zbić - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

wielokrotnie uderzyć, zadając ból

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Relacje międzyludzkie

określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

	synonimy:	ktoś dał w skórę komuś sprać stłuc zlać
	hiperonimy:	uderzyć

Połączenia

zbić dziecko, żonę

Cytaty

	Jakieś półtora miesiąca temu ten potwór zbił ją tłuczkiem do mięsa - wspomina najbliższa sąsiadka Bilewiczów, Katarzyna Trus. źródło: KWSJP: Tomasz Kwapich: Normalne życie..., Detektyw nr 5 (153), 1999
	I kapitan zrobił mu straszną awanturę na całą kamienicę. Podobno nawet zbił tego żołnierza po twarzy... źródło: KWSJP: Zygmunt Nowakowski: Przylądek Dobrej Nadziei, 1968
	I nagle Ksawery pojął, że się nie złamie, choćby dziesięciu Kaniewiczów zbiło go po mordzie. źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Czterdziestu na górze, 1961
	Za co go tak mocno zbili 1 maja tego roku w tej Porębie? źródło: KWSJP: Bogusław Bieńkowski: O Polsce marzyli długie lata, tymczasem... - Niechciani, Euroregio Glacensis nr 42 (200), 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

odpowiednik aspektowy: bić

Składnia

Rz_osobowy

+

zbić

+

KOGO/CO + (CZYM) + (po CZYM)

Pochodzenie

psł. *jьzbiti // *sъbiti

Obserwuje się wielokierunkowy rozwój semantyczny. Nie zawsze da się rozstrzygnąć, do której przedrostkowej postaci przyporządkować poszczególne segmenty znaczeniowe: *jьzbiti ('zbić, rozbić, rozproszyć'), czy *sъbiti ('bijąc, powodować kurczenie; zespalać').