Jak korzystać ze słownika?

litość

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

2. dla przeciwnika

  • Definicja

    2.

    powstrzymanie się od wyrządzenia komuś krzywdy, mimo że wolno i można byłoby to zrobić
  • Kwalifikacja tematyczna

    CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

    Relacje międzyludzkie

    określenia relacji międzyludzkich


    CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

    Ocena i wartościowanie

    wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

  • Połączenia
    • litość dla swoich ofiar, przeciwników
    • litość nad sobą
    • akt; brak, zero litości
    • mieć, okazać litość
    • błagać, prosić, wołać, żebrać o litość
  • Cytaty

    Nie miał litości dla ludzi, którzy wysługiwali się komunistom. W domu założył „Teczkę hańby”. Gromadził w niej wycinane z gazet (a jak ojciec czytał wszystko, zaczynając od partyjnej „Trybuny Ludu”, kończąc na prasie sportowej) najbardziej parszywe artykuły ludzi, których uważał za zdrajców.

    źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006

    - Panie Michale, otwórz pan, miej litość nad nieszczęsnym! - znowu odezwał się ten płaczliwy krzyk.

    źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987

    W czasach, o których mowa, szalał w Europie totalizm młodzieńczy, niezwykle drapieżny i agresywny, który mordował bez litości całe narody, przy okazji grabiąc je w sposób bezprzykładny.

    źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1986

    Bądź nad jeziorem jutro o szóstej rano. Przynieś ze sobą pióro i papier.
    - O szóstej? - jęknąłem. - Miej litość dla śpiocha.

    źródło: NKJP: Aleksander Minkowski: Szaleństwo Majki Skowron, 1972

    [...] bardzo cierpiał, kiedy fałszowałem, jego gabinet mieścił się na piętrze, nad salonem, w którym stał fortepian; od czasu do czasu, kiedy tracił cierpliwość, stawał w obronie maltretowanego przeze mnie instrumentu i tupał w podłogę, jak gdyby wołał litości.

    źródło: NKJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002
  • Odmiana

    część mowy: rzeczownik

    rodzaj gramatyczny:

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    M. litość
    		 litości
    D. litości
    		 litości
    C. litości
    		 litościom
    B. litość
    		 litości
    N. litością
    		 litościami
    Ms. litości
    		 litościach
    W. litości
    		 litości

    Inne uwagi

    Zwykle lp

  • Składnia
    bez ograniczeń + litość +
    (dla KOGO/CZEGO)
    bez ograniczeń + litość +
    (nad KIM/CZYM)
  • Pochodzenie

    psł. *ljutostь 'srogość, surowość, wściekłość'

    Prasłowiańskie znaczenie ewoluowało dzięki zachodniosłowiańskiemu wyrażeniu *ljuto mi estь 'odczuwam boleść, cierpienie, przykrość, żal mi kogoś, żałuję, współczuję'; pojawiło się  st.pol.  luto mi / lito mi 'żal mi, współczuję', stąd następnie  litość  'żal, współczucie'; zob.  luty