prażyć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

1.

grzać mocno

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA

Niebo i wszechświat

słońce i księżyc, pory dnia

CZŁOWIEK I PRZYRODA

Pogoda

warunki atmosferyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

palić
piec II
przypiekać
skwarzyć

Połączenia

słońce prażyło
prażyć niemiłosiernie

Cytaty

Dzień był okropnie upalny, słońce prażyło niemiłosiernie.

źródło: NKJP: Stefan Leder, Witold Leder: Czerwona nić : ze wspomnień i prac rodziny Lederów, 2005

Hejnał mariacki i huk z armaty krakowskiego Bractwa Kurkowego zainicjował wczoraj w prażącym upale działalność nowego komisariatu w Krakowie.

źródło: NKJP: Marta Paluch: Straż i policja w jednym, Gazeta Krakowska, 2006-07-22

Kroczyliśmy z wolna w pobliżu chat tiaregu, dzielnicy młodzieńców, coraz dokuczliwiej prażeni żarem słońca i piasku, gdy nagle coś białego potężnie zamajaczyło w dali.

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Nowa przygoda: Gwinea, 1962

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prażę	prażymy
2 os.	prażysz	prażycie
3 os.	praży	prażą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	prażyłem +(e)m prażył	prażyłam +(e)m prażyła	prażyłom +(e)m prażyło	prażyliśmy +(e)śmy prażyli	prażyłyśmy +(e)śmy prażyły
2 os.	prażyłeś +(e)ś prażył	prażyłaś +(e)ś prażyła	prażyłoś +(e)ś prażyło	prażyliście +(e)ście prażyli	prażyłyście +(e)ście prażyły
3 os.	prażył	prażyła	prażyło	prażyli	prażyły

bezosobnik: prażono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę prażył będę prażyć	będę prażyła będę prażyć	będę prażyło będę prażyć	będziemy prażyli będziemy prażyć	będziemy prażyły będziemy prażyć
2 os.	będziesz prażył będziesz prażyć	będziesz prażyła będziesz prażyć	będziesz prażyło będziesz prażyć	będziecie prażyli będziecie prażyć	będziecie prażyły będziecie prażyć
3 os.	będzie prażył będzie prażyć	będzie prażyła będzie prażyć	będzie prażyło będzie prażyć	będą prażyli będą prażyć	będą prażyły będą prażyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		prażmy
2 os.	praż	prażcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	prażyłbym bym prażył	prażyłabym bym prażyła	prażyłobym bym prażyło	prażylibyśmy byśmy prażyli	prażyłybyśmy byśmy prażyły
2 os.	prażyłbyś byś prażył	prażyłabyś byś prażyła	prażyłobyś byś prażyło	prażylibyście byście prażyli	prażyłybyście byście prażyły
3 os.	prażyłby by prażył	prażyłaby by prażyła	prażyłoby by prażyło	prażyliby by prażyli	prażyłyby by prażyły

bezosobnik: prażono by

bezokolicznik: prażyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: prażąc

gerundium: prażenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	prażenie	prażenia
D.	prażenia	prażeń
C.	prażeniu	prażeniom
B.	prażenie	prażenia
N.	prażeniem	prażeniami
Ms.	prażeniu	prażeniach
W.	prażenie	prażenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: prażący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	prażący	prażący	prażący	prażące	prażąca
D.	prażącego	prażącego	prażącego	prażącego	prażącej
C.	prażącemu	prażącemu	prażącemu	prażącemu	prażącej
B.	prażącego	prażącego	prażący	prażące	prażącą
N.	prażącym	prażącym	prażącym	prażącym	prażącą
Ms.	prażącym	prażącym	prażącym	prażącym	prażącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	prażący	prażący	prażące	prażące
D.	prażących	prażących	prażących	prażących
C.	prażącym	prażącym	prażącym	prażącym
B.	prażących	prażących	prażących	prażące
N.	prażącymi	prażącymi	prażącymi	prażącymi
Ms.	prażących	prażących	prażących	prażących

imiesłów przymiotnikowy bierny: prażony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	prażony	prażony	prażony	prażone	prażona
D.	prażonego	prażonego	prażonego	prażonego	prażonej
C.	prażonemu	prażonemu	prażonemu	prażonemu	prażonej
B.	prażonego	prażonego	prażony	prażone	prażoną
N.	prażonym	prażonym	prażonym	prażonym	prażoną
Ms.	prażonym	prażonym	prażonym	prażonym	prażonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	prażeni	prażeni	prażone	prażone
D.	prażonych	prażonych	prażonych	prażonych
C.	prażonym	prażonym	prażonym	prażonym
B.	prażonych	prażonych	prażonych	prażone
N.	prażonymi	prażonymi	prażonymi	prażonymi
Ms.	prażonych	prażonych	prażonych	prażonych

odpowiednik aspektowy: uprażyć

Składnia

+

prażyć

+

(KOGO/CO)

Pochodzenie

psł. *pražiti 'wysuszać przez podgrzewanie, przypalanie, przypiekanie; palić, piec, smażyć'

Forma prasłowiańska w związku etymologicznym psł. *pragnǫti 'schnąć, usychać, wysychać'; znaczenie pierwotne 'powodować, że coś schnie, pęka, trzaska'; zob. pragnąć