uwierać - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

2.

być odczuwanym jako coś przykrego i uciążliwego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dokuczać
dolegać
doskwierać
gnieść

Cytaty

	Jesteś pisarką, masz coś do roboty, mówisz, że ze starości będziesz miała książkę, dla ciebie każda trauma jest materiałem, dla mnie jest balastem, dojrzałość zaczyna mnie uwierać. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Fausta, 2010
	[...] w ostatnim roku, gdy ukończył czterdzieści lat, rola dobroczyńcy zaczęła go uwierać. źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Nikczemne historie, 2009
	Resztę drogi przeszli w milczeniu, które najwyraźniej nie przeszkadzało dziewczynie, lecz strażaka uwierało do tego stopnia, że od czasu do czasu posyłał jej oskarżycielskie spojrzenia. źródło: NKJP: Ray Bradbury: 451° Fahrenheita, Esensja, 2008-06
	O czym rozmawiać z konającym? Gdy gaśnie bez świadomości, nie wahamy się postawić zapalonej świecy i odmawiać półgłosem pacierzy. Ale gdy odchodzi świadomie, gdy czas oczekiwania mu się dłuży, a sprawy doczesne uwierają, o czym mówić? źródło: NKJP: Katarzyna Jeziółkowska: W majestacie Śmierci, Akant, 2007-11
	Pan młody, nie musi pan jeszcze rozumieć, jak starość uwiera. Jakkolwiek i młodość czasem uwiera. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uwieram	uwieramy
2 os.	uwierasz	uwieracie
3 os.	uwiera	uwierają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uwierałem +(e)m uwierał	uwierałam +(e)m uwierała	uwierałom +(e)m uwierało	uwieraliśmy +(e)śmy uwierali	uwierałyśmy +(e)śmy uwierały
2 os.	uwierałeś +(e)ś uwierał	uwierałaś +(e)ś uwierała	uwierałoś +(e)ś uwierało	uwieraliście +(e)ście uwierali	uwierałyście +(e)ście uwierały
3 os.	uwierał	uwierała	uwierało	uwierali	uwierały

bezosobnik: uwierano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uwierał będę uwierać	będę uwierała będę uwierać	będę uwierało będę uwierać	będziemy uwierali będziemy uwierać	będziemy uwierały będziemy uwierać
2 os.	będziesz uwierał będziesz uwierać	będziesz uwierała będziesz uwierać	będziesz uwierało będziesz uwierać	będziecie uwierali będziecie uwierać	będziecie uwierały będziecie uwierać
3 os.	będzie uwierał będzie uwierać	będzie uwierała będzie uwierać	będzie uwierało będzie uwierać	będą uwierali będą uwierać	będą uwierały będą uwierać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uwierajmy
2 os.	uwieraj	uwierajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uwierałbym bym uwierał	uwierałabym bym uwierała	uwierałobym bym uwierało	uwieralibyśmy byśmy uwierali	uwierałybyśmy byśmy uwierały
2 os.	uwierałbyś byś uwierał	uwierałabyś byś uwierała	uwierałobyś byś uwierało	uwieralibyście byście uwierali	uwierałybyście byście uwierały
3 os.	uwierałby by uwierał	uwierałaby by uwierała	uwierałoby by uwierało	uwieraliby by uwierali	uwierałyby by uwierały

bezosobnik: uwierano by

bezokolicznik: uwierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uwierając

gerundium: uwieranie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uwieranie	uwierania
D.	uwierania	uwierań
C.	uwieraniu	uwieraniom
B.	uwieranie	uwierania
N.	uwieraniem	uwieraniami
Ms.	uwieraniu	uwieraniach
W.	uwieranie	uwierania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uwierający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uwierający	uwierający	uwierający	uwierające	uwierająca
D.	uwierającego	uwierającego	uwierającego	uwierającego	uwierającej
C.	uwierającemu	uwierającemu	uwierającemu	uwierającemu	uwierającej
B.	uwierającego	uwierającego	uwierający	uwierające	uwierającą
N.	uwierającym	uwierającym	uwierającym	uwierającym	uwierającą
Ms.	uwierającym	uwierającym	uwierającym	uwierającym	uwierającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uwierający	uwierający	uwierające	uwierające
D.	uwierających	uwierających	uwierających	uwierających
C.	uwierającym	uwierającym	uwierającym	uwierającym
B.	uwierających	uwierających	uwierających	uwierające
N.	uwierającymi	uwierającymi	uwierającymi	uwierającymi
Ms.	uwierających	uwierających	uwierających	uwierających

Składnia

+

uwierać

+

(KOGO)

Pochodzenie

W języku polskim na podstawowy niezachowany czasownik *wierać, odpowiadający np. ros. dial. virát' 'rozrzucać', serb. dial. poviram se 'włóczę się, tułam się' i kontynuujący psł. *virati (w genetycznym związku z *verti, vьrǫ 'zamykać, zawierać; kryć, chować') wskazują dziś już wyłącznie postaci prefigowane, np. roz-wierać, przy-wierać (st.pol. przywirać 'czepiać się, przylepiać się'), wy-wierać, czy właśnie u-wierać.