że

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

1. wiem, że

  • 1.

    wyrażenie wprowadzające zdania po innych wyrażeniach nazywających wiedzę, chcenie, akty mowne
  • 1) w zdaniu wprowadzającym  że  występują czasowniki lub rzeczowniki odnoszące się do mówienia, woli, chcenia, wiedzy, np.  mówić ,  twierdzić ,  tłumaczyć ,  przepraszać ,  pisać ,  przeczytać ,  wierzyć ,  myśleć ,  sądzić ,  pamiętać ,  zapomnieć ,  wiedzieć ,  oznaczać ,  rozumieć ,  wnioskować ,  wynikać ,  okazać się ,  przekonać ,  spodziewać się ,  cieszyć się ;  fakt ,  wiadomość ,  informacja ,  znak ,  zasada ,  fakt ,  świadomość ,  szczęście ,  wrażenie ,  obawa ,  pogląd 
    2) po zaprzeczeniu czasownika, po którym występuje  że , w zależności od czasownika  że  zostanie zastąpione przez  czy ,  aby ,  by ,  żeby ,  ażeby  (np.  nie wiem, czy przyjdziesz ,  nie sądzę, żeby/aby ona tam była ,  nie słyszałem, by to była dobra książka )
    3) jeśli po zaprzeczonym czasowniku wystąpi  że  (np.  nie stwierdzono, że ona tam była ), to znaczy, że opisywany po  że  stan rzeczy rzeczywiście miał miejsce; jego zachodzenia nie przesądza natomiast obecność po zaprzeczonym czasowniku  czy ,  aby ,  żeby  itd. (np.  nie stwierdzono, czy ona tam była )

  • (quasi)synonimy:  jak II
    (quasi)antonimy:  jakoby
  • Myślisz, że nikt się nie dowie?

    źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004

    Wiedział, że popularność daje złudną siłę. Że jest jedynie przyjemnym kłamstwem.

    źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998

    To, że jesteście krewnymi, to wasza sprawa.

    źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Tango, 1997

    Nagle obaj doznali wrażenia, że są o czterdzieści lat młodsi.

    źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990

    Żem odludek, powiadasz?

    źródło: NKJP: Leon Kruczkowski: Kordian i cham, 1979

  • część mowy: włącznik

  • Zd.Nadrz._, że_ Zd.Podrz.
    że _Zd.Podrz., _Zd.Nadrz.
    Zd.Podrz.: Cz. lub Rz. nazywający wiedzę, mówienie, chcenie
    aglutynacja: fakultatywna:  żem ,  żeś ,  żeśmy ,  żeście 
    ograniczenia zakresu użycia:
    nie: Cz. t. rozk.
    szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów
    antepozycja względem wprowadzanego członu
  • psł. *jьže 'który'

    W polszczyźnie nagłosowe j- zanikło, podobnie jak w wyrazach: gra < psł. *jьgra, skrzyć (się) < *jьskriti (sę).
    Por.   

  • między zdaniami składowymi stawia się przecinek