UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

krok

Chronologizacja

SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *krokъ / *korkъ / *korakъ 'noga; stąpnięcie; krok'

1. ruch

Definicja

ruch polegający na podniesieniu jednej nogi, przesunięciu jej dalej i postawieniu z powrotem na podłożu

Noty o użyciu

Forma krokiem wskazuje na sposób chodzenia.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

ciężki, długi, lekki, leniwy, niespieszny, powolny, szybki, wolny; raźny, równy, spacerowy; chwiejny; dostojny, energiczny, pewny, zamaszysty, zdecydowany, żwawy krok
dwa, trzy kroki; kilka, parę kroków
krok do przodu, do tyłu
krok w kierunku kogoś/czegoś, w stronę kogoś/czegoś, w lewo, w prawo, w przód, w tył
kroki na korytarzu, na schodach, na żwirze
odgłos, stukot kroków
kroki zadudniły
postąpić, zrobić/robić krok; skierować, stawiać; liczyć; słyszeć, usłyszeć kroki
iść, oddalić się, podążać, podejść, przejść, ruszyć... jakimś krokiem

Cytaty

	Robił krok w przód, krok w tył, drobił w miejscu. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009
	Postąpił kilka kroków w kierunku włazu. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1965
	Z kuchni dobiegły kroki służącej Marty. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006
	Potem nieco chwiejnym krokiem doszła do domu. źródło: NKJP: Monika Rakusa: Żona Adama, 2010

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krok	kroki
D.	kroku	kroków
C.	krokowi	krokom
B.	krok	kroki
N.	krokiem	krokami
Ms.	kroku	krokach
W.	kroku	kroki

2. defiladowy

Definicja

charakterystyczny dla danej czynności sposób stawiania nóg podczas jej wykonywania

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

krok defiladowy, marszowy, taneczny; dostawny, łyżwowy, podwójny, rozkroczny
krok samby, tanga, walca; tańca

Cytaty

Za chwilę drobiła kroki kujawiaka, obiegła klęczącego dziedzica, jakby taniec pozbawił ją ciężaru lat i wagi ciała.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Wczasowicze uczyli się także kroków samby, rumby i cha-chy.

źródło: NKJP: (m. w.): Gwiazdy polubiły plażę, Dziennik Bałtycki, 2002-08-19

Po werandzie maszerował krokiem defiladowym, tam i z powrotem.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Wojna futbolowa, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krok	kroki
D.	kroku	kroków
C.	krokowi	krokom
B.	krok	kroki
N.	krokiem	krokami
Ms.	kroku	krokach
W.	kroku	kroki

Składnia

	+	krok	+	CZEGO
	+	krok	+	JAKI

3. odległość

Definicja

niewielki dystans w przestrzeni lub w czasie albo pomiędzy okolicznościami

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni odległość

Połączenia

krok od domu, od szkoły; od katastrofy, od śmierci; od awansu, od medalu, od sukcesu, od zwycięstwa
cofnąć się, zbliżyć się o krok
stąd już tylko krok

Cytaty

	Według lekarza [...] pan Marek był o krok od zawału. źródło: NKJP: Magdalena Hodak: Hojny pan, Dziennik Łódzki, 2004-02-16
	Ma też kilkupiętrową willę pod Zakopanem, a teraz remontuje sobie tę na Grunwaldzkiej, skąd będzie miał dwa kroki do Kolorowej. źródło: NKJP: Katarzyna Surmiak-Domańska: Willa z góralką do wynajęcia, Gazeta Wyborcza, 1998-12-11
	Byłam już o krok od zwrócenia się do nich, ale coś w ich twarzach zasygnalizowało mi, że być może poczuliby się urażeni propozycją pomocy. źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008
	[...] drużyna Edwarda Skorka jest o krok do awansu do czwórki zespołów, które rozdzielą między sobą medale. źródło: NKJP: Paweł Mielczarek: Awans w zasięgu ręki, Tygodnik Regionalny „Gazeta Częstochowska”, 2004-03-25

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krok	kroki
D.	kroku	kroków
C.	krokowi	krokom
B.	krok	kroki
N.	krokiem	krokami
Ms.	kroku	krokach
W.	kroku	kroki

Składnia

krok

(od CZEGO | do CZEGO)

4. czyn

Definicja

czyn

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Połączenia

desperacki, nierozważny; każdy, kolejny, następny, ostateczny, pierwszy; ostrożny, samodzielny, zdecydowany krok; dyplomatyczne, prawne, rozwodowe kroki
!?podjąć, przedsięwziąć kroki

Cytaty

	Biada chłopcom, którzy buntują się przeciw rodzicom i z kaprysów porzucają dom ojcowski. Nigdy im nie będzie dobrze na świecie i wcześniej czy później gorzko pożałują tego kroku. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004
	Tym razem zdecydowali się na krok desperacki - wywołali strajk w środku zimy. źródło: NKJP: Andrzej Łomanowski: Stoją kopalnie Rosji, Gazeta Wyborcza, 1995-02-09
	Po paru miesiącach wszczęto kroki rozwodowe i małżonkowie uzyskali separację. źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002
	Budziło to m.in. uzasadnione nadzieje na podjęcie wreszcie konkretnych kroków ku realizacji projektu powszechnej prywatyzacji. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 29.12.1993

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krok	kroki
D.	kroku	kroków
C.	krokowi	krokom
B.	krok	kroki
N.	krokiem	krokami
Ms.	kroku	krokach
W.	kroku	kroki

Składnia

krok

(JAKI)

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne w połączeniu: podjąć kroki

5. postęp

Definicja

osiągnięcie mające decydujący wpływ na postęp w jakiejś dziedzinie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Połączenia

istotny, przełomowy krok
krok na drodze do czegoś
krok naprzód

Cytaty

Reakcje wychwytu neutronu [...] stanowiły ważny krok w rozwoju fizyki jądrowej.

źródło: NKJP: Ewa Skrzypczak, Zygmunt Szafliński: Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych : wykłady, 1993

Europejczycy dokonują kolejnych przełomowych kroków w rozwoju lotnictwa pasażerskiego.

źródło: NKJP: Marcin Rotkiewicz, Jerzy Liwiński: Od Cometa do Airbusa, Polityka, 2002-05-11

Pustelnia parmeńska stanowi istotny krok na drodze do romantycznego przewartościowania etyki.

źródło: NKJP: Jan Tomkowski: Ciemne skrzydła Ikara. Eseje o rozpaczy, 2009

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krok	kroki
D.	kroku	kroków
C.	krokowi	krokom
B.	krok	kroki
N.	krokiem	krokami
Ms.	kroku	krokach
W.	kroku	kroki

Składnia

krok

(JAKI)

6.a w ubraniu

Definicja

miejsce zszycia nogawek

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań

Połączenia

dziura, rozcięcie w kroku
pęknięty, przetarty w kroku

Cytaty

Kiedy wysiadł na lotnisku w Madrycie, pękły mu spodnie w kroku i z tyłu.

źródło: NKJP: Miron Białoszewski: Chamowo, 2010

Przywiózł jej piękną bieliznę w czarnym kolorze, która nazywa się body i zapina w kroku na zatrzaski.

źródło: NKJP: Joanna Bator, Piaskowa Góra, 2009

[...] firmowa bluza z kapturem i spodnie z krokiem w kolanach [...].

źródło: NKJP: Wojciech Kuczok: Senność, 2009

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krok	kroki
D.	kroku	kroków
C.	krokowi	krokom
B.	krok	kroki
N.	krokiem	krokami
Ms.	kroku	krokach
W.	kroku	kroki

Inne uwagi

Zwykle lp

6.b część ciała

Definicja

krocze

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

cisnąć w kroku

Cytaty

Biedak otarł sobie uda w kroku.

źródło: NKJP: Andrzej Kołaczkowski-Bochenek: Nie idź tam człowieku!, 20009

Ale wtedy poczęły go cisnąć spodnie w kroku i piekły buty.

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	krok	kroki
D.	kroku	kroków
C.	krokowi	krokom
B.	krok	kroki
N.	krokiem	krokami
Ms.	kroku	krokach
W.	kroku	kroki

Inne uwagi

Zwykle lp

Frazeologizmy

dwa kroki stąd
o dwa kroki stąd
dwa kroki
fałszywy krok
krok po kroku
krok po kroczku
krok w krok
krok za krokiem
krok za kroczkiem
ktoś dotrzymał kroku komuś
ktoś dotrzymuje kroku komuś
ktoś kieruje kroki
ktoś postawił pierwsze kroki
ktoś posunął się za daleko
ktoś posunął się o krok za daleko
ktoś posuwa się za daleko
ktoś posuwa się o krok za daleko
ktoś przyspiesza kroku
ktoś przyspieszył kroku
ktoś równa krok
ktoś skierował kroki
ktoś stawia pierwsze kroki
ktoś śledzi czyjś każdy krok
ktoś zna czyjś każdy krok
ktoś zrównał krok
ktoś wyrównał krok
ktoś zwalnia kroku
ktoś zwolnił kroku
ktoś/coś dotrzymał/dotrzymało kroku komuś/czemuś
ktoś/coś dotrzymuje kroku komuś/czemuś
na każdym kroku
co krok
na krok
wielkimi krokami

Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2014