Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *dorga 'wyżłobienie; rowek; bruzda; droga'
1. asfaltowa
Definicja
Noty o użyciu
Używane także w odniesieniu do wytyczonych szlaków komunikacji innymi środkami, na wodzie lub w powietrzu, które można sobie wyobrazić jako odpowiednik drogi przebiegającej w terenie.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport
Połączenia
- główna; asfaltowa, betonowa, gruntowa, kamienista, leśna, piaszczysta, polna; bezpieczna, niebezpieczna; czterojezdniowa, dwupasmowa droga; dziurawe, fatalne, nieprzejezdne; bezpłatne, płatne, polskie drogi; droga gminna; lotnicza, morska, rzeczna, tranzytowa; drogi europejskie, krajowe, publiczne, przelotowe, wojewódzkie; boczne, dojazdowe, wjazdowe; dwujezdniowe; wodne
- droga dojazdu, ewakuacji, ucieczki; drogi powiatu ciechanowskiego, raciborskiego...; transportu rolniczego, rolnego
- droga bez chodników, bez nawierzchni, bez poboczy, bez przejazdu; droga dla mieszkańców, dla rolników, dla rowerów, dla samochodów; droga do domu, do osiedla, do przejścia granicznego, do szkoły; do remontu
- droga na południe, na północ, na wschód, na zachód; na cmentarz, na plażę, na szczyt...; droga pod górę; droga przez las, przez miasto, przez pustynię; droga w dół, w górę
- droga między Krakowem a Śląskiem, między Proszowicami a Ostrowem..., droga nad rzeką, nad strumieniem; droga pod lasem, pod Pyrzycami, pod Reglami...; droga pomiędzy Górką a Brzeskiem, pomiędzy Międzygórzem a Podlipiem...; droga poza miastem, poza obszarem zabudowanym; droga z dziurami, z wybojami, z jezdnią o nawierzchni bitumicznej, żwirowej; z pierwszeństwem przejazdu, ze szlabanem, ze znakami
- droga na terenie czegoś; droga o nawierzchni bitumicznej, twardej; o znaczeniu europejskim, krajowym, lokalnym, międzynarodowym; droga w gminie, w kraju, w mieście, w powiecie, w regionie
- drogi i autostrady, drogi i chodniki, drogi i kanalizacja, drogi i kolej, drogi i mosty, drogi i obiekty inżynierskie, mostowe, drogi i parkingi, drogi i tory, drogi i ulice; domy i drogi
- budowa, modernizacja, odbudowa, przebudowa, remont, rozbudowa; pobocze, lewa, prawa strona; ciąg, część, łuk, odcinek, odgałęzienie, zakręt drogi; użytkownicy, zarządca; nawierzchnia, stan; rozstaj, skrzyżowanie; blokada dróg
- dojazd, jazda, objazd, przejazd; migracje, podróż; przemyt, przewozy, transport, tranzyt drogą (krajową, lądową...)
- objazd dla drogi; dojazd, dostęp, wlot do drogi; chodnik, pobocze, ścieżki; kanalizacja, obiekty, reklamy wzdłuż drogi; skręt, wjazd, zejście, zjazd z drogi; obwodnice dla dróg
- wjazd, wyjazd na drogę; nakłady, pieniądze, środki, wydatki na drogi; grunty, nieruchomości, tereny pod drogi; opłaty za drogi
- konar drzewa, wiadukt nad drogą; skrzyżowanie z drogą
- karambol, wypadek; remonty; warunki, widoczność na drodze; chodnik; drzewa, reklama przy drodze; bezpieczeństwo, ruch; kierowcy, kontrola (radarowa), policjanci na drogach; ustawy o drogach; podróż po drogach
- droga biegnie, przebiega
- poszerzenie, wytyczenie drogi; czyszczenie, odśnieżanie, odwodnienie, równanie, utwardzenie; monitorowanie, oświetlenie, oznakowanie; finansowanie, utrzymanie; wykorzystanie, zużywanie dróg
- blokować, zablokować; poszerzyć, utwardzić/utwardzać, wytyczyć, wyznaczyć drogę; budować, remontować, zbudować drogi
- dojechać, iść/chodzić, jechać/jeździć, pojechać, przejechać, przemieszczanie się drogą; zarządzać drogami
- dojść/dochodzić, dojechać/dojeżdżać, przylegać do drogi; korzystać, skorzystać, skręcić/skręcać, wjechać/wjeżdżać, wyjechać, wylecieć, wypaść, zejść, zawrócić, zjechać z drogi
- skręcić/skręcać, wybiec, wyjechać/wyjeżdżać na drogę; przejechać, przejść przez drogę; skręcić/skręcać w drogę
- działka graniczy, sąsiaduje z drogą
- jeździć, chodzić po drodze; mieszkać przy drodze
Cytaty
|
Główna droga do Krynicy była nieprzejezdna, samochody osobowe mogły tam dotrzeć jedynie przez Jastrzębik i Złockie. źródło: NKJP: Największe spustoszenie, Dziennik Polski, 2002-07-16 |
|
|
Studencka sieć dróg dla rowerów (SSDR) ma przyczynić się do szybkiego i bezpiecznego przemieszczania się na rowerach między akademikami a wydziałami. źródło: NKJP: Na stołeczną uczelnię szybciej rowerem, Metropol, 2001 |
|
|
Zwiększenie tempa budowy dróg i autostrad jest konieczne. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 25.02.2003 |
|
|
Teraz Komenda Główna Policji zmienia poprzednie ustalenia dotyczące stałych punktów kontroli radarowej na drogach. źródło: NKJP: Piotr Kutkowski: Z radarem po staremu, Echo Dnia, 2007-03-03 |
|
|
Do najbliższego portu na Dniestrze (Ukraina) żeglarze zamierzają dotrzeć drogą lądową. źródło: NKJP: Janusz Motyka: Żeglarze na lawecie, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | droga |
drogi |
|
| D. | drogi |
dróg |
|
| C. | drodze |
drogom |
|
| B. | drogę |
drogi |
|
| N. | drogą |
drogami |
|
| Ms. | drodze |
drogach |
|
| W. | drogo |
drogi |
2. ucieczki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny turystyka
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | trasa |
Połączenia
- długa, krótka, trudna, żmudna; właściwa droga; droga powrotna
- droga powrotu, ucieczki
- droga do celu
- kawał, koniec, połowa, reszta drogi
- odbyć, odszukać, pomylić, wskazać, zgubić, zmylić, znaleźć drogę
- gotować się, przygotowywać się, szykować się, zbierać się do drogi
- ruszyć, udać się, wyruszyć/wyruszać, wybrać/wybierać się w drogę
- być w drodze
Cytaty
|
Gwałtowne załamanie pogody sprawiło, że pomylili drogę i ze względu na zapadające ciemności już nie potrafili jej odnaleźć. źródło: NKJP: (Lech): Nocna akcja TOPR, Dziennik Polski, 2000-02-16 |
|
|
Taki kawał drogi pan jechał. źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader, Gazeta Wyborcza, 1993-03-06 |
|
|
Załatwienie wizy na zaproszenie Gary'ego nie trwało długo, w miesiąc później była w drodze do San Francisco. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska, Piotr Pietucha: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | droga |
drogi |
|
| D. | drogi |
dróg |
|
| C. | drodze |
drogom |
|
| B. | drogę |
drogi |
|
| N. | drogą |
drogami |
|
| Ms. | drodze |
drogach |
|
| W. | drogo |
drogi |
3. ciekawa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny turystyka
Połączenia
- daleka, długa, krótka droga
- koniec, kres, połowa; dzień, pół dnia, dwa, trzy dni drogi
- kanapki, prowiant, żywność na drogę
- zabrać coś na drogę; ruszać, wyruszyć/wyruszać w drogę
- być w drodze
- planować, odbyć drogę
Cytaty
|
Na nocleg udali się do Dębicy, następnego dnia czekała ich długa droga do Rumunii. źródło: NKJP: Telezłodzieje, Dziennik Polski, 2002-05-28 |
|
|
To pół dnia drogi. Weź coś do jedzenia i nabierz wody do bukłaków. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003 |
|
|
Można nie tylko do syta najeść się na miejscu, ale też zabrać trochę jedzenia na drogę. źródło: NKJP: Marek Ziółkowski: Pątnicy prawie na półmetku, Echo Dnia, 2005-08-09 |
|
|
Nie tracąc czasu, zaczęli się przygotowywać do drogi. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | droga |
drogi |
|
| D. | drogi |
dróg |
|
| C. | drodze |
drogom |
|
| B. | drogę |
drogi |
|
| N. | drogą |
drogami |
|
| Ms. | drodze |
drogach |
|
| W. | drogo |
drogi |
Inne uwagi
Zwykle lp
4. do Unii Europejskiej
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | ścieżka |
Połączenia
- długa, krótka; łatwa, najprostsza, trudna droga
- droga awansu, edukacji (szkolnej), reform
- droga do Unii (Europejskiej), do Nato, do Europy; do awansu, do finału, do kariery, do rozwoju, do sukcesu; do zawarcia porozumienia
- droga ku demokracji, ku pokojowi, ku sławie
- droga przez ciernie, przez piekło
- początek drogi
- pierwszy, (...), kolejny krok na drodze do czegoś
- przejść, rozpocząć, skrócić, torować, utorować drogę
- dochodzić do czegoś, kroczyć drogą
Cytaty
|
Nasza droga do NATO biegnie przez struktury społeczno-polityczne Wspólnoty Europejskiej. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 18.01.1996 |
|
|
Kupno ziemi lub opuszczonego gospodarstwa to pierwszy krok na dosyć długiej drodze do przeprowadzki. źródło: NKJP: Dom - nowa inwestycja, Dziennik Polski, 2002-08-14 |
|
|
Odejście Warrena Christophera, który ma 71 lat, otwiera drogę do awansu młodszej generacji. źródło: NKJP: Jacek Kalabiński, Gazeta Wyborcza, 1996-11-08 |
|
|
Droga do sukcesu wiedzie przez porażki. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | droga |
drogi |
|
| D. | drogi |
dróg |
|
| C. | drodze |
drogom |
|
| B. | drogę |
drogi |
|
| N. | drogą |
drogami |
|
| Ms. | drodze |
drogach |
|
| W. | drogo |
drogi |
Składnia
|
+ | droga | + |
do CZEGO
|
|
|
+ | droga | + |
CZEGO
|
|
|
+ | droga | + |
JAKA
|
5. prawna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie
Połączenia
- apelacyjna, formalna, formalnoprawna; długa, krótka droga; droga administracyjna, cywilna, karna, legislacyjna, odwoławcza, prawna, sądowa, ustawodawcza, ustawowa
- droga adopcji; apelacji, arbitrażu, consensusu, kompromisu, negocjacji, zawarcia układu; darowizny, dzierżawy, kupna, sprzedaży, zakupu; dedukcji, głosowania; konkursu, losowania; postępowania jakiegoś
- początek drogi jakiejś
- wyczerpanie się drogi
- wybierać drogę jakąś
- dochodzić do czegoś, iść, kroczyć, coś odbywa się drogą
- skierować, trafić, wejść, wystąpić na drogę jakąś
- dochodzić do czegoś na drodze; nabyć coś w drodze
Cytaty
|
W tym zakresie prawo przewiduje szereg środków, które chronią osoby niesłusznie pomawiane, w szczególności uruchomiona zostać może droga cywilna (zadośćuczynienie za obrazę dóbr cywilnych) oraz karna (w grę może wchodzić przestępstwo zniesławienia). źródło: NKJP: Iwona Sinkiewicz: Czy jego śmierć coś zmieni..., Echo Dnia, 2006-10-10 |
|
|
Stwierdził on, że stan budynków wymaga podjęcia szybkich działań zmierzających do zmiany stanu rzeczy, ale droga postępowania karnego nie jest do tego odpowiednia. źródło: NKJP: (BK): Haberfeld bez nadzoru?, Dziennik Polski, 2001-10-24 |
|
|
Na początku drogi ustawodawczej otrzymujemy projekty z klauzulą europejską. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 01.03.1996 |
|
|
Do likwidacji zakładu z przyczyn ekonomicznych konieczne są dokładnie te same przesłanki co do ogłoszenia upadłości[...]. Likwidacja to droga administracyjna, upadłość ogłasza sąd. źródło: NKJP: Michał Matys, Gazeta Wyborcza, 1995-05-19 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | droga |
drogi |
|
| D. | drogi |
dróg |
|
| C. | drodze |
drogom |
|
| B. | drogę |
drogi |
|
| N. | drogą |
drogami |
|
| Ms. | drodze |
drogach |
|
| W. | drogo |
drogi |
Inne uwagi
Zwykle lp
Informacja normatywna
Połączenia typu: drogą adopcji, drogą negocjacji uznawane są za niepoprawne. Należy je zastępować połączeniami: przez adopcję, przez negocjacje.
6. radiowa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Komunikacja na odległość
Połączenia
- droga cyfrowa, internetowa, komputerowa, mailowa, radiowa, satelitarna, telewizyjna; korespondencyjna, pisemna, pocztowa
- informować, poinformować, powiadomić kogoś drogą mailową, telefoniczną (...); dostać, otrzymać/otrzymywać, przekazać/przekazywać, przesłać/przesyłać, wysłać/wysyłać coś drogą elektroniczną, satelitarną (...)
Cytaty
|
Z drugiej jednak strony wysyłanie życzeń drogą cyfrową jest dowodem na to, że nasza komunikacja staje się coraz bardziej płytka, niezobowiązująca i jesteśmy mniej odpowiedzialni za wysłane słowa. źródło: NKJP: (pac):Kartka trzyma się mocno, ale..., Echo Dnia, 2005-12-12 |
|
|
Ubezpieczeni rolnicy otrzymują drogą pocztową wypełnione przekazy, które bez ponoszenia jakichkolwiek kosztów mogą uiścić na poczcie lub w najbliższym banku spółdzielczym. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 06.01.1994 |
|
|
[...] w umowie był zapis, że zleceniodawca zgadza się, by o ofertach informować go drogą telefoniczną. źródło: NKJP: Wynajmuj z głową, Dziennik Polski, 2001-09-10 |
|
|
Zainteresowani mogą zadawać drogą mailową pytania dotyczące depresji i jej konsekwencji. źródło: NKJP: Kamilla Gębska: Zdążyć przed tragedią, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | droga |
drogi |
|
| D. | drogi |
dróg |
|
| C. | drodze |
drogom |
|
| B. | drogę |
drogi |
|
| N. | drogą |
drogami |
|
| Ms. | drodze |
drogach |
|
| W. | drogo |
drogi |
Inne uwagi
Zwykle lp
7. w organizmach żywych
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Połączenia
- droga płciowa, pokarmowa; drogi moczowe, oddechowe, rodne, trzustkowe, żółciowe
- drogi przewodu pokarmowego
- choroby, infekcja, nieżyt, schorzenia, zakażenie dróg moczowych, oddechowych (...)
- zakażenie w drogach rodnych
- przenosić coś drogą pokarmową, wydalić coś drogą moczową, zarazić się czymś drogą płciową, pokarmową (...)
Cytaty
|
Wywołujący chorobę wirus przenosi się drogą pokarmową. źródło: NKJP: (EWAF): Żółty Tydzień, Dziennik Polski, 2003-10-06 |
|
|
Są to przede wszystkim schorzenia dróg oddechowych, zapalenia płuc. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 01.09.1994 |
|
|
To samo kieruje producentami antybiotyków, którymi leczy się choroby przenoszone drogą płciową. źródło: NKJP: Natalia Skipietrow, Gazeta Wyborcza, 1994-04-12 |
|
|
Wrodzone zapalenie płuc może nastąpić: poprzez przedostanie się drobnoustrojów do organizmu noworodka z krwi matki przez łożysko; [...] w czasie porodu fizjologicznego z czasowym odpłynięciem wód płodowych – przy obecności zakażenia w drogach rodnych. źródło: NKJP: Andrzej Piotrowski: Niewydolność oddechowa noworodków - zapobieganie i leczenie, 2000 |
|
|
Najistotniejsze to zakażenia dróg moczowych, choroby nerek i wady dróg moczowych, gdyż wymagają konkretnego postępowania. źródło: NKJP: Hanna Wójcik: Pediatra radzi, 2001 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | droga |
drogi |
|
| D. | drogi |
dróg |
|
| C. | drodze |
drogom |
|
| B. | drogę |
drogi |
|
| N. | drogą |
drogami |
|
| Ms. | drodze |
drogach |
|
| W. | drogo |
drogi |
Inne uwagi
Zwykle lm
8. życiowa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia
Połączenia
- artystyczna, zawodowa droga; droga malarska, naukowa, pisarska, sportowa; duchowa, zakonna, życiowa
- droga kapłaństwa, rozwoju (twórczego) i samorealizacji, życia
- wybór drogi
- obrać, wybrać jakąś drogę
- zdecydować się na drogę
Cytaty
|
Swoją artystyczną drogę zaczął w 1953 r. filmem „Pamiątka z celulozy”. źródło: NKJP: M.Rutkowska: Zmarł Bronisław Pawlik, Tygodnik Ciechanowski, 2002-05-14 |
|
|
Zasadniczo jednak myślę, że coraz mniej kobiet będzie się decydować na wybór drogi zakonnej. źródło: NKJP: Jarosław Makowski: Kobiety uczą kościół, 2007 |
|
|
Sport to zwłaszcza dla młodych ludzi jedna z dróg rozwoju i samorealizacji. źródło: NKJP: (asr): Siatkarska duma Krzanowic, Nowiny Raciborskie, 2008-12-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | droga |
drogi |
|
| D. | drogi |
dróg |
|
| C. | drodze |
drogom |
|
| B. | drogę |
drogi |
|
| N. | drogą |
drogami |
|
| Ms. | drodze |
drogach |
|
| W. | drogo |
drogi |
Inne uwagi
Zwykle lp