chwycić - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

szybkim ruchem wziąć (ręką lub jakimś narzędziem)

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

czynności i stany fizjologiczne

chwycić gałąź, linę, kubek, nóż, piłkę, płaszcz, rękę, siekierę, torebkę
chwycić ręką, obiema dłońmi, zębami; szczypcami
chwycić pod pachy
chwycić w objęcia, w ramiona; w zęby; w talii, w pasie
chwycić za klamkę, za poręcz, za uchwyt; za gardło, za szyję; za nogawkę, za ramię, za ramiona, za rękaw
chwycić gwałtownie, kurczowo, mocno; oburącz

	Chwycili swoje butelki i szklanki, popili znakomite mięso i precyzyjnie przyrządzone kluski. źródło: NKJP: Eugeniusz Dębski: Aksamitny Anschluss, 2001
	Gdy tylko się zachwiał, z wnętrza przelewającego się za jego plecami tłumu, wyskoczył barczysty mężczyzna w krótkiej sportowej kurtce i błyskawicznie chwycił go od tyłu pod pachy, po czym zorientowawszy się w czym rzecz, wrzasnął: - Bury! Lekarza! Piorunem! źródło: NKJP: Marek Idczak: Słony wiatr, 2007
	Chwycił dłońmi drewniany gont dachu. Podciągnął się i stanął na śliskiej, stromej płaszczyźnie. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003
	Choć się opierałem, chwyciła mnie za rękę i pociągnęła za sobą. Ruszyliśmy dalej. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	- No, mamy teraz trochę czasu - Józefa Szczypior wygodniej usadowiła się w fotelu, a przerażony Olo kurczowo chwycił za oparcie. Pod nimi rozpościerała się Gdynia. źródło: NKJP: Dorota Abramowicz: Guzik czasu, 2006

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłem +(e)m chwycił	chwyciłam +(e)m chwyciła	chwyciłom +(e)m chwyciło	chwyciliśmy +(e)śmy chwycili	chwyciłyśmy +(e)śmy chwyciły
2 os.	chwyciłeś +(e)ś chwycił	chwyciłaś +(e)ś chwyciła	chwyciłoś +(e)ś chwyciło	chwyciliście +(e)ście chwycili	chwyciłyście +(e)ście chwyciły
3 os.	chwycił	chwyciła	chwyciło	chwycili	chwyciły

bezosobnik: chwycono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		chwyćmy
2 os.	chwyć	chwyćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	chwyciłbym bym chwycił	chwyciłabym bym chwyciła	chwyciłobym bym chwyciło	chwycilibyśmy byśmy chwycili	chwyciłybyśmy byśmy chwyciły
2 os.	chwyciłbyś byś chwycił	chwyciłabyś byś chwyciła	chwyciłobyś byś chwyciło	chwycilibyście byście chwycili	chwyciłybyście byście chwyciły
3 os.	chwyciłby by chwycił	chwyciłaby by chwyciła	chwyciłoby by chwyciło	chwyciliby by chwycili	chwyciłyby by chwyciły

bezosobnik: chwycono by

bezokolicznik: chwycić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: chwyciwszy

gerundium: chwycenie

rodzaj gramatyczny: dk

imiesłów przymiotnikowy bierny: chwycony

odpowiednik aspektowy: chwytać

psł. *chytiti

Forma chwycić wynika z kontaminacji pierwotnego chycić z chwatać (od psł. * chvatati 'chwytać').