-
6.
być stale aktualnym i nie ulegać zapomnieniu -
KATEGORIE FIZYCZNE
Cechy i właściwości czasu
upływ czasu -
- pamięć, wspomnienie kogoś/czegoś żyje
- żyć w pamięci, we wspomnieniach
- żyć nadal, długo, krótko
-
Na europejskiej prowincji kulturalnej ożywczą rolę pełniły od dawna okazjonalne występy zespołów pierwszorzędnych. Długo żyły w pamięci podróże Ludwika XVI, który jeżdżąc po Europie zabierał swój teatr.
źródło: NKJP: Alina Kowalczykowa: Dramat i teatr romantyczny, 1997
Inna historia, niekompletna i wyrywkowa, złożona nierzadko z różnych wersji tych samych zdarzeń, żyje we wspomnieniach byłych pracowników.
źródło: NKJP: Beata Chomątowska: Noce przed mikrofonem, Dziennik Polski, 2001-06-30
Były próby powlekania w legendę Wojaczka, Hłaski czy Bursy, nie przetrwało to jednak próby czasu. Stachura natomiast żył długo po swojej śmierci i zapewne nadal pamięć o nim kultywowana jest przez część młodzieży.
źródło: NKJP: Ewa Baran: Zachwycić sobą wieczność, Dziennik Polski, 1999-11-06
Niejedna sztuczna wielkość nie wytrzymuje krótkiej nawet pośmiertnej próby czasu, gdy tymczasem indywidualności prawdziwie wybitne, obdarzone ową siłą fatalną, o której pisze Słowacki, żyją długo w pamięci potomnych.
źródło: NKJP: Stefan Kuczyński: O Ludwiku Kolankowskim (wspomnienie), 2006
Z ufnością sięga po słuchawkę. Nie pamięta już, że słowa nie są wieczne, że nie żyją dłużej niż uczucia.
źródło: NKJP: Hanna Samson: Pułapka na motyla, 2000
-
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. żyję
żyjemy
2 os. żyjesz
żyjecie
3 os. żyje
żyją
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. żyłem
+(e)m żył
żyłam
+(e)m żyła
żyłom
+(e)m żyło
żyliśmy
+(e)śmy żyli
żyłyśmy
+(e)śmy żyły
2 os. żyłeś
+(e)ś żył
żyłaś
+(e)ś żyła
żyłoś
+(e)ś żyło
żyliście
+(e)ście żyli
żyłyście
+(e)ście żyły
3 os. żył
żyła
żyło
żyli
żyły
bezosobnik: żyto
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. będę żył
będę żyć
będę żyła
będę żyć
będę żyło
będę żyć
będziemy żyli
będziemy żyć
będziemy żyły
będziemy żyć
2 os. będziesz żył
będziesz żyć
będziesz żyła
będziesz żyć
będziesz żyło
będziesz żyć
będziecie żyli
będziecie żyć
będziecie żyły
będziecie żyć
3 os. będzie żył
będzie żyć
będzie żyła
będzie żyć
będzie żyło
będzie żyć
będą żyli
będą żyć
będą żyły
będą żyć
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. żyjmy
2 os. żyj
żyjcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. żyłbym
bym żył
żyłabym
bym żyła
żyłobym
bym żyło
żylibyśmy
byśmy żyli
żyłybyśmy
byśmy żyły
2 os. żyłbyś
byś żył
żyłabyś
byś żyła
żyłobyś
byś żyło
żylibyście
byście żyli
żyłybyście
byście żyły
3 os. żyłby
by żył
żyłaby
by żyła
żyłoby
by żyło
żyliby
by żyli
żyłyby
by żyły
bezosobnik: żyto by
bezokolicznik: żyć
imiesłów przysłówkowy współczesny: żyjąc
gerundium: życie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. życie
życia
D. życia
żyć
C. życiu
życiom
B. życie
życia
N. życiem
życiami
Ms. życiu
życiach
W. życie
życia
imiesłów przymiotnikowy czynny: żyjący
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. żyjący
żyjący
żyjący
żyjące
żyjąca
D. żyjącego
żyjącego
żyjącego
żyjącego
żyjącej
C. żyjącemu
żyjącemu
żyjącemu
żyjącemu
żyjącej
B. żyjącego
żyjącego
żyjący
żyjące
żyjącą
N. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącą
Ms. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. żyjący
żyjący
żyjące
żyjące
D. żyjących
żyjących
żyjących
żyjących
C. żyjącym
żyjącym
żyjącym
żyjącym
B. żyjących
żyjących
żyjących
żyjące
N. żyjącymi
żyjącymi
żyjącymi
żyjącymi
Ms. żyjących
żyjących
żyjących
żyjących
-
psł. *žiti, živǫ
Przykłady pozostającego w etymologicznym związku psł. czasownika *živati widoczne dziś wyłącznie w formacjach przedrostkowych, np. do-żywać, od-żywać, s-po-żywać