Chronologizacja
Pochodzenie
Od przedrostkowego czasownika układać (się); zob. kłaść
1. ułożenie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- układ graficzny, kompozycyjny
- układ warg, rysów; fotografii
Cytaty
|
Nie był szpakowaty, nie miał zmarszczek i głębokich bruzd na czole i wokół nosa, ale układ rysów, usta, nos, szczupła twarz, mocno wystające kości policzkowe i gęste, czarne loki kojarzyły mi się nieodparcie z moimi zdjęciami z młodości, z moim wyglądem sprzed wielu lat. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite,2006 |
|
|
W głównej sali dekomponowano akurat układ krzeseł i stolików. źródło: NKJP: Robert Urbański; Jacek Kondracki: Operacja „Dunaj”, 2009 |
|
|
Data terapii: 14/15.05.1989. Czas trwania: około 5 minut. Układ dłoni: prostopadły do płaszczyzny twarzy, przedramiona złączone, dotyk okolicy płatów czołowych. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |
2. ulic
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- pionowy, poziomy; złożony; zamknięty; pierwotny; charakterystyczny układ; układ przestrzenny, urbanistyczny; komunikacyjny; elektroniczny, optyczny; planetarny
- układ ulic, wnętrz; planet; cząstek, jąder
- element, składnik; schemat układu
- stanowić układ
Cytaty
|
Ośrodkiem zachowanego dawnego układu urbanistycznego jest duży, czworoboczny Rynek z zabudową wewnętrzną. źródło: NKJP: Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska : przewodnik, 1997 |
|
|
Wynika to z charakterystycznego układu roślinności, silnie zwartego na brzegu (obecność pnączy), a dość luźnego wewnątrz, co powoduje intensywny spływ powietrza z warstwy koron w dół. źródło: NKJP: Alicja Krzymowska-Kostrowicka: Geoekologia turystyki i wypoczynku, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |
3. hamulcowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Połączenia
- układ chłodzący, hamulcowy, hydrauliczny, jezdny, kierowniczy, konstrukcyjny, napędowy; wbudowany gdzieś
- układ sterowania
- schemat układu
- charakterystyka układu
- zastosować układ
- wyposażyć w układ
Cytaty
|
Łagodne ciepło i ciche pomrukiwanie układu wymiany ciepła działało usypiająco. źródło: NKJP: Alan Akab, Więzień układu – część 2, Esensja, 2005-12 |
|
|
Układ kierowniczy składał się z przekładni ślimakowej, kolumny kierownicy dzielonej na 3 części z przegubami krzyżakowymi. źródło: NKJP: Andrzej Sujka: To już koniec „malucha” - Post — prezentacje, Magazyn Puls Studenta, nr 26, 2000-12 |
|
|
Dla branży motoryzacyjnej podobne znaczenie miałaby wiadomość o usterce układu hamulcowego w nowym modelu Chryslera. źródło: NKJP: Mirosław Tomaszewski: UGI, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |
4. pokarmowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Połączenia
- układ immunologiczny, krążenia, krwionośny, moczowy, nerwowy, oddechowy, pokarmowy, trawienny
- choroba, schorzenie; obciążenie, uszkodzenie; schemat układu
- funkcjonowanie układu
- wzmacniać układ
Cytaty
|
Liczbę osób niepełnosprawnych w Polsce szacuje się na około 4,8 miliona. Najczęściej występują schorzenia układu ruchu, układu krążenia, uszkodzenia narządu ruchu, choroby neurologiczne, narządu wzroku, upośledzenie umysłowe. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 99. posiedzenia Senatu RP w dniu 15 maja 1997 r. |
|
|
Od chwili zakażenia HIV zaczyna replikować się w ludzkim organizmie, który broni się wytwarzając przeciwciała. Przez kilka lat trwa walka, podczas której HIV niszczy komórki CD, odpowiedzialne za układ odpornościowy. źródło: NKJP: Zuzanna Maj: Seks, Cosmopolitan, nr 4, 1999 |
|
|
Nerki są parzystym narządem umiejscowionym głęboko w jamie brzusznej w przestrzeni pozaotrzewnowej w okolicy lędźwiowej. Stanowią część układu moczowego złożonego z nerek i dróg moczowych [...]. źródło: NKJP: R: Choroby nerek, Gazeta Częstochowska, nr 4, 2008-01-24 |
|
|
Medycyna dostarcza dowodów na ścisłe powiązania między układem nerwowym a układem immunologicznym. źródło: NKJP: Andrzej Szczeklik: Kore: o chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |
5. pokojowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa stosunki międzynarodowe
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne
Połączenia
- nowy; tajny; formalny układ; układ handlowy; pokojowy, sojuszniczy; dwustronny; ponadzakładowy, zakładowy; zawarty gdzieś
- układ o nieagresji, o przyjaźni
- strona; postanowienie, warunek; ratyfikacja układu
- wynegocjować/negocjować; zawrzeć; podpisać/podpisywać; ratyfikować; stosować; wypowiedzieć układ
Cytaty
|
Nie będę się wypowiadał w sprawie układu ponadzakładowego, zawieranego przez ministra edukacji narodowej, jest to bowiem kwestia dyskusyjna. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 73. posiedzenia Senatu RP w dniu 23 maja 1996 r. |
|
|
W następnych latach układ o nieagresji stanowił podstawę wzajemnych stosunków, choć nigdy dyplomacja polska nie próbowała go wykorzystać w taki sam sposób, jak to uczyniła w 1933 r. źródło: NKJP: Waldemar Michowicz: Historia dyplomacji polskiej, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |
Składnia
|
+ | układ | + |
(o CZYM)
|
|
|
+ | układ | + |
(między KIM)
|
|
|
+ | układ | + |
(KOGO) +
(Z KIM)
|
6. partnerski
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa stosunki międzynarodowe
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- dotychczasowy; obecny; nieformalny; niejasny układ; układ koleżeński, partnerski, personalny, przyjacielski, towarzyski; partyjny, polityczny, społeczny; międzynarodowy
- układ mistrz - uczeń
- układ z córką, z ojcem
- wejść w układ
- mieć układ,
Cytaty
|
Gołym okiem widać, że w obecnym układzie personalnym system prezydencki w Polsce się nie sprawdzi, ale system kanclerski? Czemu nie. źródło: NKJP: Bożena M. Dołęgowska-Wysocka: Jednolity nadzór budzi niepokój środowisk finansowych, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2006-08-01 |
|
|
Dodam, że mam dobry, partnerski układ z córkami. źródło: NKJP: Uścińska Bożena: Moje dziecko odkrywa ciało, Gazeta Wrocławska, 2002-09-27 |
|
|
Dzika lustracja, z jaką mamy obecnie do czynienia, pociąga za sobą zbyt wiele krzywdy ludzkiej. Czyni też spustoszenia w układach społecznych. Ludzie, którzy do tej pory sobie ufali, współpracowali ze sobą, nagle patrzą na siebie podejrzliwie, a nawet stają się wrogami. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Otóż bezpieczeństwo narodu to nie tylko poczucie stabilnych granic, korzystny układ geopolityczny, bezpieczeństwo narodu, to także świadomość respektowania przez państwo, przez rząd interesów ekonomicznych poszczególnych ludzi uczciwie płacących podatki. źródło: NKJP: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 09.01.1993 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |
Składnia
|
|
+ | układ | + |
(KOGO) +
(z KIM)
|
7. w tańcu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka
Połączenia
- skomplikowany układ; układ choreograficzny, taneczny
Cytaty
|
Skomplikowany układ choreograficzny opracowała jedna z nauczycielek, pani Katarzyna Michałowska. źródło: NKJP: Marcin Giziński: Nie ma to jak w naszej szkole, Mazowieckie To i Owo, 2005-05-02 |
|
|
Dziewczęta najpierw zatańczyły układ choreograficzny do muzyki Haendla, a potem skoczną polkę do utworu Straussa. źródło: NKJP: (aru): Karamba, ale smoczysko, Gazeta Krakowska, 2002-05-31 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |
8. wyżowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne
Połączenia
- układ niżowy, wyżowy
Cytaty
|
W pierwszej dekadzie grudnia pogodą na Kujawach i Pomorzu, będzie sterował rozległy układ wysokiego ciśnienia z centrum nad Rosją. źródło: NKJP: Bogdan Bąk: Pogoda na tydzień. Jaki dzień św. Barbary, takie Boże Narodzenie..., Gazeta Pomorska, 2009-12-04 |
|
|
Czwartkowy niż nad Wyspami Brytyjskimi, a na wschodzie układ niżowy spowodowały, że z południa zaczęło napływać do nas gorące i suche powietrze zwrotnikowe znad północnej Afryki. źródło: NKJP: Beata Sypuła, (MECH): Żar leje się z nieba, Dziennik Zachodni, 2005-07-30 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |
9. binarny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka
Cytaty
|
Analiza obrazów powielenia przy użyciu programu komputerowego i ich przekształcenie w układ binarny (0,1) stwarza możliwość wytypowania fragmentów DNA, których częstość występowania w liniach przywracających płodność jest inna niż w pozostałych badanych liniach. źródło: NKJP: Andrzej Rafalski: Molekularna analiza linii męskosterylnych, dopełniaczy sterylności i restorerów płodności żyta, Biuletyn IHAR, 2005-01-01 |
|
|
Przedstawiono dostępne z poziomu kompilatora predefiniowane układy jednostek, funkcje przeliczające wybrane wielkości fizyczne oraz sposoby tworzenia zarówno własnych układów jednostek, jak i metody definiowania samodzielnie skonstruowanych funkcji przeliczających. źródło: NKJP: Andrzej Daniluk: Delphi 6. Nowe narzędzia obliczeniowe, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | układ |
układy |
|
| D. | układu |
układów |
|
| C. | układowi |
układom |
|
| B. | układ |
układy |
|
| N. | układem |
układami |
|
| Ms. | układzie |
układach |
|
| W. | układzie |
układy |