-
4.
być z kimś w jakichś stosunkach -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Relacje międzyludzkie -
- żyć jakoś z bratem, z matką, z mężem, z ojcem, z siostrą, z żoną; z sąsiadami; z ludźmi
- żyć w harmonii, w pokoju, w przyjaźni, w zgodzie
- żyć dobrze, przyjaźnie, zgodnie, źle
-
[...] mój dziadek, który był chłopem małorolnym i leży na cmentarzu koło Bożej Woli, i jego rodzice, byli światłymi ludźmi, bo żyli dobrze z sąsiadami, gospodarowali na roli i pozostawili po sobie dobrą pamięć [...].
źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 25.05.1995
Uczestniczymy też w szkołach w dziele swoistej edukacji dzieci i młodzieży. Mówiąc im o życiu rdzennych mieszkańców Ameryki, nawiązujemy do życia dawnych mieszkańców ziem polskich – Słowian, żyjących zgodnie obok siebie, w harmonii z naturą.
źródło: NKJP: S.Żagiel: Indianie Słowianom bliscy, Tygodnik Ciechanowski, 2005-06-07
[...] pamiętałem ją jako grubą, niską i skwaszoną, teraz włosy miała porządne i uśmiech na twarzy; postanowiłem pogratulować bajgelmanowi, wiedziałem, że z żoną żyje źle, a teraz coś dobrego musiało się wydarzyć.
źródło: NKJP: Marian Marzyński: Sennik polsko-żydowski, 2005
Z ojcem nie żyję w zgodzie. Bił nas, w końcu wygonił z domu, kiedy siostra oblała egzamin z prawa jazdy, a brat nie zdał do następnej klasy.
źródło: NKJP: Ewa Halewska: Przeszłość spod paragrafu, Nowiny Raciborskie, 2002-09-18
W deklaracji przywódcy opowiedzieli się za „w pełni suwerennym, stabilnym i demokratycznym Irakiem, żyjącym w pokoju ze swymi sąsiadami i podążającym drogą postępu”.
źródło: NKJP: (PAP): Z gospodarką w tle, Dziennik Polski, 2003-06-04
-
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. żyję
żyjemy
2 os. żyjesz
żyjecie
3 os. żyje
żyją
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. żyłem
+(e)m żył
żyłam
+(e)m żyła
żyłom
+(e)m żyło
żyliśmy
+(e)śmy żyli
żyłyśmy
+(e)śmy żyły
2 os. żyłeś
+(e)ś żył
żyłaś
+(e)ś żyła
żyłoś
+(e)ś żyło
żyliście
+(e)ście żyli
żyłyście
+(e)ście żyły
3 os. żył
żyła
żyło
żyli
żyły
bezosobnik: żyto
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. będę żył
będę żyć
będę żyła
będę żyć
będę żyło
będę żyć
będziemy żyli
będziemy żyć
będziemy żyły
będziemy żyć
2 os. będziesz żył
będziesz żyć
będziesz żyła
będziesz żyć
będziesz żyło
będziesz żyć
będziecie żyli
będziecie żyć
będziecie żyły
będziecie żyć
3 os. będzie żył
będzie żyć
będzie żyła
będzie żyć
będzie żyło
będzie żyć
będą żyli
będą żyć
będą żyły
będą żyć
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. żyjmy
2 os. żyj
żyjcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. żyłbym
bym żył
żyłabym
bym żyła
żyłobym
bym żyło
żylibyśmy
byśmy żyli
żyłybyśmy
byśmy żyły
2 os. żyłbyś
byś żył
żyłabyś
byś żyła
żyłobyś
byś żyło
żylibyście
byście żyli
żyłybyście
byście żyły
3 os. żyłby
by żył
żyłaby
by żyła
żyłoby
by żyło
żyliby
by żyli
żyłyby
by żyły
bezosobnik: żyto by
bezokolicznik: żyć
imiesłów przysłówkowy współczesny: żyjąc
gerundium: życie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. życie
życia
D. życia
żyć
C. życiu
życiom
B. życie
życia
N. życiem
życiami
Ms. życiu
życiach
W. życie
życia
imiesłów przymiotnikowy czynny: żyjący
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. żyjący
żyjący
żyjący
żyjące
żyjąca
D. żyjącego
żyjącego
żyjącego
żyjącego
żyjącej
C. żyjącemu
żyjącemu
żyjącemu
żyjącemu
żyjącej
B. żyjącego
żyjącego
żyjący
żyjące
żyjącą
N. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącą
Ms. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. żyjący
żyjący
żyjące
żyjące
D. żyjących
żyjących
żyjących
żyjących
C. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
B. żyjących
żyjących
żyjących
żyjące
N. żyjącymi
żyjącymi
żyjącymi
żyjącymi
Ms. żyjących
żyjących
żyjących
żyjących
-
Rzosobowy + żyć + JAK + (z + KIM)Rzosobowy + żyć + w + CZYM + (z + KIM) -
psł. *žiti, živǫ
Przykłady pozostającego w etymologicznym związku psł. czasownika *živati widoczne dziś wyłącznie w formacjach przedrostkowych, np. do-żywać, od-żywać, s-po-żywać