spoglądać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

2.

rozpatrywać i oceniać w jakiś sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Działalność intelektualna człowieka

nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

patrzeć
patrzyć

Połączenia

spoglądać jakimś (krytycznym niechętnym, przychylnym...) okiem
spoglądać na świat, na rzeczywistość, na wydarzenia
spoglądać w przeszłość, w przyszłość
spoglądać z perspektywy; z dystansem, z optymizmem
spoglądać inaczej, krytycznie, łaskawie, niechętnie, optymistycznie, pobłażliwie, przychylnie, spokojnie, trzeźwo, życzliwie

Cytaty

	Dziś, w dziesięć lat po tamtych wydarzeniach, spoglądamy na nie z perspektywy państwa niepodległego i demokratycznego. źródło: NKJP: Wojciech Maziarski: Polskie „Archiwum X”?, Gazeta Wyborcza, 1999-04-06
	Staszek to przykład człowieka, którego bardzo ciężko wyprowadzić z równowagi. Jedna z osób, które na życie spoglądają z niezmiennym optymizmem. źródło: NKJP: Daniel Weimer: Kicia, czyli brat-łata, Dziennik Polski, 2005-05-13
	Mława to specyficzne miasto. Przekonuję się o tym jako jej mieszkaniec, aczkolwiek taki, który z rezerwą i krytycznie spogląda na nią, jak przystało historykowi z wykształcenia. źródło: NKJP: K. Jakubowski: Przewietrzyć Mławę, Tygodnik Ciechanowski, 2007-08-02
	Obecny rząd ukraiński bardzo przychylnie spogląda na kulturalną współpracę z naszym krajem. źródło: NKJP: Łukasz Gazur: Dzieła sztuki wrócą do Polski?, Dziennik Polski, 2008-09-11
	Kilka europejskich firm chce tłoczyć gaz ziemny z Turkmenistanu. Azerowie, z dystansem spoglądający na Rosję, szukają również nowych rynków zbytu. źródło: NKJP: Jędrzej Wieniecki: Wplątani w rury, Polityka, 2007-04-21

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	spoglądam	spoglądamy
2 os.	spoglądasz	spoglądacie
3 os.	spogląda	spoglądają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spoglądałem +(e)m spoglądał	spoglądałam +(e)m spoglądała	spoglądałom +(e)m spoglądało	spoglądaliśmy +(e)śmy spoglądali	spoglądałyśmy +(e)śmy spoglądały
2 os.	spoglądałeś +(e)ś spoglądał	spoglądałaś +(e)ś spoglądała	spoglądałoś +(e)ś spoglądało	spoglądaliście +(e)ście spoglądali	spoglądałyście +(e)ście spoglądały
3 os.	spoglądał	spoglądała	spoglądało	spoglądali	spoglądały

bezosobnik: spoglądano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę spoglądał będę spoglądać	będę spoglądała będę spoglądać	będę spoglądało będę spoglądać	będziemy spoglądali będziemy spoglądać	będziemy spoglądały będziemy spoglądać
2 os.	będziesz spoglądał będziesz spoglądać	będziesz spoglądała będziesz spoglądać	będziesz spoglądało będziesz spoglądać	będziecie spoglądali będziecie spoglądać	będziecie spoglądały będziecie spoglądać
3 os.	będzie spoglądał będzie spoglądać	będzie spoglądała będzie spoglądać	będzie spoglądało będzie spoglądać	będą spoglądali będą spoglądać	będą spoglądały będą spoglądać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		spoglądajmy
2 os.	spoglądaj	spoglądajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spoglądałbym bym spoglądał	spoglądałabym bym spoglądała	spoglądałobym bym spoglądało	spoglądalibyśmy byśmy spoglądali	spoglądałybyśmy byśmy spoglądały
2 os.	spoglądałbyś byś spoglądał	spoglądałabyś byś spoglądała	spoglądałobyś byś spoglądało	spoglądalibyście byście spoglądali	spoglądałybyście byście spoglądały
3 os.	spoglądałby by spoglądał	spoglądałaby by spoglądała	spoglądałoby by spoglądało	spoglądaliby by spoglądali	spoglądałyby by spoglądały

bezosobnik: spoglądano by

bezokolicznik: spoglądać

imiesłów przysłówkowy współczesny: spoglądając

gerundium: spoglądanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spoglądanie	spoglądania
D.	spoglądania	spoglądań
C.	spoglądaniu	spoglądaniom
B.	spoglądanie	spoglądania
N.	spoglądaniem	spoglądaniami
Ms.	spoglądaniu	spoglądaniach
W.	spoglądanie	spoglądania

imiesłów przymiotnikowy czynny: spoglądający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	spoglądający	spoglądający	spoglądający	spoglądające	spoglądająca
D.	spoglądającego	spoglądającego	spoglądającego	spoglądającego	spoglądającej
C.	spoglądającemu	spoglądającemu	spoglądającemu	spoglądającemu	spoglądającej
B.	spoglądającego	spoglądającego	spoglądający	spoglądające	spoglądającą
N.	spoglądającym	spoglądającym	spoglądającym	spoglądającym	spoglądającą
Ms.	spoglądającym	spoglądającym	spoglądającym	spoglądającym	spoglądającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	spoglądający	spoglądający	spoglądające	spoglądające
D.	spoglądających	spoglądających	spoglądających	spoglądających
C.	spoglądającym	spoglądającym	spoglądającym	spoglądającym
B.	spoglądających	spoglądających	spoglądających	spoglądające
N.	spoglądającymi	spoglądającymi	spoglądającymi	spoglądającymi
Ms.	spoglądających	spoglądających	spoglądających	spoglądających

odpowiedniki aspektowe: spoglądnąć , spojrzeć

Składnia

+

spoglądać

+

na CO + (JAK)

Pochodzenie

psł. *ględati 'patrzeć'

Z przedrostkiem s- od dawnego poglądać (st.pol. poględać ‘patrzeć’, od XVI w. poglądać / poględać) < psł. *ględati ‘patrzeć, wpatrywać; doglądać, opiekować się’ (Bor).