runąć - Wielki słownik języka polskiego PAN

5.

przestać istnieć wskutek niepomyślnych nagle pojawiających się okoliczności

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

słownictwo oceniające

Bezmiar tej tragedii chyba jeszcze nie dotarł do świadomości Aleksandry M. Byli szczęśliwą rodziną. Szczęście runęło w ciągu zaledwie kilkunastu minut tamtego niedzielnego wieczora.

źródło: NKJP: Grażyna Zdrojewska: Diabelska pułapka Poszły tam z ciekawości Wszyscy płakali Syreny w wiejskiej ciszy, Express Ilustrowany, 2002-05-10

Kiedy komunizm runął i granice się otwarły, Polacy wykazali niebywałą inicjatywę w uprawianiu handlu.

źródło: NKJP: Andrzej Osęka: Walizki i stocznia, Gazeta Wyborcza, 1996-08-10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	runę	runiemy
2 os.	runiesz	runiecie
3 os.	runie	runą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	runąłem +(e)m runął	runęłam +(e)m runęła	runęłom +(e)m runęło	runęliśmy +(e)śmy runęli	runęłyśmy +(e)śmy runęły
2 os.	runąłeś +(e)ś runął	runęłaś +(e)ś runęła	runęłoś +(e)ś runęło	runęliście +(e)ście runęli	runęłyście +(e)ście runęły
3 os.	runął	runęła	runęło	runęli	runęły

bezosobnik: runięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		ruńmy
2 os.	ruń	ruńcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	runąłbym bym runął	runęłabym bym runęła	runęłobym bym runęło	runęlibyśmy byśmy runęli	runęłybyśmy byśmy runęły
2 os.	runąłbyś byś runął	runęłabyś byś runęła	runęłobyś byś runęło	runęlibyście byście runęli	runęłybyście byście runęły
3 os.	runąłby by runął	runęłaby by runęła	runęłoby by runęło	runęliby by runęli	runęłyby by runęły

bezosobnik: runięto by

bezokolicznik: runąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: runąwszy

gerundium: runięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	runięcie	runięcia
D.	runięcia	runięć
C.	runięciu	runięciom
B.	runięcie	runięcia
N.	runięciem	runięciami
Ms.	runięciu	runięciach
W.	runięcie	runięcia

Składnia

Rz_nieżywotny

+

runąć

+

Pochodzenie

psł. *ruchnǫti 'upaść, zwalić się'

W polszczyźnie doszło do izolowanego uproszczenia grupy spółgłoskowej -chn- > -n-. Podobny proces zaszedł w st.czes. runúti ‘upaść, zwalić się’, natomiast w ros. rúchnut' ‘runąć, upaść, zwalić się’ grupa spółgłoskowa się utrzymała.
Zob. ruszyć