UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

bark

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. bark
barki
D. barku
barków
C. barkowi
barkom
B. bark
barki
N. barkiem
barkami
Ms. barku
barkach
W. barku
barki

1. część ciała

Definicja

staw łączący rękę z tułowiem

Pochodzenie

psł. *br̥kъ 'coś ostrego, spiczastego'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ramię
hiperonimy:  staw

Połączenia

  • lewy, prawy; kontuzjowany, potłuczony, stłuczony, wybity, zwichnięty bark
  • mięśnie; okolica; ból/bóle; kontuzja, obrażenia, stłuczenie, uraz, wybicie, zapalenie (okołostawowe), złamanie, zwichnięcie; leczenie, operacja barku
  • kłopoty, problemy z barkiem
  • ból w barku
  • bark boli
  • wybić, złamać, zwichnąć bark
  • uderzyć barkiem
  • bark w bark

Cytaty

Upadła i zwichnęła sobie bark.

źródło: NKJP: (STRZ): Zła diagnoza, Dziennik Polski - Małopolska, 2001-12-05

Na boisku aż leciały skry, walczono twardo, łokieć w łokieć, bark w bark.

źródło: NKJP: None: Przedłuzone nadzieje na awans, Dziennik Polski - Sport, 1999-06-07

Inspektor cofnął się o krok, a potem z rozpędu uderzył barkiem w drzwi.

źródło: NKJP: Tomasz Trojanowski: Uciekinierzy, 2008

Ból w lewym barku promieniujący na całą rękę był nie do wytrzymania [...].

źródło: NKJP: A. Fidrysiak: Szczęście pani Kazimiery, Tygodnik Ciechanowski, 2006-12-25

Hunt został brutalnie rzucony na podłogę, ręce wywichnięto mu z barków i przyciśnięto do pleców [...].

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001

2. statek

Definicja

duży żaglowiec, co najmniej trójmasztowy, rozpowszechniony zwłaszcza w XIX i na przełomie XIX i XX wieku

Pochodzenie

ang. barque

z fr. barque 'łódź'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport wodny

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  żaglowiec

Cytaty

Warto zobaczyć także trójmasztowiec „Sigyn” z 1887 r. - jedyny tak dobrze zachowany drewniany bark.

źródło: NKJP: (BW): Kawałek Szwecji w Finlandii, Dziennik Polski - Podróże, 2003-09-13

Największy jest drugi co do wielkości na świecie rosyjski „Kruzensztern”. Ten czteromasztowy bark był ostatnim windjammerem - jak nazywano największe żaglowce towarowe (od wind - wiatr i jamm - ścisnąć, tłoczyć), jaki wybudowano na początku XX w.

źródło: NKJP: Grażyna Murawska, Marek Błuś: Pocztówka z Gdańska, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1997-08-22

Nurkowie-milicjanci natrafili najpierw pod wodą na dzwon z napisem „Loreley”. Pochodził z trzymasztowego barku. Jak ustalili badacze, zbudowano go w 1863 roku [...].

źródło: NKJP: Piotr Lipiński: Słońce zaszło w południe, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1995-01-27

W 1865 Benjamin objął dowodzenie nad barkiem Arthur, zaś kapitanem Forrest Kinga został jego brat, Oliver.

źródło: NKJP: Benjamin Briggs, Wikipedia.pl, 2009-02-19

3. w fortyfikacji

Definicja

archit. 
boczna część budowli fortyfikacyjnej

Pochodzenie

psł. *br̥kъ 'coś ostrego, spiczastego'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

  • bark bastionu, fortu

Cytaty

Bastion - to potężna budowla obronna [...]. Poszczególne elementy tej budowli otrzymały następujące nazwy: części bastionu wysunięte do przodu nazwano czołami, części boczne - barkami [...].

źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997

W XVII wieku pojawiły się barki cofnięte, ujmujące szyję bastionu, a końce czół przybrały kształt zaokrąglonego, wystającego i osłaniającego bark od czoła umocnienia [...].

źródło: Internet

Wychodząc furtą wycieczkową trafiamy na zewnątrz bastionu, tuż przed jego bark w fosie głównej.

źródło: Internet

U styku czół oraz czół i barków wzniesiono kaponiery osłaniające otaczającą fort suchą fosę.

źródło: NKJP: MalarzBOT: Fort V Twierdzy Warszawa

W 1832 ukończono Śródszaniec fortu (Kernwerk) rozpoczynając jednocześnie budowę czołową i barków fortu (Obwód, Wielki Obwód, Enceiente) oraz szyję Fortu Winiary.

źródło: NKJP: Rzuwig: Twierdza Poznań

Składnia

bez ograniczeń + bark +
CZEGO

4. w oponie

Definicja

boczna krawędź bieżnika opony

Pochodzenie

ang. shoulder

fr. épaule

niem. Schulter

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Cytaty

Znajdujący się w kilku miejscach na barku opony trzyliterowy symbol TWI to oznaczenie miejsc, gdzie na czole opony powinien znaleźć się wskaźnik dopuszczalnej głębokości bieżnika.

źródło: NKJP: MYS: Magia znaków, Dziennik Polski - Motoryzacja, 2001-08-26

Bieżnik - część powłoki gumowej opony, obejmująca czoło i bark.

źródło: Internet

Jednym z zadań barku jest dobre przewodzenie ciepła, aby zapobiec przegrzaniu fragmentów opony.

źródło: Internet

Liczne nacięcia lamelkowe na barkach opony gwarantują bezpieczne hamowanie i doskonałą trakcję na śniegu i mokrym podłożu.

źródło: NKJP: Opony na zimę, Dziennik Polski - Motoryzacja, 2001-11-19

5. podkowy

Definicja

szt. 
wygięcie łuku podkowy, półksiężyca, półpierścienia lub klamry

Pochodzenie

psł. *br̥kъ 'coś ostrego, spiczastego'

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Połączenia

  • bark podkowy, półksiężyca, półpierścienia
  • barkiem do góry; barkiem na dół; barkiem ku dołowi, barkiem ku górze; barkiem w górę

Cytaty

W polu błękitnym srebrna podkowa skierowana barkiem do góry, na barku podkowy złoty krzyż kawalerski, na którym stoi czarny kruk w prawą stronę obrócony ze złotym pierścieniem w dziobie.

źródło: NKJP: Ślepowron (herb szlachecki), Wikipedia.pl, 2009-05-30

W polu czerwonym, półpierścień złoty barkiem do góry. Nad nim, krzyż kawalerski złoty. W klejnocie, kruk z pierścionkiem w dziobie.

źródło: NKJP: Deszpot (herb szlachecki), Wikipedia.pl, 2009-06-05

Bolesław Chrobry przeczytawszy odpowiedź od papieża zmienił Zagłobczykowi herb, odejmując z niego miecz i kładąc na bark podkowy krzyż kawalerski.

źródło: Internet

Składnia

bez ograniczeń + bark +
CZEGO

Frazeologizmy

coś spada na czyjeś barki
coś spadło na czyjeś barki
coś spoczęło na czyichś barkach
coś spoczywa na czyichś barkach
ktoś bierze coś na swoje barki
ktoś bierze coś na własne barki
ktoś dźwiga na swoich barkach coś
ktoś dźwiga na swych barkach coś
ktoś dźwiga na barkach coś
ktoś składa na czyjeś barki coś
ktoś wziął coś na swoje barki
ktoś wziął coś na własne barki
ktoś zdejmuje z czyichś barków coś
ktoś zdjął z czyichś barków coś
ktoś złożył na czyjeś barki coś
ktoś zrzuca na czyjeś barki coś
ktoś zrzucił na czyjeś barki coś
Data ostatniej modyfikacji: 17.11.2022
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj