rżnąć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

3.

wycinać w czymś jakieś wzory lub figury z jakiegoś materiału

Warianty

rzadziej przest. rznąć

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA

Praca

rodzaje pracy

CZŁOWIEK I TECHNIKA

Przemysł

rzemiosło

Połączenia

rżnąć nożem
rżnięty kieliszek, kryształ; rżnięte szkło

Cytaty

[...] uczyli się u Bramantego, kopiowali stare pomniki, trzymali się kanonów [...], wystrzygali swe cuda w kamieniu, marmurze, granicie, drążyli kartusze, rżnęli w jaspisie i malachicie liście akantu [...].

źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabeł: opowiadania i reportaże, 2007

Ale jak wytłumaczyć bezmyślne niszczycielstwo? Ktoś chodził po działkach i nożem rżnął folię na szklarniach [...].

źródło: NKJP: (JAZ): Działkowcy liczą straty, Express Ilustrowany, 2003-02-25

Wiedział, że Stalin nie oczekuje odpowiedzi na swoje zaczepki, więc siedział najskromniej, jak tylko potrafił, i mieszał herbatę, uważając, by nie dzwonić zanadto o ścianki szklanki z rzniętego w zimowe kwiaty kryształu.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rżnę	rżniemy
2 os.	rżniesz	rżniecie
3 os.	rżnie	rżną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rżnąłem +(e)m rżnął	rżnęłam +(e)m rżnęła	rżnęłom +(e)m rżnęło	rżnęliśmy +(e)śmy rżnęli	rżnęłyśmy +(e)śmy rżnęły
2 os.	rżnąłeś +(e)ś rżnął	rżnęłaś +(e)ś rżnęła	rżnęłoś +(e)ś rżnęło	rżnęliście +(e)ście rżnęli	rżnęłyście +(e)ście rżnęły
3 os.	rżnął	rżnęła	rżnęło	rżnęli	rżnęły

bezosobnik: rżnięto

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rżnął będę rżnąć	będę rżnęła będę rżnąć	będę rżnęło będę rżnąć	będziemy rżnęli będziemy rżnąć	będziemy rżnęły będziemy rżnąć
2 os.	będziesz rżnął będziesz rżnąć	będziesz rżnęła będziesz rżnąć	będziesz rżnęło będziesz rżnąć	będziecie rżnęli będziecie rżnąć	będziecie rżnęły będziecie rżnąć
3 os.	będzie rżnął będzie rżnąć	będzie rżnęła będzie rżnąć	będzie rżnęło będzie rżnąć	będą rżnęli będą rżnąć	będą rżnęły będą rżnąć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rżnijmy
2 os.	rżnij	rżnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rżnąłbym bym rżnął	rżnęłabym bym rżnęła	rżnęłobym bym rżnęło	rżnęlibyśmy byśmy rżnęli	rżnęłybyśmy byśmy rżnęły
2 os.	rżnąłbyś byś rżnął	rżnęłabyś byś rżnęła	rżnęłobyś byś rżnęło	rżnęlibyście byście rżnęli	rżnęłybyście byście rżnęły
3 os.	rżnąłby by rżnął	rżnęłaby by rżnęła	rżnęłoby by rżnęło	rżnęliby by rżnęli	rżnęłyby by rżnęły

bezosobnik: rżnięto by

bezokolicznik: rżnąć

imiesłów przysłówkowy współczesny: rżnąc

gerundium: rżnięcie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rżnięcie	rżnięcia
D.	rżnięcia	rżnięć
C.	rżnięciu	rżnięciom
B.	rżnięcie	rżnięcia
N.	rżnięciem	rżnięciami
Ms.	rżnięciu	rżnięciach
W.	rżnięcie	rżnięcia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rżnący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rżnący	rżnący	rżnący	rżnące	rżnąca
D.	rżnącego	rżnącego	rżnącego	rżnącego	rżnącej
C.	rżnącemu	rżnącemu	rżnącemu	rżnącemu	rżnącej
B.	rżnącego	rżnącego	rżnący	rżnące	rżnącą
N.	rżnącym	rżnącym	rżnącym	rżnącym	rżnącą
Ms.	rżnącym	rżnącym	rżnącym	rżnącym	rżnącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rżnący	rżnący	rżnące	rżnące
D.	rżnących	rżnących	rżnących	rżnących
C.	rżnącym	rżnącym	rżnącym	rżnącym
B.	rżnących	rżnących	rżnących	rżnące
N.	rżnącymi	rżnącymi	rżnącymi	rżnącymi
Ms.	rżnących	rżnących	rżnących	rżnących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rżnięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rżnięty	rżnięty	rżnięty	rżnięte	rżnięta
D.	rżniętego	rżniętego	rżniętego	rżniętego	rżniętej
C.	rżniętemu	rżniętemu	rżniętemu	rżniętemu	rżniętej
B.	rżniętego	rżniętego	rżnięty	rżnięte	rżniętą
N.	rżniętym	rżniętym	rżniętym	rżniętym	rżniętą
Ms.	rżniętym	rżniętym	rżniętym	rżniętym	rżniętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rżnięci	rżnięci	rżnięte	rżnięte
D.	rżniętych	rżniętych	rżniętych	rżniętych
C.	rżniętym	rżniętym	rżniętym	rżniętym
B.	rżniętych	rżniętych	rżniętych	rżnięte
N.	rżniętymi	rżniętymi	rżniętymi	rżniętymi
Ms.	rżniętych	rżniętych	rżniętych	rżniętych

odpowiednik aspektowy: wyrżnąć

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

+

rżnąć

+

CO + (CZYM) + na CZYM | w CZYM

Pochodzenie

psł. dial. *rьznǫti 'zacząć ciąć, krajać, przecinać'

Czasownik oznaczający rozpoczęcie czynności od psł.# *rězati 'ciąć, rżnąć, przecinać, nadcinać' (pol. dawne rzezać ). Większość znaczeń (5, 6, 7 i 10-17) przenośnych.