fakty
ktoś uprzedza wypadki
ktoś uprzedza wydarzenia
ktoś uprzedza fakty
ktoś uprzedza wypadki
ktoś uprzedza wydarzenia

Data ostatniej modyfikacji: 03.01.2019