rąbać - Wielki słownik języka polskiego PAN

6.

pot. mówić wprost

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Język

mówienie

	synonimy:	walić
	hiperonimy:	mówić

Połączenia

rąbać prawdę

Cytaty

Jano nie był jednak nigdy politykierem, rąbał prawdę prosto w oczy, a przy tym dawał się wielokrotnie wmanewrowywać w niekorzystne dla siebie sytuacje.

źródło: KWSJP: Apoloniusz Rajwa: Wspinał się w Tatrach i do nich wróci, Tygodnik Podhalański nr 20, 1997

Uspokoił się i dopiero rąbie: „Pan jest w błędzie nikogo nigdzie nie powiodę, nie jestem szczurołap, kto ze mną iść pragnie, musi kroku dotrzymać, a nie doganiać mnie patrząc w plecy, ja na światową sztukę i na światowe uznanie gwiżdżę [...].

źródło: KWSJP: Lew Kaltenbergh: Ogień strzeżony. Opowieść o Stanisławie Wyspiańskim, 1964

Łukasz był dobry, ale rąbał wprost przykrą nawet dla kogoś prawdę.

źródło: KWSJP: Leopold Rybarski: Konterfekt z cieniem, 1985

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rąbię	rąbiemy
2 os.	rąbiesz	rąbiecie
3 os.	rąbie	rąbią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rąbałem +(e)m rąbał	rąbałam +(e)m rąbała	rąbałom +(e)m rąbało	rąbaliśmy +(e)śmy rąbali	rąbałyśmy +(e)śmy rąbały
2 os.	rąbałeś +(e)ś rąbał	rąbałaś +(e)ś rąbała	rąbałoś +(e)ś rąbało	rąbaliście +(e)ście rąbali	rąbałyście +(e)ście rąbały
3 os.	rąbał	rąbała	rąbało	rąbali	rąbały

bezosobnik: rąbano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rąbał będę rąbać	będę rąbała będę rąbać	będę rąbało będę rąbać	będziemy rąbali będziemy rąbać	będziemy rąbały będziemy rąbać
2 os.	będziesz rąbał będziesz rąbać	będziesz rąbała będziesz rąbać	będziesz rąbało będziesz rąbać	będziecie rąbali będziecie rąbać	będziecie rąbały będziecie rąbać
3 os.	będzie rąbał będzie rąbać	będzie rąbała będzie rąbać	będzie rąbało będzie rąbać	będą rąbali będą rąbać	będą rąbały będą rąbać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rąbmy
2 os.	rąb	rąbcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rąbałbym bym rąbał	rąbałabym bym rąbała	rąbałobym bym rąbało	rąbalibyśmy byśmy rąbali	rąbałybyśmy byśmy rąbały
2 os.	rąbałbyś byś rąbał	rąbałabyś byś rąbała	rąbałobyś byś rąbało	rąbalibyście byście rąbali	rąbałybyście byście rąbały
3 os.	rąbałby by rąbał	rąbałaby by rąbała	rąbałoby by rąbało	rąbaliby by rąbali	rąbałyby by rąbały

bezosobnik: rąbano by

bezokolicznik: rąbać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rąbiąc

gerundium: rąbanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rąbanie	rąbania
D.	rąbania	rąbań
C.	rąbaniu	rąbaniom
B.	rąbanie	rąbania
N.	rąbaniem	rąbaniami
Ms.	rąbaniu	rąbaniach
W.	rąbanie	rąbania

imiesłów przymiotnikowy czynny: rąbiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rąbiący	rąbiący	rąbiący	rąbiące	rąbiąca
D.	rąbiącego	rąbiącego	rąbiącego	rąbiącego	rąbiącej
C.	rąbiącemu	rąbiącemu	rąbiącemu	rąbiącemu	rąbiącej
B.	rąbiącego	rąbiącego	rąbiący	rąbiące	rąbiącą
N.	rąbiącym	rąbiącym	rąbiącym	rąbiącym	rąbiącą
Ms.	rąbiącym	rąbiącym	rąbiącym	rąbiącym	rąbiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rąbiący	rąbiący	rąbiące	rąbiące
D.	rąbiących	rąbiących	rąbiących	rąbiących
C.	rąbiącym	rąbiącym	rąbiącym	rąbiącym
B.	rąbiących	rąbiących	rąbiących	rąbiące
N.	rąbiącymi	rąbiącymi	rąbiącymi	rąbiącymi
Ms.	rąbiących	rąbiących	rąbiących	rąbiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rąbany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rąbany	rąbany	rąbany	rąbane	rąbana
D.	rąbanego	rąbanego	rąbanego	rąbanego	rąbanej
C.	rąbanemu	rąbanemu	rąbanemu	rąbanemu	rąbanej
B.	rąbanego	rąbanego	rąbany	rąbane	rąbaną
N.	rąbanym	rąbanym	rąbanym	rąbanym	rąbaną
Ms.	rąbanym	rąbanym	rąbanym	rąbanym	rąbanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rąbani	rąbani	rąbane	rąbane
D.	rąbanych	rąbanych	rąbanych	rąbanych
C.	rąbanym	rąbanym	rąbanym	rąbanym
B.	rąbanych	rąbanych	rąbanych	rąbane
N.	rąbanymi	rąbanymi	rąbanymi	rąbanymi
Ms.	rąbanych	rąbanych	rąbanych	rąbanych

odpowiedniki aspektowe: wyrąbać , rąbnąć

Składnia

Rz_osobowy	+	rąbać	+	CO
Rz_osobowy	+	rąbać	+	MOWA WPROST

Pochodzenie

psł. *rǫbati

W st.pol. też rębać. W etymologicznym związku z psł. *rǫbiti 'ciąć, siec' > st.pol. (od XIV w.) rębić 'wycinać las, rąbać drzewo na kawałki; niszczyć uderzeniami siekiery'; dziś tylko w czasownikach przedrostkowych, np. ob-rębić.