radziecki - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.a

polit. związany z systemem politycznym wprowadzonym po rewolucji październikowej na terenie Rosji, a potem także pewnych innych krajów i ziem do niej przyłączonych, w którym podstawową rolę w sprawowaniu rządów miały odgrywać wybieralne rady delegatów robotniczych

Noty o użyciu

W tym znaczeniu wyraz zaczął być używany na początku lat 20. XX wieku przez komunistów i ich sympatyków, w użyciu ogólnym był natomiast wyraz sowiecki . Do powszechnego użycia wszedł po 1945 roku, czemu sprzyjało jego lansowanie w tekstach oficjalnych i propagandowych.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Funkcjonowanie państwa

doktryny i poglądy polityczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Tradycja

świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

sowiecki

Połączenia

system, ustrój radziecki; republika, władza radziecka

Cytaty

Pewnie gdyby nie lękał się partyzantów, a bolszewicy byliby choć trochę bardziej ludzcy, byłby pierwszym propagatorem ustroju radzieckiego . Takich ludzi u nas jest niemało. Bicza im trzeba, bo tylko tego się boją i słuchają, razy - to dla nich jedyna zrozumiała mowa„.

źródło: NKJP: „Litwa istnieje tylko dzięki krwi...”, Dziennik Polski, 1998-09-24

20 listopada 1917 r. Rada proklamowała niepodległą republikę ukraińską. 9 lutego 1918 r. w Kijowie ustanowiona została władza radziecka . Centralna Rada ratowała się ucieczką.

źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967

Głośnym echem w całych Niemczech odbiła się zupełnie jawna masakra piętnastu robotników z miasta Gotha w Turyngii w marcu 1920 r. Aresztowani -[...] pod zarzutem zorganizowania republiki radzieckiej w Saksonii, wszyscy zostali zastrzeleni w czasie konwojowania [...].

źródło: NKJP: Franciszek Ryszka, Noc i mgła : Niemcy w okresie hitlerowskim, 1963

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	radziecki	radziecki	radziecki	radzieckie	radziecka
D.	radzieckiego	radzieckiego	radzieckiego	radzieckiego	radzieckiej
C.	radzieckiemu	radzieckiemu	radzieckiemu	radzieckiemu	radzieckiej
B.	radzieckiego	radzieckiego	radziecki	radzieckie	radziecką
N.	radzieckim	radzieckim	radzieckim	radzieckim	radziecką
Ms.	radzieckim	radzieckim	radzieckim	radzieckim	radzieckiej
W.	radziecki	radziecki	radziecki	radzieckie	radziecka

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	radzieccy	radzieccy	radzieckie	radzieckie
D.	radzieckich	radzieckich	radzieckich	radzieckich
C.	radzieckim	radzieckim	radzieckim	radzieckim
B.	radzieckich	radzieckich	radzieckich	radzieckie
N.	radzieckimi	radzieckimi	radzieckimi	radzieckimi
Ms.	radzieckich	radzieckich	radzieckich	radzieckich
W.	radzieccy	radzieccy	radzieckie	radzieckie

Składnia

	+	radziecki	+
szyk: tylko postpozycja

Pochodzenie

Od: Rada (por. Kraj Rad = ZSRR), na wzór sowiecki (od: sowiet 'rada')