oprzeć się - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

świadomie przyjąć pozycję, w której, dotykając kogoś lub czegoś, nie możemy się przewrócić ani osunąć, bo ciężar naszego ciała opiera się na tym kimś lub czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	podeprzeć się wesprzeć się zeprzeć się
	hiperonimy:	dotknąć

Połączenia

oprzeć się łokciami, nogą, plecami, ręką
oprzeć się na ramieniu
oprzeć się o balustradę, o barierkę, o biurko, o blat, o drzwi, o framugę, o futrynę, o krzesło, o mur, o parapet, o pień, o poręcz, o stół, o ścianę
oprzeć się wygodnie
musieć oprzeć się

Cytaty

	Oparła się plecami o ścianę, ścisnęła łydkami teczkę. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974
	Oparli się o siebie plecami - ona starając się, by nie dotknąć swoimi smukłymi ramionami barów tego zwalistego brutala. źródło: NKJP: Błahostka, Gazeta Wyborcza, 1997-11-28
	Wytarł czoło, oparł się na szpadlu, wyraźnie miał ochotę pogadać. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000
	Jedno z drzew oparło się o sieć trakcyjną na ul. Teligi, co ok. godz. 5 rano spowodowało niespełna półgodzinną przerwę w ruchu tramwajów od Prokocimia do Bieżanowa. źródło: NKJP: Falowały i spadały, Dziennik Polski, 2002-10-29
	Usiadł w jakimś fotelu, stęknął oparłszy się nieostrożnie. źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	oprę się	oprzemy się
2 os.	oprzesz się	oprzecie się
3 os.	oprze się	oprą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	oparłem się +(e)m się oparł	oparłam się +(e)m się oparła	oparłom się +(e)m się oparło	oparliśmy się +(e)śmy się oparli	oparłyśmy się +(e)śmy się oparły
2 os.	oparłeś się +(e)ś się oparł	oparłaś się +(e)ś się oparła	oparłoś się +(e)ś się oparło	oparliście się +(e)ście się oparli	oparłyście się +(e)ście się oparły
3 os.	oparł się	oparła się	oparło się	oparli się	oparły się

bezosobnik: oparto się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		oprzyjmy się
2 os.	oprzyj się	oprzyjcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	oparłbym się bym się oparł	oparłabym się bym się oparła	oparłobym się bym się oparło	oparlibyśmy się byśmy się oparli	oparłybyśmy się byśmy się oparły
2 os.	oparłbyś się byś się oparł	oparłabyś się byś się oparła	oparłobyś się byś się oparło	oparlibyście się byście się oparli	oparłybyście się byście się oparły
3 os.	oparłby się by się oparł	oparłaby się by się oparła	oparłoby się by się oparło	oparliby się by się oparli	oparłyby się by się oparły

bezosobnik: oparto by się

bezokolicznik: oprzeć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oparłszy się

gerundium: oparcie się

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	oparcie się	oparcia się
D.	oparcia się	oparć się
C.	oparciu się	oparciom się
B.	oparcie się	oparcia się
N.	oparciem się	oparciami się
Ms.	oparciu się	oparciach się
W.	oparcie się	oparcia się

odpowiednik aspektowy: opierać się

Składnia

	+	oprzeć się	+	(CZYM) + (o KOGO/CO)
	+	oprzeć się	+	(na KIM/CZYM)

Pochodzenie

psł. *o(b)perti sę

Zob. przeć (przed siebie)