wyzwolić - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

3.

uczynić wolnym od okoliczności, uczuć lub stanów ograniczających czyjeś zachowania lub działania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Stany psychiczne człowieka

emocje i uczucia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

oswobodzić
wyswobodzić

Połączenia

nauka, prawda wyzwoliła
wyzwolić człowieka; wyzwolenie kobiet
wyzwolenie od ograniczeń
wyzwolić z cierpień, z lęku; z nałogu; z okowów (choroby, materii), z pęt (doczesności, egoizmu), z więzów (moralności, cywilizacji); wyzwolenie z grzechu, z przesądów
wyzwolić całkowicie, ostatecznie
móc, potrafić; chcieć, musieć, próbować wyzwolić
wyzwoleni niewolnicy

Cytaty

	King Crimson wyzwolił muzykę rockową z wielu ograniczeń brzmieniowych i aranżacyjnych. źródło: NKJP: Robert Leszczyński: Dziś w Sali Kongresowej zagra King Crimson, Gazeta Wyborcza, 1996-06-07
	Zgodnie z optymistyczną wizją oświeceniową, nauka miała wyzwolić nas z mitycznego i religijnego myślenia wynikającego z lęku przed naturą. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia. Rzecz o władzy i wolności, 2002
	Myślę, że w okolicach czwartku poczujesz się wyzwolony od trosk i będziesz wesoły. źródło: NKJP: Astrologus: Horoskop, Dziennik Polski, 2001-04-21
	Czy moja wspólnota tworzy paschalną przestrzeń wyzwolenia spod panowania zła i lęku? źródło: Internet: fronda.pl
	Nie umieli poruszyć chłopów w tym duchu i polscy demokraci. Pragnęli oni najszczerzej wyzwolenia społecznego chłopa [...] źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wyzwolę	wyzwolimy
2 os.	wyzwolisz	wyzwolicie
3 os.	wyzwoli	wyzwolą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyzwoliłem +(e)m wyzwolił	wyzwoliłam +(e)m wyzwoliła	wyzwoliłom +(e)m wyzwoliło	wyzwoliliśmy +(e)śmy wyzwolili	wyzwoliłyśmy +(e)śmy wyzwoliły
2 os.	wyzwoliłeś +(e)ś wyzwolił	wyzwoliłaś +(e)ś wyzwoliła	wyzwoliłoś +(e)ś wyzwoliło	wyzwoliliście +(e)ście wyzwolili	wyzwoliłyście +(e)ście wyzwoliły
3 os.	wyzwolił	wyzwoliła	wyzwoliło	wyzwolili	wyzwoliły

bezosobnik: wyzwolono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wyzwólmy
2 os.	wyzwól	wyzwólcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyzwoliłbym bym wyzwolił	wyzwoliłabym bym wyzwoliła	wyzwoliłobym bym wyzwoliło	wyzwolilibyśmy byśmy wyzwolili	wyzwoliłybyśmy byśmy wyzwoliły
2 os.	wyzwoliłbyś byś wyzwolił	wyzwoliłabyś byś wyzwoliła	wyzwoliłobyś byś wyzwoliło	wyzwolilibyście byście wyzwolili	wyzwoliłybyście byście wyzwoliły
3 os.	wyzwoliłby by wyzwolił	wyzwoliłaby by wyzwoliła	wyzwoliłoby by wyzwoliło	wyzwoliliby by wyzwolili	wyzwoliłyby by wyzwoliły

bezosobnik: wyzwolono by

bezokolicznik: wyzwolić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wyzwoliwszy

gerundium: wyzwolenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wyzwolenie	wyzwolenia
D.	wyzwolenia	wyzwoleń
C.	wyzwoleniu	wyzwoleniom
B.	wyzwolenie	wyzwolenia
N.	wyzwoleniem	wyzwoleniami
Ms.	wyzwoleniu	wyzwoleniach
W.	wyzwolenie	wyzwolenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: wyzwolony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wyzwolony	wyzwolony	wyzwolony	wyzwolone	wyzwolona
D.	wyzwolonego	wyzwolonego	wyzwolonego	wyzwolonego	wyzwolonej
C.	wyzwolonemu	wyzwolonemu	wyzwolonemu	wyzwolonemu	wyzwolonej
B.	wyzwolonego	wyzwolonego	wyzwolony	wyzwolone	wyzwoloną
N.	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwoloną
Ms.	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wyzwoleni	wyzwoleni	wyzwolone	wyzwolone
D.	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych
C.	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym	wyzwolonym
B.	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolone
N.	wyzwolonymi	wyzwolonymi	wyzwolonymi	wyzwolonymi
Ms.	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych	wyzwolonych

odpowiednik aspektowy: wyzwalać

Składnia

+

wyzwolić

+

KOGO/CO + (od CZEGO | spod CZEGO | z CZEGO)

Pochodzenie

st.pol. zwolić 'wyratować, ocalić; wyrazić zgodę, przystać na coś'

z psł. *sъ-voliti 'wyrazić swą wolę, pozwolić, zezwolić'

We współczesnym języku pol. zachowane tylko formy prefigowane od st.pol. zwolić (do-, po-, przy-, zez-, wy-zwolić), to zaś od psł. czasownika prefigowanego *sъvoliti < *voliti 'wyrażać swoją wolę, wybierać'.