Jak korzystać ze słownika?

patrzeć

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

1. na zegarek

  • Definicja

    1.

    kierować oczy w określoną stronę
  • Warianty
  • Wymowa

    [patszeć] lub  pot.  [paczszeć]

  • Kwalifikacja tematyczna

    CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

    Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

    zmysły

  • Relacje znaczeniowe
    synonimy:  patrzeć się
  • Połączenia
    • chłopiec, dziecko, tłum patrzy; ludzie patrzą
    • patrzeć jakimś wzrokiem; gdzieś godzinami
    • patrzeć bez entuzjazmu, bez lęku, bez słowa
    • patrzeć do lustra; do słownika; do góry, do przodu, do tyłu
    • patrzeć na drzewo, na drzwi, na ekran, na fotografię, na gwiazdy, na klawiaturę, na kolegów, na koleżanki, na komórkę, na licznik, na monitor, na morze, na niebo, na obrazek, na rozmówcę, na ruiny, na słońce, na sufit, na ścianę, na tablicę, na telefon, na zdjęcie, na zegar, na zegarek; na cierpienie; na dół
    • patrząc od dołu, od góry, od końca, od lewej, od prawej, od przodu, od środka, od tyłu; od północy, od wschodu, od zachodu; od wejścia
    • patrzeć po ludziach, po sali, po twarzach; po sobie
    • patrzeć pod nogi; pod słońce, pod światło
    • patrzeć przed siebie
    • patrzeć przez celownik, przez dziurkę, przez judasza, przez kraty, przez lornetkę, przez lunetę, przez lupę, przez mikroskop, przez obiektyw, przez okno, przez szybę, przez teleskop, przez wizjer; przez różowe okulary; przez ramię; przez chwilę
    • patrzeć spod przymkniętych powiek, spod nastroszonych brwi
    • patrzeć w chmury, w ciemność, w ekran, w gwiazdy, w kamerę, w karty, w lusterko, w lustro, w monitor, w morze, w niebo, w obiektyw, komuś w oczy, w ogień, w okno, w płomienie, w podłogę, w przestrzeń, w słońce, w sufit, w talerz, w telewizor, w tłum, komuś w twarz, w wizjer, w ziemię; w bok, w dal, w dół, w górę, w jakimś kierunku, w przód, w jakąś stronę, w tył; w milczeniu, w zadumie
    • patrzeć z balkonu, z tarasu, z ukrycia; z dołu, z góry, z lewej (prawej) strony, z oddali; z czułością, z dumą, z lękiem, z miłością, z niedowierzaniem, z nienawiścią, z niesmakiem, z obrzydzeniem, z podziwem, z pogardą, z politowaniem, z przerażeniem, z radością, z sympatią, z troską, z trwogą, z uśmiechem, z uwagą, z wyrzutem, z zachwytem, z zaciekawieniem, z zazdrością; ze zdumieniem, ze zdziwieniem
    • patrzeć za okno; za siebie; za odchodzącym
    • patrzeć zza firanki, zza szyby
    • patrzeć bacznie, badawczo, bezmyślnie, ciekawie, czujnie, dziwnie, niepewnie, nieruchomo, pilnie, podejrzliwie, pożądliwie, pytająco, tęsknie, tępo, ukradkiem, uważnie, wyczekująco, z zapartym tchem; na lewo, na prawo, w lewo, w prawo, z bliska, z dala, z daleka, z wysoka; kątem oka, spode łba, z ukosa
    • lubić, przestać patrzeć
    • kąt patrzenia
  • Cytaty

    Bierze lornetkę ze stolika, wstaje z szezlongu, idzie do bramy i patrzy przez lornetkę w morze.

    źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Miłość na Krymie, 1993

    Wszystkie audytoria [...] będą półkoliste, tak by każdy widz mógł patrzeć na ekran pod odpowiednim kątem.

    źródło: NKJP: MAG: Zjazd rynną, Dziennik Polski, 2000-04-25

    Nie patrzał na nikogo, wyglądało, jakby obserwował coś niewidzialnego w uniesionej ku twarzy ręce.

    źródło: NKJP: Stanisław Lem: Niezwyciężony, 1964

    Patrzę po sali, żeby wiedzieć, do kogo będę mówił.

    źródło: NKJP: Sprawozdanie z 99. posiedzenia Senatu RP w dniu 14 maja 1997 r.

    Jak ktoś biegnie do autobusu i ma zielone światło na przejściu, to nie patrzy, czy tramwaj jedzie.

    źródło: KWSJP: Uciekając przed tramwajem, Życie Warszawy, 2001, nr 8
  • Odmiana

    część mowy: czasownik

    aspekt: niedokonany

    Tryb oznajmujący

    Czas teraźniejszy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. patrzę
    		 patrzymy
    2 os. patrzysz
    		 patrzycie
    3 os. patrzy
    		 patrzą

    Czas przeszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. patrzałem
    +(e)m patrzał
    		 patrzałam
    +(e)m patrzała
    		 patrzałom
    +(e)m patrzało
    		 patrzeliśmy
    +(e)śmy patrzeli
    		 patrzałyśmy
    +(e)śmy patrzały
    2 os. patrzałeś
    +(e)ś patrzał
    		 patrzałaś
    +(e)ś patrzała
    		 patrzałoś
    +(e)ś patrzało
    		 patrzeliście
    +(e)ście patrzeli
    		 patrzałyście
    +(e)ście patrzały
    3 os. patrzał
    		 patrzała
    		 patrzało
    		 patrzeli
    		 patrzały

    bezosobnik: patrzano

    Czas przyszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. będę patrzał
    będę patrzeć
    		 będę patrzała
    będę patrzeć
    		 będę patrzało
    będę patrzeć
    		 będziemy patrzeli
    będziemy patrzeć
    		 będziemy patrzały
    będziemy patrzeć
    2 os. będziesz patrzał
    będziesz patrzeć
    		 będziesz patrzała
    będziesz patrzeć
    		 będziesz patrzało
    będziesz patrzeć
    		 będziecie patrzeli
    będziecie patrzeć
    		 będziecie patrzały
    będziecie patrzeć
    3 os. będzie patrzał
    będzie patrzeć
    		 będzie patrzała
    będzie patrzeć
    		 będzie patrzało
    będzie patrzeć
    		 będą patrzeli
    będą patrzeć
    		 będą patrzały
    będą patrzeć

    Tryb rozkazujący

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. patrzmy
    2 os. patrz
    		 patrzcie

    Tryb warunkowy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. patrzałbym
    bym patrzał
    		 patrzałabym
    bym patrzała
    		 patrzałobym
    bym patrzało
    		 patrzelibyśmy
    byśmy patrzeli
    		 patrzałybyśmy
    byśmy patrzały
    2 os. patrzałbyś
    byś patrzał
    		 patrzałabyś
    byś patrzała
    		 patrzałobyś
    byś patrzało
    		 patrzelibyście
    byście patrzeli
    		 patrzałybyście
    byście patrzały
    3 os. patrzałby
    by patrzał
    		 patrzałaby
    by patrzała
    		 patrzałoby
    by patrzało
    		 patrzeliby
    by patrzeli
    		 patrzałyby
    by patrzały

    bezosobnik: patrzano by

    bezokolicznik: patrzeć

    imiesłów przysłówkowy współczesny: patrząc

    gerundium: patrzenie

    imiesłów przymiotnikowy czynny: patrzący

  • Składnia
    Rzżywotny + patrzeć +
    na KOGO/CO | w CO | po KIM/CZYM + (przez CO)
    Rzżywotny + patrzeć +
    GDZIE
    Rzżywotny + patrzeć +
    ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
  • Pochodzenie

    psł. *patriti 'kierować wzrok na coś, spoglądać, patrzeć, wypatrywać czegoś; dbać o coś, troszczyć się; przynosić korzyść, należeć do kogoś'

    Pierwotne znaczenie  psł.  *patriti to prawdopodobnie 'dawać pożywienie, karmę, paszę, karmić, hodować', z tego potem 'zaopatrywać, dbać o coś, doglądać czegoś, kogoś, z tego zaś 'kierować wzrok na coś, na kogoś, patrzeć, wypatrywać' (Bor); dawną formą polskiego bezokolicznika było  patrzyć