spieszyć się - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

3.

robić coś szybko, starając się w danym czasie zrobić więcej niż inni lub niż kiedy indziej

Warianty

rzadziej śpieszyć się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości czasu

upływ czasu

Połączenia

spieszyć się z przygotowaniem projektów, z wyborami, z wykonaniem planu, z zakupami...

Cytaty

Wykonawca spieszy się z budową traktu, ponieważ w Boże Ciało ma tędy przejść procesja.

źródło: NKJP: (bbs): W Boże Ciało procesja przejdzie nowym deptakiem, Dziennik Łódzki, 2006-05-13

Kto zawinił? Może pielęgniarka, która nie umyła rąk przed pobraniem krwi. Albo lekarz, który spieszył się przy robieniu zastrzyku i zlekceważył podstawowe standardy higieny.

źródło: NKJP: Paweł Walewski:Strajk w fabryce, Polityka, 2007-06-02

Prace przy Bramie Klasztornej mają się zakończyć w grudniu br. Konserwatorzy muszą się spieszyć, ponieważ niska temperatura nie sprzyja murarce i pracom z użyciem wody.

źródło: NKJP: Gazeta Miejska, nr 91, 2001, Toruń

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	spieszę się	spieszymy się
2 os.	spieszysz się	spieszycie się
3 os.	spieszy się	spieszą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłem się +(e)m się spieszył	spieszyłam się +(e)m się spieszyła	spieszyłom się +(e)m się spieszyło	spieszyliśmy się +(e)śmy się spieszyli	spieszyłyśmy się +(e)śmy się spieszyły
2 os.	spieszyłeś się +(e)ś się spieszył	spieszyłaś się +(e)ś się spieszyła	spieszyłoś się +(e)ś się spieszyło	spieszyliście się +(e)ście się spieszyli	spieszyłyście się +(e)ście się spieszyły
3 os.	spieszył się	spieszyła się	spieszyło się	spieszyli się	spieszyły się

bezosobnik: spieszono się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się spieszył będę się spieszyć	będę się spieszyła będę się spieszyć	będę się spieszyło będę się spieszyć	będziemy się spieszyli będziemy się spieszyć	będziemy się spieszyły będziemy się spieszyć
2 os.	będziesz się spieszył będziesz się spieszyć	będziesz się spieszyła będziesz się spieszyć	będziesz się spieszyło będziesz się spieszyć	będziecie się spieszyli będziecie się spieszyć	będziecie się spieszyły będziecie się spieszyć
3 os.	będzie się spieszył będzie się spieszyć	będzie się spieszyła będzie się spieszyć	będzie się spieszyło będzie się spieszyć	będą się spieszyli będą się spieszyć	będą się spieszyły będą się spieszyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		spieszmy się
2 os.	spiesz się	spieszcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłbym się bym się spieszył	spieszyłabym się bym się spieszyła	spieszyłobym się bym się spieszyło	spieszylibyśmy się byśmy się spieszyli	spieszyłybyśmy się byśmy się spieszyły
2 os.	spieszyłbyś się byś się spieszył	spieszyłabyś się byś się spieszyła	spieszyłobyś się byś się spieszyło	spieszylibyście się byście się spieszyli	spieszyłybyście się byście się spieszyły
3 os.	spieszyłby się by się spieszył	spieszyłaby się by się spieszyła	spieszyłoby się by się spieszyło	spieszyliby się by się spieszyli	spieszyłyby się by się spieszyły

bezosobnik: spieszono by się

bezokolicznik: spieszyć się

imiesłów przysłówkowy współczesny: spiesząc się

gerundium: spieszenie się

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spieszenie się	spieszenia się
D.	spieszenia się	spieszeń się
C.	spieszeniu się	spieszeniom się
B.	spieszenie się	spieszenia się
N.	spieszeniem się	spieszeniami się
Ms.	spieszeniu się	spieszeniach się
W.	spieszenie się	spieszenia się

imiesłów przymiotnikowy czynny: spieszący się

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	spieszący się	spieszący się	spieszący się	spieszące się	spiesząca się
D.	spieszącego się	spieszącego się	spieszącego się	spieszącego się	spieszącej się
C.	spieszącemu się	spieszącemu się	spieszącemu się	spieszącemu się	spieszącej się
B.	spieszącego się	spieszącego się	spieszący się	spieszące się	spieszącą się
N.	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącą się
Ms.	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącej się

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	spieszący się	spieszący się	spieszące się	spieszące się
D.	spieszących się	spieszących się	spieszących się	spieszących się
C.	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się
B.	spieszących się	spieszących się	spieszących się	spieszące się
N.	spieszącymi się	spieszącymi się	spieszącymi się	spieszącymi się
Ms.	spieszących się	spieszących się	spieszących się	spieszących się

Składnia

Rz_osobowy	+	spieszyć się	+	z CZYM
	+	spieszyć się	+	przy CZYM

Pochodzenie

psł. *spěšiti (sę) 'dążyć do czegoś'

Czasownik pochodzący od psł. rzeczownika *spěchъ ‘pośpiech’ (stąd: st.pol. i pol. (dawne ) śpiech ‘czynności, działanie’, ‘pośpiech’), który z kolei wywodzi się od psł. czasownika *spěti ‘udawać się’ > ‘rozwijać się, podążać’ > ‘śpieszyć się’ (poświadczony w dawnej polszczyźnie: śpiać, śpieję ‘podążać, pośpieszać; mieć czas, być wolnym’).
Por. pośpiech