miłosierny - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.a

okazujący dobroć i współczucie osobie cierpiącej lub będącej w potrzebie

Noty o użyciu

Wyraz używany również w znaczeniu 'człowiek miłosierny'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Zasady współżycia społecznego

zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Religia – kościół

wyznania: zasady i prawdy wiary

Relacje znaczeniowe

antonimy:

niemiłosierny

Połączenia

miłosierny Bóg, (Jezus) Chrystus, Ojciec, Pan, Stwórca, Zbawca, Zbawiciel; człowiek; miłosierni chrześcijanie; miłosierne siostry
bardziej, najbardziej miłosierny; nieskończenie miłosierny
miłosierny i dobry, miłosierny i łaskawy, miłosierny i sprawiedliwy, miłosierny i wybaczający

Cytaty

	Jan Paweł II wykorzystał podróż do Polski, żeby ogłosić jedno z najistotniejszych przesłań swojego pontyfikatu [...]: Bóg jest miłosierny i my ludzie też powinniśmy być miłosierni dla siebie nawzajem [...]. źródło: NKJP: (KAI): „Bóg jest miłosierny”, Dziennik Polski - Kraj, 2002-08-19
	Sakrament pojednania jest przede wszystkim osobowym spotkaniem miłosiernego Boga z proszącym o przebaczenie grzesznikiem. źródło: NKJP: Stanisław Jasionek: Rodzinny przewodnik po życiu wiarą, 2009
	Dziełami sztuki bywają nie tylko utwory poety, malarza, muzyka, ale również czyny serca człowieka miłosiernego [...]. źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006
	Wszystkie pokusy najłatwiej zwyciężamy przez krótki akt strzelisty, skierowany do Najmiłosierniejszego Chrystusa: Jezu, ufam Tobie! źródło: NKJP: Michał Sopoćko: Zaufałem Twojemu Miłosierdziu, 2008

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	miłosierny	miłosierny	miłosierny	miłosierne	miłosierna
D.	miłosiernego	miłosiernego	miłosiernego	miłosiernego	miłosiernej
C.	miłosiernemu	miłosiernemu	miłosiernemu	miłosiernemu	miłosiernej
B.	miłosiernego	miłosiernego	miłosierny	miłosierne	miłosierną
N.	miłosiernym	miłosiernym	miłosiernym	miłosiernym	miłosierną
Ms.	miłosiernym	miłosiernym	miłosiernym	miłosiernym	miłosiernej
W.	miłosierny	miłosierny	miłosierny	miłosierne	miłosierna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	miłosierni	miłosierni	miłosierne	miłosierne
D.	miłosiernych	miłosiernych	miłosiernych	miłosiernych
C.	miłosiernym	miłosiernym	miłosiernym	miłosiernym
B.	miłosiernych	miłosiernych	miłosiernych	miłosierne
N.	miłosiernymi	miłosiernymi	miłosiernymi	miłosiernymi
Ms.	miłosiernych	miłosiernych	miłosiernych	miłosiernych
W.	miłosierni	miłosierni	miłosierne	miłosierne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	miłosierniejszy	miłosierniejszy	miłosierniejszy	miłosierniejsze	miłosierniejsza
D.	miłosierniejszego	miłosierniejszego	miłosierniejszego	miłosierniejszego	miłosierniejszej
C.	miłosierniejszemu	miłosierniejszemu	miłosierniejszemu	miłosierniejszemu	miłosierniejszej
B.	miłosierniejszego	miłosierniejszego	miłosierniejszy	miłosierniejsze	miłosierniejszą
N.	miłosierniejszym	miłosierniejszym	miłosierniejszym	miłosierniejszym	miłosierniejszą
Ms.	miłosierniejszym	miłosierniejszym	miłosierniejszym	miłosierniejszym	miłosierniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	miłosierniejsi	miłosierniejsi	miłosierniejsze	miłosierniejsze
D.	miłosierniejszych	miłosierniejszych	miłosierniejszych	miłosierniejszych
C.	miłosierniejszym	miłosierniejszym	miłosierniejszym	miłosierniejszym
B.	miłosierniejszych	miłosierniejszych	miłosierniejszych	miłosierniejsze
N.	miłosierniejszymi	miłosierniejszymi	miłosierniejszymi	miłosierniejszymi
Ms.	miłosierniejszych	miłosierniejszych	miłosierniejszych	miłosierniejszych

Składnia

	+	miłosierny	+	(dla KOGO)
szyk: neutralny

Pochodzenie

psł. *milosŕ̥dьnъ 'miłosierny, litościwy'

Forma słowiańska jest prawdopodobnie kalką goc. armhairts lub łac. misericors; wyraz dostał się do polszczyzny prawdopodobnie ze staroczeskiego jako termin chrześcijański (Bor)