Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *sluga 'ten, kto spełnia posługi, sługa'
Z pie. dial. (prabałt.-słow. i celt.) *slou̯gā ‘drużyna (wojowników)’, ‘pomoc, posługa’, ‘ten, kto pomaga, spełnia posługi’
1. służący
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | pachołek, służalec, służący, służebny II |
Połączenia
- lojalny, oddany, wierny, zaufany; pokorny, posłuszny, uniżony; dobry, zły; stary sługa; sługa królewski
- sługa cara, cesarza, faraona, króla, księcia
- sługa i przyjaciel; sługa lub niewolnik
- rola sługi
- polecić coś sługom
- odprawić sługę
Cytaty
|
Wezwał wiernego sługę i przykazał mu sprowadzić do pałacu dobrego ślusarza. źródło: NKJP: Stanisław Lem: Bajki robotów, 1996 |
|
|
Zwykle po jakiejś małej godzince Księżna podnosiła się z krzesła i wychodziła. Sługa natychmiast [...] dawał znak, że mam się wynosić. źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000 |
|
|
- Przyjechał konno - głosiła dalej swoje wieści dziewczyna. - Jego sługa mówi, że ich wóz rozbił się w wąwozie. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1995 |
|
|
Sztuka odnosi się do procesów „czystych rąk” [...]. Diabeł przez pomyłkę wchodzi w starą sługę, czyli we mnie, która akurat zagrzewała swoim ciałem łóżko panu sędziemu do snu. źródło: NKJP: Anna Bikont: Laureat i więzień, Gazeta Wyborcza, 1997-11-22 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sługa |
słudzy sługi |
|
| D. | sługi |
sług sługów |
|
| C. | słudze |
sługom |
|
| B. | sługę |
sługów sługi |
|
| N. | sługą |
sługami |
|
| Ms. | słudze |
sługach |
|
| W. | sługo |
słudzy sługi |
Inne uwagi
Gdy wyraz odnosi się tylko do osoby/osób płci żeńskiej, używa się r.ż., D. lm sług , B. lm sługi . gdy zaś odnosi się do osoby/osób płci męskiej, do grupy osób obojga płci albo do osoby/osób bez wskazania na płeć, używa się r. m1, M. W. lm. słudzy lub sługi , D. i B lm sługi lub rzadziej sługów lub r. ż, D lm sług , B. lm sług lub rzadziej sługów
2. osoba wysługująca się komuś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Połączenia
- oddany, pokorny sługa
Cytaty
|
[...] komunistyczne władze często nagradzały swe oddane sługi stopniami i tytułami naukowymi i stanowiskami akademickimi. źródło: NKJP: Andrzej Delorme: Jak dawna nomenklatura w barwach ekologii broni huty w Krakowie, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 1991-05-01 |
|
|
Wiernopoddańczy manifest [...] zredagowali i wysłali członkowie polskiej elity [...]. Wśród nich znalazł się również hrabia Adam Krasiński, wnuk Zygmunta - ale też prawnuk Wincentego, który po epizodzie napoleońskim stał się - dla majątku - wyjątkowo wiernym sługą cara. źródło: NKJP: Stefan Żagiel: Znane - nieznane: Nie tylko walczący patrioci... , Tygodnik Ciechanowski, 2006-04-09 |
|
|
W Turkmenii pokorni słudzy Nijazowa od lat namawiają go, by zgodził się panować do końca swych dni. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Towarzysze chanowie, Gazeta Wyborcza, 1999-01-16 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż, m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sługa |
słudzy sługi |
ndepr |
| sługi |
depr | ||
| D. | sługi |
sług rzadziej sługów |
|
| C. | słudze |
sługom |
|
| B. | sługę |
sług sługów sługi |
|
| N. | sługą |
sługami |
|
| Ms. | słudze |
sługach |
|
| W. | sługo |
słudzy sługi |
ndepr |
| sługi |
depr |
3. osoba poświęcająca się dla dobra czegoś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- sługa narodu, państwa
Cytaty
|
Premier musi uwzględniać, że jest sługą państwa do czasu wyborów, bowiem jedną z jego powinności jest dbałość, aby Polska była państwem stabilnym. źródło: NKJP: Janina Paradowska: Nie chcę, ale może muszę, Polityka, 2005-05-07 |
|
|
Jeśli jednak były minister przed upływem 3 miesięcy zatrudni się gdzie indziej, ale za mniejszą pensję niż miał jako sługa narodu, to należy mu się wówczas wyrównanie do poziomu zarobków ministerialnych. źródło: NKJP: 7 milionów dla 236, Dziennik Polski, 2001-07-23 |
|
|
Rola pisarza jest do dzisiaj w Słowacji bliższa roli księdza niż swobodnego intelektualisty, widzi się w nim raczej sługę kultury narodowej, którego da się zastąpić, niż wyjątkową jednostkę mającą prawo do bycia kimś odmiennym i nietypowym. źródło: NKJP: Martin M. Szimeczka: Demon niezgody, Gazeta Wyborcza, 1996-05-04 |
|
|
[...] ksiądz infułat Bielański prosi o pomoc policję. Nie, broń Boże, o obecność podczas nabożeństwa, ale o sprawdzenie, czy nic nie grozi wiernym, czy nic nie grozi katedrze wszystkich Polaków, ale przede wszystkim jego - pokornego sługi katedry, jej gospodarza i strażnika. źródło: NKJP: Strażnik katedry, Dziennik Polski, 2004-04-10 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż, m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sługa |
słudzy sługi |
ndepr |
| sługi |
depr | ||
| D. | sługi |
sług rzadziej sługów |
|
| C. | słudze |
sługom |
|
| B. | sługę |
sług sługów sługi |
|
| N. | sługą |
sługami |
|
| Ms. | słudze |
sługach |
|
| W. | sługo |
słudzy sługi |
ndepr |
| sługi |
depr |
4. czyjś wyznawca
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
Połączenia
- sługa Pański
- sługa Boga, Chrystusa, Jahwe, Pana; diabła, szatana
Cytaty
|
Spełniliście wszystko, co wam polecił Mojżesz, sługa Pana, i słuchaliście też głosu mojego zawsze, gdy wam rozkazywałem. źródło: NKJP: Biblia Tysiąclecia, 2003 |
|
|
Wygląd i zeznania podejrzanego bardziej kwalifikowały go jako szaleńca niż zbrodniczego sługę diabła. źródło: NKJP: Nie wywołuj wilka z lasu, Dziennik Polski, 2002-03-16 |
|
|
[...] Jassin publicznie mówił, że zamachowiec był palestyńskim bohaterem, że [...] prawdziwi słudzy Boga powinni zorganizować jeszcze sto podobnych akcji. źródło: NKJP: Adam Michnik, Paweł Smoleński: Niepodległość może poczekać, Gazeta Wyborcza, 1999-03-27 |
|
|
Wspólnota klasztoru [...] z niepokojem i niedowierzaniem śledzi kolejne poczynania sług szatana, który chce zniszczyć dzieło Kościoła Chrystusowego i Jego Matki. źródło: NKJP: Polityka i obyczaje, Polityka, 2002-12-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż, m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sługa |
słudzy sługi |
ndepr |
| sługi |
depr | ||
| D. | sługi |
sług rzadziej sługów |
|
| C. | słudze |
sługom |
|
| B. | sługę |
sług sługi |
|
| N. | sługą |
sługami |
|
| Ms. | słudze |
sługach |
|
| W. | sługo |
słudzy sługi |
ndepr |
| sługi |
depr |
Składnia
|
+ | sługa | + |
KOGO
|
|
|
+ | sługa | + |
JAKI
|