patrzeć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

3.

zwracać na coś uwagę

Warianty

patrzyć

Wymowa

[patszeć] lub pot. [paczszeć]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

(nie) patrzeć na cenę, na oceny, na trudności, na wiek, na wykształcenie

Cytaty

	Wymagania są przeróżne. Jedna pani patrzy na majątek, druga na charakter. źródło: NKJP: K. Juszczak: Mężczyzna twoich marzeń, Czas Ostrzeszowski, 2006, nr 10
	Nie zjeść pączka to grzech, szczególnie dziś, w tłusty czwartek. To jedyny dzień w roku, w którym większość z nas nie patrzy na talię czy zaokrąglony brzuszek. źródło: KWSJP: gj, reuters: Pączki jak u mamy, Życie, 2000
	Ze względu na możliwości program jest godny polecenia, ale patrząc na cenę rejestracji - inwestowanie w niego nie ma sensu. źródło: KWSJP: Andrzej Pająk: Multimedia na pokładzie, Enter, 2000
	Okazuje się, że protestujących kompromis nie interesuje. Oni mówią: nie i koniec! Tak też być nie może. Musimy patrzeć na rozwój gminy. źródło: KWSJP: Beata Szczerbaniewicz: Nie chcemy tutaj ani jednego tucznika, Nowa Trybuna Opolska, 2006
	- Władek! Idziemy! I nie patrząc, czy mnie usłuchał, zaczęłam się przepychać przez rozchodzący się do domów tłum w stronę stacji pekaesu. źródło: KWSJP: Maria Szulecka: W blasku dnia, 1984

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	patrzę	patrzymy
2 os.	patrzysz	patrzycie
3 os.	patrzy	patrzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	patrzałem +(e)m patrzał	patrzałam +(e)m patrzała	patrzałom +(e)m patrzało	patrzeliśmy +(e)śmy patrzeli	patrzałyśmy +(e)śmy patrzały
2 os.	patrzałeś +(e)ś patrzał	patrzałaś +(e)ś patrzała	patrzałoś +(e)ś patrzało	patrzeliście +(e)ście patrzeli	patrzałyście +(e)ście patrzały
3 os.	patrzał	patrzała	patrzało	patrzeli	patrzały

bezosobnik: patrzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę patrzał będę patrzeć	będę patrzała będę patrzeć	będę patrzało będę patrzeć	będziemy patrzeli będziemy patrzeć	będziemy patrzały będziemy patrzeć
2 os.	będziesz patrzał będziesz patrzeć	będziesz patrzała będziesz patrzeć	będziesz patrzało będziesz patrzeć	będziecie patrzeli będziecie patrzeć	będziecie patrzały będziecie patrzeć
3 os.	będzie patrzał będzie patrzeć	będzie patrzała będzie patrzeć	będzie patrzało będzie patrzeć	będą patrzeli będą patrzeć	będą patrzały będą patrzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		patrzmy
2 os.	patrz	patrzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	patrzałbym bym patrzał	patrzałabym bym patrzała	patrzałobym bym patrzało	patrzelibyśmy byśmy patrzeli	patrzałybyśmy byśmy patrzały
2 os.	patrzałbyś byś patrzał	patrzałabyś byś patrzała	patrzałobyś byś patrzało	patrzelibyście byście patrzeli	patrzałybyście byście patrzały
3 os.	patrzałby by patrzał	patrzałaby by patrzała	patrzałoby by patrzało	patrzeliby by patrzeli	patrzałyby by patrzały

bezosobnik: patrzano by

bezokolicznik: patrzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: patrząc

gerundium: patrzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	patrzenie	patrzenia
D.	patrzenia	patrzeń
C.	patrzeniu	patrzeniom
B.	patrzenie	patrzenia
N.	patrzeniem	patrzeniami
Ms.	patrzeniu	patrzeniach
W.	patrzenie	patrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: patrzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	patrzący	patrzący	patrzący	patrzące	patrząca
D.	patrzącego	patrzącego	patrzącego	patrzącego	patrzącej
C.	patrzącemu	patrzącemu	patrzącemu	patrzącemu	patrzącej
B.	patrzącego	patrzącego	patrzący	patrzące	patrzącą
N.	patrzącym	patrzącym	patrzącym	patrzącym	patrzącą
Ms.	patrzącym	patrzącym	patrzącym	patrzącym	patrzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	patrzący	patrzący	patrzące	patrzące
D.	patrzących	patrzących	patrzących	patrzących
C.	patrzącym	patrzącym	patrzącym	patrzącym
B.	patrzących	patrzących	patrzących	patrzące
N.	patrzącymi	patrzącymi	patrzącymi	patrzącymi
Ms.	patrzących	patrzących	patrzących	patrzących

Składnia

Rz_osobowy	+	patrzeć	+	na CO
Rz_osobowy	+	patrzeć	+	ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

Pochodzenie

psł. *patriti 'kierować wzrok na coś, spoglądać, patrzeć, wypatrywać czegoś; dbać o coś, troszczyć się; przynosić korzyść, należeć do kogoś'

Pierwotne znaczenie psł. *patriti to prawdopodobnie 'dawać pożywienie, karmę, paszę, karmić, hodować', z tego potem 'zaopatrywać, dbać o coś, doglądać czegoś, kogoś, z tego zaś 'kierować wzrok na coś, na kogoś, patrzeć, wypatrywać' (Bor); dawną formą polskiego bezokolicznika było patrzyć