Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | koniec |
końce |
|
D. | końca |
końców |
|
C. | końcowi |
końcom |
|
B. | koniec |
końce |
|
N. | końcem |
końcami |
|
Ms. | końcu |
końcach |
|
W. | końcu |
końce |
Pochodzenie
psł. *konьcь 'punkt lub linia krańcowa, koniec lub początek'
1. w czasie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Połączenia
- bliski, rychły; definitywny, ostateczny, prawdziwy; szczęśliwy; tragiczny koniec
- koniec czasów, dekady, dnia, epoki, lat pięćdziesiątych (osiemdziesiątych...), lata, miesiąca, nocy, roku, stulecia, wieczoru, wieku, zimy; kadencji, nauki, posiedzenia, procesu, prac nad czymś, życia; dyskusji, rozmowy; historii, komunizmu, koszmaru, wojny
- koniec i początek czegoś
- początek; data końca czegoś; atmosfera końca (lat 80, wieku...); człowiek końca XX wieku
- koniec czegoś nadszedł, nastąpił, przyszedł
- dobiec/dobiegać końca; doczekać końca czegoś
- mieć (swój) koniec; nie mieć końca
- dobrnąć, doprowadzić, dotrwać, zbliżać się, zmierzać do końca; doczekać, poczekać; potrwać, pozostać do końca czegoś
- chylić się, mieć się, zbliżać się, zmierzać ku końcowi
- czekać; osiągnąć coś, otrzymać coś; planowany, przewidziany, zaplanowany na koniec czegoś
- przeprowadzony na końcu czegoś
Cytaty
Koniec roku kojarzy nam się ze Świętami i sylwestrem. W połowie grudnia wpadamy w przedświąteczny rytm. źródło: NKJP: Ślub, Goniec Osiedlowy nr 7, 1996 |
|
Sylwester jest niezwykłym dniem i mam do niego specjalny stosunek. Jest końcem i początkiem jakiegoś etapu - budzi we mnie zadumę i refleksję nad upływającym czasem. To moment rozliczenia. źródło: NKJP: Bale są dzisiaj bogate, zimne i puste..., Dziennik Polski, 1999-12-28 |
|
Trwający od prawie pięciu miesięcy spór, który zmierzał ku końcowi, prawdopodobnie rozgorzeje na nowo. źródło: NKJP: Monika Dzierżyńska-Nowak: Niespokojna Porcelana, Gazeta Wyborcza, 1996-01-18 |
|
Wyjątkowym odcieniem jest różowy. Jest stosowany – ale nie obligatoryjnie – w trzecią niedzielę Adwentu i czwartą niedzielę Wielkiego Postu. Ma przypominać o rychłym końcu oczekiwania na przyjście Pana. źródło: NKJP: Zygmunt Chabowski: Przy ołtarzu zgodnie z modą, Dziennik Łódzki, 2005-03-05 |
|
Po studiach w Petersburgu otrzymał stypendium na dalsze kształcenie w Rzymie, dokąd przybył w 1855 roku i pozostał do końca życia, a umarł w 1904 roku. źródło: NKJP: Marek Borucki: Polacy w Rzymie: od czasów Mieszka I do Jana Pawła I, 1995 |
Składnia
+ | koniec | + |
(CZEGO)
|
2. w przestrzeni
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni
Relacje znaczeniowe
antonimy: | początek |
Połączenia
- drugi, przeciwległy koniec
- jeden koniec
- koniec alei, drogi, ścieżki, trasy; jeziora, miasta, ogrodu, podwórza, Polski, wsi, ziemi; kija, liny, stołu; korytarza, peronu; nosa, ogona, palców
- koniec i początek czegoś
- nie mieć końca
- dojechać, dojść/dochodzić do końca
- iść, pobiec na koniec czegoś
- być, siedzieć, mieszkać; leżeć; położony na końcu czegoś
Cytaty
Przez cały cmentarz - łącząc jego dwa najwyższe punkty - przebiega aleja zasłużonych. Na jej końcu i początku architekci umieścili kolumbaria, w których przechowywane będą skremowane prochy. źródło: NKJP: r: W sprawie cmentarza, Tygodnik Regionalny „Gazeta Częstochowska” nr 19 (600), 2003-05-08 |
|
Wozy bojowe dojechały do końca drogi, a później strażacy leśną ścieżką z podręcznym ekwipunkiem doszli do palącego się budynku. źródło: NKJP: (ZACH): Czerwony kur znów groźny, Gazeta Krakowska, 2007-10-05 |
|
Kanał zwano Akkadyjskim, gdyż u wylotu jego nad Eufratem leżał starożytny gród Akkad [...]. U drugiego końca kanału, nad Tygrem, znajdowało się miasto Sefarwaim. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952 |
|
Czułem tylko to moje dotknięcie, niby ciepłe, a drżące, zalęknione, najpierw w samych końcach palców, potem w całej dłoni, w całej ręce, w źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996 |
|
Przez cały dzień Delabranche mówił i pokazywał, pokazywał i mówił. Oprowadzał ich po tym dziwacznym domu, aż zaczęli podejrzewać, że dom nie ma końca, że rozrasta się i wgryza w górę, rozprzestrzenia korytarzykami, przejściami, do których prowadzą zapomniane drzwi. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1993 |
Składnia
+ | koniec | + |
(CZEGO)
|
3. ostatnia część czegoś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność
Relacje znaczeniowe
antonimy: | początek |
Połączenia
- koniec filmu, książki, piosenki, powieści, rozdziału; meczu; jedzenia, zapasów
- dobrnąć, doczytać do końca
- być; umieścić/umieszczać coś, zamieszczony na końcu czegoś
Cytaty
Błędy, które popełnia w „Casino Royale”, wynikają z tego, że działa on pod wpływem serca i emocji, a nie na chłodno i tylko z rozumem. Koniec filmu przynosi jednak pewność, że tych błędów Bond nie popełni ponownie. źródło: NKJP: Dariusz Pawłowski: Nowy, niezły agent, Dziennik Łódzki, 2006-11-18 |
|
Aktualny stan badań nad dziełem Tadeusza Kantora odzwierciedla zamieszczona na końcu książki wielojęzyczna bibliografia podmiotowa i przedmiotowa druków zwartych poświęconych sztuce teatralnej artysty. źródło: NKJP: Marek Pieniążek: Akt twórczy jako mimesis, 2005 |
|
- No i spiżarnie pełne... - Pełne przetworów, stoi sto słoików litrowych kompotów z czereśni i wiśni, dżemy truskawkowe, wiśniowe, z czarnej porzeczki, zasypane borówki. A jeszcze nie koniec zapasów, jeszcze ogórki, kapusta, pomidory marynowane. źródło: NKJP: Stanisław Elmer: Długie wakacje Małgorzaty, Gazeta Krakowska, 2004-08-03 |
|
[...] książka Herlinga-Grudzińskiego [...] nie podobała mi się [...]; jego Inny świat był dla mnie wstrząsem, i musiałam to czytać od końca, kiedy już wyszedł z tego koszmaru. źródło: NKJP: Krystyna Janda: Moja Droga B., 2000 |
|
Weszliśmy na scenę i zaczęło się: wszystko nas śmieszyło, nawet przysłowiowe kiwnięcie palcem. Nie wiem, jak dobrnęliśmy do końca spektaklu, grając dramat i jednocześnie pękając ze śmiechu. źródło: NKJP: Jolanta Ciosek: Życie z uśmiechem, Dziennik Polski, -10-01 |
Składnia
+ | koniec | + |
(CZEGO)
|
4. śmierć
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
Połączenia
- bliski, rychły; tragiczny; definitywny, prawdziwy koniec
- koniec człowieka
- koniec nadchodzi, zbliża się
- robić, zrobić koniec z kimś/czymś
- czekać na koniec
Cytaty
Kiedy zrozumiałam, że rak odebrał mi fantazję, przestraszyłam się, że nadchodzi koniec. I wystarczyła jedna noc. Przeprosiłam Boga za moją słabość i dalej stanęłam do walki (…) źródło: NKJP: Iwona Kamieńska: Dobijanie raka, Gazeta Krakowska, 2007-02-17 |
|
Za śmierć na polu bitwy wszystko bywa wybaczane nieudolnemu generałowi; wbrew tej zasadzie jednak tragiczny koniec Boya-Żeleńskiego nie jest brany pod uwagę przy ocenie jego działalności pisarskiej [...]. źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Wstęp. W perspektywie czasu (Tadeusz Boy-Żeleński), 2006 |
|
- [...] tyle lat jest prezydentem i co z tego? Kiedyś odejdzie. Mój koniec też nastąpi. Jestem piłkarzem, mam głównie grać w piłkę, a nie prezentować się w mediach lub kogoś godzić. źródło: NKJP:(PAP): Piłka nożna, Dziennik Polski, 2005-01-10 |
|
- Mam tylko nadzieję, że ta krwawa łaźnia odstraszy ludzi od Ruckoja i Chasbułatowa. A Jelcyn musi zdecydować się na prawdziwą wojnę. Jeśli nie zdecyduje się - to koniec z nim. źródło: NKJP: Irena Lewandowska: Jelcyn musi iść na wojnę, Gazeta Wyborcza, 1993-10-04 |
|
Piloci są przekonani, że hipermarket Auchan będzie budowany za blisko pasa startowego, co narusza przepisy. - Wtedy wpis zostanie cofnięty i będzie koniec z lotniskiem - mówią piloci. Swoje niepokoje przekazali prokuraturze. źródło: NKJP: Marlena Mokrzanowska: Latanie pod górkę, Gazeta Wrocławska, 2002-05-15 |
Składnia
+ | koniec | + |
(CZYJ)
|
|
+ | koniec | + |
(KOGO)
|
|
+ | koniec | + |
(z KIM/CZYM)
|