rozumieć - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

wiedzieć, co chciał osiągnąć autor lub wykonawca tego, o czym informuje następujący rzeczownik, i jak w związku z tym należy się zachować

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Działalność intelektualna człowieka

nazwy działań intelektualnych człowieka

synonimy:

czaić
jarzyć
kapować
kumać
obczajać
pojmować
trybić

rozumieć aluzje, dowcip, polecenie, prośbę, pytanie, słowo, tekst, współczesną sztukę, zadanie, znaczenie
rozumieć dobrze, doskonale, niewiele
czytać i rozumieć, słuchać i rozumieć

	Wystarczy spojrzeć na „Myśliciela” - rzeźbę Rodina - żeby pojąć, jak daleko odeszliśmy od tamtego stylu. Coraz mniej rozumiemy alegorie. źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975
	Ale moje wahanie było tylko grą. Doskonale rozumiałem, czego szewc ode mnie żąda. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	Mimo dwudziestu siedmiu lat życia po kilku tygodniach pobytu w tym miejscu był siwym człowiekiem. Często nie rozumiał, co się do niego mówi. źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006
	– Po co mi pan to opowiada? – Po to, żeby pan wiedział, że prowadzenie interesów ze Szwedami może być kłopotliwe. – Nie rozumiem. Grozi mi pan? źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	Taine ani przez chwilę nie pomyśli, nie przemknie mu to przez głowę, że nie rozumie sztuki [...] i że to, co wzgardliwie odrzuca, jest równie wielkie, a może i większe od tego, co podziwia. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Wenecja i inne szkice, 2008

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałem +(e)m rozumiał	rozumiałam +(e)m rozumiała	rozumiałom +(e)m rozumiało	rozumieliśmy +(e)śmy rozumieli	rozumiałyśmy +(e)śmy rozumiały
2 os.	rozumiałeś +(e)ś rozumiał	rozumiałaś +(e)ś rozumiała	rozumiałoś +(e)ś rozumiało	rozumieliście +(e)ście rozumieli	rozumiałyście +(e)ście rozumiały
3 os.	rozumiał	rozumiała	rozumiało	rozumieli	rozumiały

bezosobnik: rozumiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozumiał będę rozumieć	będę rozumiała będę rozumieć	będę rozumiało będę rozumieć	będziemy rozumieli będziemy rozumieć	będziemy rozumiały będziemy rozumieć
2 os.	będziesz rozumiał będziesz rozumieć	będziesz rozumiała będziesz rozumieć	będziesz rozumiało będziesz rozumieć	będziecie rozumieli będziecie rozumieć	będziecie rozumiały będziecie rozumieć
3 os.	będzie rozumiał będzie rozumieć	będzie rozumiała będzie rozumieć	będzie rozumiało będzie rozumieć	będą rozumieli będą rozumieć	będą rozumiały będą rozumieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozumiejmy
2 os.	rozumiej	rozumiejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozumiałbym bym rozumiał	rozumiałabym bym rozumiała	rozumiałobym bym rozumiało	rozumielibyśmy byśmy rozumieli	rozumiałybyśmy byśmy rozumiały
2 os.	rozumiałbyś byś rozumiał	rozumiałabyś byś rozumiała	rozumiałobyś byś rozumiało	rozumielibyście byście rozumieli	rozumiałybyście byście rozumiały
3 os.	rozumiałby by rozumiał	rozumiałaby by rozumiała	rozumiałoby by rozumiało	rozumieliby by rozumieli	rozumiałyby by rozumiały

bezosobnik: rozumiano by

bezokolicznik: rozumieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozumiejąc

gerundium: rozumienie

rodzaj gramatyczny: ndk

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozumiejący

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozumiany

odpowiednik aspektowy: zrozumieć

	+	rozumieć	+	CO
	+	rozumieć	+	że ZDANIE\|ZDANIE PTYAJNOZALEŻNE

psł. *orzuměti 'pojąć, poznać, zrozumieć'

Z przedrostkiem *orz- od psł. *uměti ‘umieć’.
Zob. umieć .