UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

służalec

Chronologizacja

1670, Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. służalec
 służalcy
 ndepr
służalce
 depr
D. służalca
 służalców
C. służalcowi
 służalcom
B. służalca
 służalców
N. służalcem
 służalcami
Ms. służalcu
 służalcach
W. służalcu
służalcze
 służalcy
 ndepr
służalce
 depr

Pochodzenie

Od: dawnego imiesłowu służały 'ten, który długo służył, doświadczony w służbie' (wskazującego na hipotetyczny czasownik służać 'posługiwać') z przyrostkiem -ec (< *-ьcь); zob.  służyć 

1. sługus

Definicja

pogard. 
osoba wysługująca się komuś mającemu władzę lub wpływy, aby osiągnąć własne korzyści

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  fagas, pachołek, piesek, serwilista, sługus

Cytaty

W ujęciu historycznym rzecz biorąc, pan Piotr jest służalcem państwa, które ongiś okupowało Polskę i za nic sobie miało jej szlachtę.

źródło: NKJP: Internet

Sokratesa zabili służalcy w majestacie prawa.

źródło: NKJP: Stanisław Heller-Schmidt: Słowo o Sokratesie, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 1999-06-01

Teczki wypełnione chłamem, spisywanym przez ludzi bez honoru, przez służalców, sprzedawczyków, szantażystów, delatorów - posługujących się mianem „ludzi służb specjalnych”.

źródło: NKJP: (DELL): Biedny kraj, Dziennik Polski, 2005-06-18

Składnia

bez ograniczeń + służalec +
(KOGO/CZEGO)

2. służący

Definicja

daw. 
osoba, która pracuje u kogoś, wykonując różne prace domowe i spełniając wszystkie polecenia swego pracodawcy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pachołek, sługa, służący, służebny II

Cytaty

Zawołał na giermków i przykazał sprowadzić przed swoje oblicze nową wiedźmę, byle młodą, ładną. Pańscy służalcy wybiegli do miasta, rozpytując po drodze o „wiedzące” kobiety.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003

Powozy do wynajęcia trzymali przeważnie byli służalcy, których zadowoleni z ich usług panowie obdarowywali wyeksploatowanym lub niemodnym ekwipażem.

źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Taksówki na owies, Polityka, 2005-10-15
Data ostatniej modyfikacji: 22.05.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN