czytać - Wielki słownik języka polskiego PAN

3.

domyślać się czegoś na podstawie czyjegoś wyglądu lub zachowania

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Działalność intelektualna człowieka

nazwy działań intelektualnych człowieka

	synonimy:	odczytywać
	hiperonimy:	odgadywać

Połączenia

czytać myśli, odpowiedź
czytać w czyichś myślach, w twarzy;
czytać z ruchu warg
potrafić, umieć czytać

Cytaty

Ograniczę się naprawdę do podstaw, bo bez przygotowania infoekonomicznego i tak nie zrozumielibyście wiele - stwierdziła, najwyraźniej czytając z twarzy Nicholasa.

źródło: KJ PWN: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2004

Tydzień później Edzio przyszedł do nas, i to nie sam. Towarzyszyła mu bujna piękność o posągowych kształtach, nad którymi nie śmiałem dłużej się zastanawiać, bo najlepsza z żon czyta w moich myślach.

źródło: KJ PWN: Monika Piątkowska, Leszek Talko: Talki w wielkim mieście, 2002

Czytałem myśli na tej tłustej mordzie, jak gdyby je głośno wypowiadał.

źródło: KJ PWN: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	czytam	czytamy
2 os.	czytasz	czytacie
3 os.	czyta	czytają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	czytałem +(e)m czytał	czytałam +(e)m czytała	czytałom +(e)m czytało	czytaliśmy +(e)śmy czytali	czytałyśmy +(e)śmy czytały
2 os.	czytałeś +(e)ś czytał	czytałaś +(e)ś czytała	czytałoś +(e)ś czytało	czytaliście +(e)ście czytali	czytałyście +(e)ście czytały
3 os.	czytał	czytała	czytało	czytali	czytały

bezosobnik: czytano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę czytał będę czytać	będę czytała będę czytać	będę czytało będę czytać	będziemy czytali będziemy czytać	będziemy czytały będziemy czytać
2 os.	będziesz czytał będziesz czytać	będziesz czytała będziesz czytać	będziesz czytało będziesz czytać	będziecie czytali będziecie czytać	będziecie czytały będziecie czytać
3 os.	będzie czytał będzie czytać	będzie czytała będzie czytać	będzie czytało będzie czytać	będą czytali będą czytać	będą czytały będą czytać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		czytajmy
2 os.	czytaj	czytajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	czytałbym bym czytał	czytałabym bym czytała	czytałobym bym czytało	czytalibyśmy byśmy czytali	czytałybyśmy byśmy czytały
2 os.	czytałbyś byś czytał	czytałabyś byś czytała	czytałobyś byś czytało	czytalibyście byście czytali	czytałybyście byście czytały
3 os.	czytałby by czytał	czytałaby by czytała	czytałoby by czytało	czytaliby by czytali	czytałyby by czytały

bezosobnik: czytano by

bezokolicznik: czytać

imiesłów przysłówkowy współczesny: czytając

gerundium: czytanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	czytanie	czytania
D.	czytania	czytań
C.	czytaniu	czytaniom
B.	czytanie	czytania
N.	czytaniem	czytaniami
Ms.	czytaniu	czytaniach
W.	czytanie	czytania

imiesłów przymiotnikowy czynny: czytający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czytający	czytający	czytający	czytające	czytająca
D.	czytającego	czytającego	czytającego	czytającego	czytającej
C.	czytającemu	czytającemu	czytającemu	czytającemu	czytającej
B.	czytającego	czytającego	czytający	czytające	czytającą
N.	czytającym	czytającym	czytającym	czytającym	czytającą
Ms.	czytającym	czytającym	czytającym	czytającym	czytającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czytający	czytający	czytające	czytające
D.	czytających	czytających	czytających	czytających
C.	czytającym	czytającym	czytającym	czytającym
B.	czytających	czytających	czytających	czytające
N.	czytającymi	czytającymi	czytającymi	czytającymi
Ms.	czytających	czytających	czytających	czytających

imiesłów przymiotnikowy bierny: czytany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czytany	czytany	czytany	czytane	czytana
D.	czytanego	czytanego	czytanego	czytanego	czytanej
C.	czytanemu	czytanemu	czytanemu	czytanemu	czytanej
B.	czytanego	czytanego	czytany	czytane	czytaną
N.	czytanym	czytanym	czytanym	czytanym	czytaną
Ms.	czytanym	czytanym	czytanym	czytanym	czytanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czytani	czytani	czytane	czytane
D.	czytanych	czytanych	czytanych	czytanych
C.	czytanym	czytanym	czytanym	czytanym
B.	czytanych	czytanych	czytanych	czytane
N.	czytanymi	czytanymi	czytanymi	czytanymi
Ms.	czytanych	czytanych	czytanych	czytanych

Składnia

tylko Rz osobowy	+	czytać	+	(CO) + z + CZEGO \| w + CZYM \| na + CZYM
tylko Rz osobowy	+	czytać	+	z + CZEGO \| w + CZYM \| na + CZYM + że + ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

Pochodzenie

psł. *čitati 'liczyć; rozpoznawać znaki, spostrzegać, rozumieć'