tchnąć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

5.

książk. o zapachu: być odczuwanym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego

zmysły

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

zapachy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pachnieć
wionąć

Połączenia

tchnęło stężonym cementem; wonią sadzy; elegancją, solidnością, wielkim światem
tchnęło z klatek schodowych

Cytaty

	Wonią sadzy tchnęło z otwartych klatek schodowych, a obok zsypów do piwnicznych kotłowni chodniki zasmolone były czarną, pylistą mazią. źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000
	Z każdego kąta tchnie elegancją i solidnością, do których zobowiązuje tradycja miejsca. źródło: NKJP: „Wierzynek” na nowo, Dziennik Polski, 2001-06-13
	- Proszę iść za mną. - Tchnęło dokoła stężonym cementem , chłód piwniczny ten sam co zawsze, przenikliwy wyziew. źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001
	Słynna postać, wzbudzał respekt, tchnęło od niego wielkim światem. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
3 os.	tchnie

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			tchnęło

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			będzie tchnęło będzie tchnąć

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			tchnęłoby by tchnęło

bezokolicznik: tchnąć

Składnia

	+	tchnąć	+	⌀ + od KOGO/CZEGO + CZYM
	+	tchnąć	+	⌀ + z CZEGO + CZYM

Pochodzenie

psł. *dъchnǫti 'wydawać tchnienie, dmuchać, wiać, chuchać; zionąć czymś, wydzielać woń'

Bezpośredni kontynuant formy prasłowiańskiej dchnąć poświadczony w staropolszczyźnie. Wyraz poprzez oboczność samogłoski pierwiastka ъ (< *ŭ) : y (<*ū) pozostaje w etymologicznej więzi z psł. *dychati (zob. dychać ).