UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tajemnica

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Od tajemny (zob.) z przyrostkiem -ica

1. rodzinna

Definicja

coś, co jest sprawą starannie ukrywaną i nie powinno być ujawniane innym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

najgłębsza, pilnie strzeżona, ścisła; wielka tajemnica; tajemnica rodzinna
strzec; dochować tajemnicy
skrywać; odkryć/odkrywać; ujawnić/ujawniać, wyjawić/wyjawiać, zdradzić/zdradzać tajemnicę;
mieć (przed sobą) tajemnice
być tajemnicą;
okryty, otoczony, owiany tajemnicą
trzymać, utrzymać/utrzymywać, zachować/zachowywać; wyznać, zdradzić coś; zrobić/robić w tajemnicy

Cytaty

	[...] na dodatek wygadałam się z moją tajemnicą, chociaż wiem, że nigdy nie trzeba rozpowiadać o swoich marzeniach. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1976
	Nie... to taki nasz szyfr - kłamał, nie chcąc zdradzić tajemnicy. Marsjanin stanowił wyłączną własność Klubu Młodych Detektywów i nikt nie mógł się wtrącać w jego sprawy. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996
	[...] teraz ja sama opowiem ci wszystkie moje tajemnice, najciemniejsze sekrety, najgorsze wspomnienia. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001
	Projekt był utrzymywany w ścisłej tajemnicy. Strzeżony pewnie lepiej niż budowa superpancerników 145 [...]. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tajemnica	tajemnice
D.	tajemnicy	tajemnic

C.	tajemnicy	tajemnicom
B.	tajemnicę	tajemnice
N.	tajemnicą	tajemnicami
Ms.	tajemnicy	tajemnicach
W.	tajemnico	tajemnice

Składnia

tajemnica

(CZYJA)

2. państwowa

Definicja

informacja, której ujawnianie i wykorzystywanie jest zakazane na podstawie przepisów prawnych albo reguł społecznych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

tajemnica państwowa; służbowa, zawodowa; adwokacka, lekarska, wojskowa
tajemnica spowiedzi
tajemnica obowiązuje
strzec tajemnicy
ujawnić, zdradzić/zdradzać, złamać/łamać tajemnicę
zasłonić/zasłaniać się tajemnicą
zwolnić kogoś z tajemnicy

Cytaty

Funkcjonariusza publicznego, który zdradził tajemnicę służbową, sąd będzie musiał skazać na więzienie: do trzech lat.

źródło: NKJP: Katarzyna Kęsicka: Nowe kodeksy, Gazeta Wyborcza , 1997-06-07

Jeśli w rozmowie padły informacje zawierające tajemnicę państwową, to świadek bez zwolnienia w tym zakresie z tajemnicy państwowej nie może odpowiedzieć na pytania.

źródło: NKJP: Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Stenogram z 25. posiedzenia Komisji Śledczej 20 listopada.2004 r.

Bank zasłania się tajemnicami, nie chce udzielać konkretnych odpowiedzi. Bankowcy mówią tylko i wyłącznie o zasadach ogólnych, nie o konkretnej sprawie.

źródło: NKJP: Jarosław Bargieł: Do szkoły na wybory, Wieści Podwarszawskie, 2002-02-17

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tajemnica	tajemnice
D.	tajemnicy	tajemnic

C.	tajemnicy	tajemnicom
B.	tajemnicę	tajemnice
N.	tajemnicą	tajemnicami
Ms.	tajemnicy	tajemnicach
W.	tajemnico	tajemnice

Składnia

	+	tajemnica	+	(JAKA)
	+	tajemnica	+	(CZEGO)

3. wiecznej młodości

Definicja

znany tylko wybranym osobom najlepszy sposób na osiągnięcie sukcesu w jakiejś dziedzinie bądź opanowanie pewnej umiejętności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

arkana

Połączenia

tajemnica kuchni, (wiecznej) młodości, smaku, sukcesu
zdradzić/zdradzać tajemnicę
wprowadzić kogoś w tajemnicę

Cytaty

Mnisi z Brie produkowali niezwykle delikatny ser [...]. Dzielili się produktem, choć nie bezpłatnie, z ludnością całej okolicy. Nie chcieli tylko zdradzić tajemnicy wyrobu smakołyku.

źródło: NKJP: Piotr Adamczewski: Seromaniactwo, Polityka, 2009-03-28

Nauczyła ich również, jak żyć, [...] wprowadziła w tajemnice uprawy kukurydzy, polowania i budowy domów.

źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Zwycięzca Jerzy Nowak zapytany o tajemnicę swojego sukcesu odparł szczerze, że - czasami trzeba dać „na krechę”, bo inaczej się nie sprzeda.

źródło: NKJP: M.Ochnio: Wielki finał rozstrzygnięty: Tygodnik nagrodził listonoszy, Tygodnik Ciechanowski, 2002-06-28

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tajemnica	tajemnice
D.	tajemnicy	tajemnic

C.	tajemnicy	tajemnicom
B.	tajemnicę	tajemnice
N.	tajemnicą	tajemnicami
Ms.	tajemnicy	tajemnicach
W.	tajemnico	tajemnice

Składnia

tajemnica

4. wszechświata

Definicja

coś, czego nie umiemy poznać, wyjaśnić lub zrozumieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

Połączenia

nieodgadniona tajemnica
tajemnica śmierci, wszechświata, zła; eucharystii
klucz do tajemnicy
przeniknąć, rozwikłać; stanowić tajemnicę
być tajemnicą

Cytaty

	Sens indywidualnego istnienia był nieodgadnioną tajemnicą, jedyne, czego ludzie mogli być pewni, to śmierć. źródło: NKJP: Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska, Jarosław Płuciennik (red.): Gotycyzm i groza w kulturze, 2003
	[...] każda kultura to próba przeniknięcia tajemnicy świata, a zwłaszcza osoby ludzkiej, każda jest formą wyrażenia ponadczasowego wymiaru życia ludzkiego. źródło: NKJP: Prawa człowieka, prawa narodu, Gazeta Wyborcza, 1995-10-06
	Pozytywny wiek XIX podchodzi do fantazmatów gadających głów i chodzących tułowi naukowo. Chce wydrzeć tajemnicę śmierci i zajrzeć na drugą stronę nieba. źródło: NKJP: Tadeusz Komendant: Gadające głowy, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1997-02-12
	Była to jedna z niepojętych tajemnic natury. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tajemnica	tajemnice
D.	tajemnicy	tajemnic

C.	tajemnicy	tajemnicom
B.	tajemnicę	tajemnice
N.	tajemnicą	tajemnicami
Ms.	tajemnicy	tajemnicach
W.	tajemnico	tajemnice

Składnia

tajemnica

(CZEGO)

Frazeologizmy

ktoś uchyla rąbka tajemnicy
ktoś uchyla rąbek tajemnicy
ktoś odkrywa rąbek tajemnicy
ktoś odsłania rąbek tajemnicy
ktoś uchyla rąbka tajemnicy
ktoś uchyla rąbek tajemnicy
ktoś odkrywa rąbek tajemnicy
ktoś odsłania rąbek tajemnicy
ktoś uchylił rąbka tajemnicy
ktoś uchylił rąbek tajemnicy
ktoś odsłonił rąbek tajemnicy
ktoś odkrył rąbek tajemnicy
ktoś/coś narusza tajemnicę
ktoś/coś naruszył/naruszyło tajemnicę
tajemnica poliszynela
publiczna tajemnica
słodka tajemnica
tajemnica korespondencji
tajemnica poliszynela
publiczna tajemnica

Data ostatniej modyfikacji: 18.03.2014