Chronologizacja
1431, Bańk
Pochodzenie
psł. *narěkati 'nazywać, określać, ustalać; przyrzekać; obwiniać, czynić zarzuty; opłakiwać zmarłego, biadać, lamentować'
Wyraz jest oparty na tym samym rdzeniu co czasownik rzec ; zob. rzec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Połączenia
- chory narzeka; mieszkańcy, nauczyciele, pacjenci, pasażerowie, politycy, rodzice, rolnicy, turyści narzekają
- narzekać na bóle, na brak czegoś, na ciężkie czasy, na dojazdy, na hałas, na koleje, na korki, na kuchnię, na los, na nadmiar czegoś, na niską płacę, na nudę, na pogodę, na pracę, na samotność, na wszystko, na zimno, na złe jedzenie; na dzieci, na młodzież, na pracodawców, na szefa, na urzędników, na wszystkich
- bardzo, bezustannie, ciągle narzekać
- (nie) lubić narzekać; starać się nie narzekać
- narzekać i pomstować, narzekać i złościć się
Cytaty
Restauratorzy od lat narzekają na podłą jakość mięsa, sera i innych przemysłowych półproduktów. źródło: NKJP: Paweł Wrabec: Skosztuj pamuły, Polityka, 2004-10-16 |
|
Potem nadkomisarz [...] narzekał na zbyt ambitnych kolegów z pracy i na dorastające wnuczki. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
|
W filmie fabularnym zadebiutował dopiero przed pięcioma laty, ale od tamtej pory nie może narzekać na brak pracy. źródło: SebastianNKJP: Sebastian Chosiński: East Side Story: Alexis z rosyjskiej wsi, Esensja, 2009-07-02 |
|
Właściciele firm, z którymi rozmawiam, narzekają, że wielu absolwentów zawodówek nie nadaje się do pracy. źródło: NKJP: Renata Kudeł: Ratujmy warsztaty szkolne. Muszą mieć dobry sprzęt!, Gazeta Pomorska, 2010-02-23 |
|
Rodzice przekonali się, że dom [...] nie nadaje się do przetrwania kolejnej zimy. - Można w piecu pół lasu spalić, a i tak zimno jak w psiarni - narzekali. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
narzekam |
narzekamy |
|||
2 os. |
narzekasz |
narzekacie |
|||
3 os. |
narzeka |
narzekają |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
narzekałem +(e)m narzekał |
narzekałam +(e)m narzekała |
narzekałom +(e)m narzekało |
narzekaliśmy +(e)śmy narzekali |
narzekałyśmy +(e)śmy narzekały |
2 os. |
narzekałeś +(e)ś narzekał |
narzekałaś +(e)ś narzekała |
narzekałoś +(e)ś narzekało |
narzekaliście +(e)ście narzekali |
narzekałyście +(e)ście narzekały |
3 os. |
narzekał |
narzekała |
narzekało |
narzekali |
narzekały |
bezosobnik: narzekano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę narzekał będę narzekać |
będę narzekała będę narzekać |
będę narzekało będę narzekać |
będziemy narzekali będziemy narzekać |
będziemy narzekały będziemy narzekać |
2 os. |
będziesz narzekał będziesz narzekać |
będziesz narzekała będziesz narzekać |
będziesz narzekało będziesz narzekać |
będziecie narzekali będziecie narzekać |
będziecie narzekały będziecie narzekać |
3 os. |
będzie narzekał będzie narzekać |
będzie narzekała będzie narzekać |
będzie narzekało będzie narzekać |
będą narzekali będą narzekać |
będą narzekały będą narzekać |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
narzekajmy |
|
2 os. |
narzekaj |
narzekajcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
narzekałbym bym narzekał |
narzekałabym bym narzekała |
narzekałobym bym narzekało |
narzekalibyśmy byśmy narzekali |
narzekałybyśmy byśmy narzekały |
2 os. |
narzekałbyś byś narzekał |
narzekałabyś byś narzekała |
narzekałobyś byś narzekało |
narzekalibyście byście narzekali |
narzekałybyście byście narzekały |
3 os. |
narzekałby by narzekał |
narzekałaby by narzekała |
narzekałoby by narzekało |
narzekaliby by narzekali |
narzekałyby by narzekały |
bezosobnik: narzekano by
bezokolicznik: narzekać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
narzekając
gerundium: narzekanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | narzekanie |
narzekania |
D. | narzekania |
narzekań |
C. | narzekaniu |
narzekaniom |
B. | narzekanie |
narzekania |
N. | narzekaniem |
narzekaniami |
Ms. | narzekaniu |
narzekaniach |
W. | narzekanie |
narzekania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: narzekający
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | narzekający |
narzekający |
narzekający |
narzekające |
narzekająca |
D. | narzekającego |
narzekającego |
narzekającego |
narzekającego |
narzekającej |
C. | narzekającemu |
narzekającemu |
narzekającemu |
narzekającemu |
narzekającej |
B. | narzekającego |
narzekającego |
narzekający |
narzekające |
narzekającą |
N. | narzekającym |
narzekającym |
narzekającym |
narzekającym |
narzekającą |
Ms. | narzekającym |
narzekającym |
narzekającym |
narzekającym |
narzekającej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | narzekający |
narzekający |
narzekające |
narzekające |
D. | narzekających |
narzekających |
narzekających |
narzekających |
C. | narzekającym |
narzekającym |
narzekającym |
narzekającym |
B. | narzekających |
narzekających |
narzekających |
narzekające |
N. | narzekającymi |
narzekającymi |
narzekającymi |
narzekającymi |
Ms. | narzekających |
narzekających |
narzekających |
narzekających |
Składnia
Rzosobowy | + | narzekać | + |
na KOGO/CO
|
Rzosobowy | + | narzekać | + |
że ZDANIE
|
Rzosobowy | + | narzekać | + |
MOWA WPROST
|