szanować - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

2.

uznawać jakieś normy za obowiązujące i przestrzegać ich

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

respektować

Połączenia

szanować demokrację, normy, prawa człowieka, prawo, przepisy, reguły, zasady

Cytaty

Staliśmy się tutaj mikrospołecznością i musimy szanować zasady współżycia tak jak na lądzie.

źródło: KWSJP: Jerzy Stefan Stawiński: Pamiętnik z trzech mórz i jednego oceanu, 1976

Jako Fryderyk I ogłosił się „królem w Prusach” [...]. Solennie przyrzekł szanować istniejące traktaty i wszystkie prawa Polski.

źródło: KWSJP: Paweł Jasienica: Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dzieje agonii, 1989

Na świecie są kraje, gdzie urządza się wybory, wolne i uczciwe, ale ludzie, którzy dochodzą dzięki nim do władzy, dopuszczają się później jej nadużyć. Nie szanują praw człowieka, społeczeństwa obywatelskiego, a nawet praw ekonomicznych jednostki.

źródło: KWSJP: Marek Ostrowski: Solidarność globalna, Polityka, 2000, nr 2

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szanuję	szanujemy
2 os.	szanujesz	szanujecie
3 os.	szanuje	szanują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szanowałem +(e)m szanował	szanowałam +(e)m szanowała	szanowałom +(e)m szanowało	szanowaliśmy +(e)śmy szanowali	szanowałyśmy +(e)śmy szanowały
2 os.	szanowałeś +(e)ś szanował	szanowałaś +(e)ś szanowała	szanowałoś +(e)ś szanowało	szanowaliście +(e)ście szanowali	szanowałyście +(e)ście szanowały
3 os.	szanował	szanowała	szanowało	szanowali	szanowały

bezosobnik: szanowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę szanował będę szanować	będę szanowała będę szanować	będę szanowało będę szanować	będziemy szanowali będziemy szanować	będziemy szanowały będziemy szanować
2 os.	będziesz szanował będziesz szanować	będziesz szanowała będziesz szanować	będziesz szanowało będziesz szanować	będziecie szanowali będziecie szanować	będziecie szanowały będziecie szanować
3 os.	będzie szanował będzie szanować	będzie szanowała będzie szanować	będzie szanowało będzie szanować	będą szanowali będą szanować	będą szanowały będą szanować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szanujmy
2 os.	szanuj	szanujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szanowałbym bym szanował	szanowałabym bym szanowała	szanowałobym bym szanowało	szanowalibyśmy byśmy szanowali	szanowałybyśmy byśmy szanowały
2 os.	szanowałbyś byś szanował	szanowałabyś byś szanowała	szanowałobyś byś szanowało	szanowalibyście byście szanowali	szanowałybyście byście szanowały
3 os.	szanowałby by szanował	szanowałaby by szanowała	szanowałoby by szanowało	szanowaliby by szanowali	szanowałyby by szanowały

bezosobnik: szanowano by

bezokolicznik: szanować

imiesłów przysłówkowy współczesny: szanując

gerundium: szanowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szanowanie	szanowania
D.	szanowania	szanowań
C.	szanowaniu	szanowaniom
B.	szanowanie	szanowania
N.	szanowaniem	szanowaniami
Ms.	szanowaniu	szanowaniach
W.	szanowanie	szanowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: szanujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szanujący	szanujący	szanujący	szanujące	szanująca
D.	szanującego	szanującego	szanującego	szanującego	szanującej
C.	szanującemu	szanującemu	szanującemu	szanującemu	szanującej
B.	szanującego	szanującego	szanujący	szanujące	szanującą
N.	szanującym	szanującym	szanującym	szanującym	szanującą
Ms.	szanującym	szanującym	szanującym	szanującym	szanującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szanujący	szanujący	szanujące	szanujące
D.	szanujących	szanujących	szanujących	szanujących
C.	szanującym	szanującym	szanującym	szanującym
B.	szanujących	szanujących	szanujących	szanujące
N.	szanującymi	szanującymi	szanującymi	szanującymi
Ms.	szanujących	szanujących	szanujących	szanujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: szanowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szanowany	szanowany	szanowany	szanowane	szanowana
D.	szanowanego	szanowanego	szanowanego	szanowanego	szanowanej
C.	szanowanemu	szanowanemu	szanowanemu	szanowanemu	szanowanej
B.	szanowanego	szanowanego	szanowany	szanowane	szanowaną
N.	szanowanym	szanowanym	szanowanym	szanowanym	szanowaną
Ms.	szanowanym	szanowanym	szanowanym	szanowanym	szanowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szanowani	szanowani	szanowane	szanowane
D.	szanowanych	szanowanych	szanowanych	szanowanych
C.	szanowanym	szanowanym	szanowanym	szanowanym
B.	szanowanych	szanowanych	szanowanych	szanowane
N.	szanowanymi	szanowanymi	szanowanymi	szanowanymi
Ms.	szanowanych	szanowanych	szanowanych	szanowanych

odpowiednik aspektowy: uszanować

Składnia

Rz_osobowy

+

szanować

+

CO

Pochodzenie

śr.-w.-niem. schônen 'traktować, postępować, szanować, mieć wzgląd na kogoś'