UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pierwszy I

przymiotnik

Chronologizacja

XV w., Bor
1424, Bańk

Pochodzenie

Stopień wyższy st.pol. pierwy 'pierwszy w kolejności; wczesny, stanowiący początkowe stadium czegoś; poprzedni, pierwotny; najważniejszy, najlepszy'; st.pol. pierwy kontynuuje psł. *pŕ̥vъ 'stojący na czele, na przedzie, przedni, pierwszy'

1. miejsce

Definicja

wyraz informujący, że dany obiekt zajmuje w pewnym ciągu lub porządku miejsce, które scharakteryzować można używając liczby 1

Noty o użyciu

W rodzaju żeńskim często używane w znaczeniu 'pierwsza godzina'. W rodzaju nijakim często używane w znaczeniu 'pierwsze danie'.

Wymowa

[pierfszy] lub pot. [pierszy]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

Połączenia

pierwszy punkt; rok, tydzień; raz; pierwsza rocznica; minuta; lokata, pozycja; strona; pierwsze piętro; miejsce

Cytaty

Wśród klubów na pierwszym miejscu uplasował się Wojskowy Klub Sportowy z Zakopanego przed „Podhalem” Nowy Targ i SNPTT -1907 Zakopane.

źródło: NKJP: (AZA): Podhale górą, Tygodnik Podhalański, 1999

Mieliśmy sobie mnóstwo rzeczy do opowiadania. Pierwszy raz tak dobrze mi się z kimś rozmawiało.

źródło: NKJP: Stanisław Kowalewski: Czarne okna, 1993

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwszy	pierwszy	pierwszy	pierwsze	pierwsza
D.	pierwszego	pierwszego	pierwszego	pierwszego	pierwszej
C.	pierwszemu	pierwszemu	pierwszemu	pierwszemu	pierwszej
B.	pierwszego	pierwszego	pierwszy	pierwsze	pierwszą
N.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszą
Ms.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszej
W.	pierwszy	pierwszy	pierwszy	pierwsze	pierwsza

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwsi	pierwsi	pierwsze	pierwsze
D.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwszych
C.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym
B.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwsze
N.	pierwszymi	pierwszymi	pierwszymi	pierwszymi
Ms.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwszych
W.	pierwsi	pierwsi	pierwsze	pierwsze

2. śnieg

Definicja

taki, przed którym nie było innych, podobnych

Wymowa

[pierfszy] lub pot. [pierszy]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

pierwszy śnieg; pierwsze przymrozki; oznaki, symptomy czegoś

Cytaty

Jeśli zauważasz u siebie pierwsze oznaki totalnego zniechęcenia własną pracą, zacznij od prostego zabiegu: ułóż listę priorytetów z nią niezwiązanych.

źródło: NKJP: Weronika Marcinkiewicz: Praca, Cosmopolitan, 1999

Stoki narciarskie przysypał już pierwszy śnieg. Właściciele wyciągów są przygotowani do sezonu.

źródło: NKJP: (AGN): Tatrzańskie zbocza zabieliły się, Dziennik Polski, 2008-11-20

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwszy	pierwszy	pierwszy	pierwsze	pierwsza
D.	pierwszego	pierwszego	pierwszego	pierwszego	pierwszej
C.	pierwszemu	pierwszemu	pierwszemu	pierwszemu	pierwszej
B.	pierwszego	pierwszego	pierwszy	pierwsze	pierwszą
N.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszą
Ms.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszej
W.	pierwszy	pierwszy	pierwszy	pierwsze	pierwsza

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwsi	pierwsi	pierwsze	pierwsze
D.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwszych
C.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym
B.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwsze
N.	pierwszymi	pierwszymi	pierwszymi	pierwszymi
Ms.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwszych
W.	pierwsi	pierwsi	pierwsze	pierwsze

3. osoba w państwie

Definicja

odgrywający w czymś najważniejszą rolę

Wymowa

[pierfszy] lub pot. [pierszy]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

pierwszy człowiek gdzieś; pierwsza osoba gdzieś

Cytaty

Nie wyobrażam sobie, byśmy mogli ignorować pierwszą osobę w państwie.

źródło: NKJP: Agnieszka Kublik: Pierwsza konferencja Walendziaka, Gazeta Wyborcza, 1993-11-19

Gierek powrócił na Śląsk. Tym razem nie jako instruktor bądź któryś z kilku sekretarzy KW, lecz jako lokalny szef partii, a więc niekwestionowany pierwszy człowiek w województwie.

źródło: NKJP: Janusz Rolicki: Edward Gierek: życie i narodziny legendy, 2002

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwszy	pierwszy	pierwszy	pierwsze	pierwsza
D.	pierwszego	pierwszego	pierwszego	pierwszego	pierwszej
C.	pierwszemu	pierwszemu	pierwszemu	pierwszemu	pierwszej
B.	pierwszego	pierwszego	pierwszy	pierwsze	pierwszą
N.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszą
Ms.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszej
W.	pierwszy	pierwszy	pierwszy	pierwsze	pierwsza

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwsi	pierwsi	pierwsze	pierwsze
D.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwszych
C.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym
B.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwsze
N.	pierwszymi	pierwszymi	pierwszymi	pierwszymi
Ms.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwszych
W.	pierwsi	pierwsi	pierwsze	pierwsze

4. uczeń

Definicja

przewyższający innych pod jakimś względem

Wymowa

[pierfszy] lub pot. [pierszy]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

pierwszy sportowiec, uczeń

Cytaty

Łukasz jest pierwszym uczniem w swojej klasie i czwartym w szkole - ojciec nie ukrywa dumy z syna.

źródło: NKJP: Grażyna Zdrojewska: Z sercem do cyferblatu, Express Ilustrowany, 2001-08-11

Finiszuje pięcioletni Patryk Lenski, za nim dyrektor MOSiR Północ Jerzy Kosa, obok pierwszy biegacz naszej redakcji Roman Skiba oraz [...] trener lekkiej atletyki Dariusz Sidor.

źródło: NKJP: Roman Skiba: Pod skrzydłami AWF, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2004-10-20

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwszy	pierwszy	pierwszy	pierwsze	pierwsza
D.	pierwszego	pierwszego	pierwszego	pierwszego	pierwszej
C.	pierwszemu	pierwszemu	pierwszemu	pierwszemu	pierwszej
B.	pierwszego	pierwszego	pierwszy	pierwsze	pierwszą
N.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszą
Ms.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszej
W.	pierwszy	pierwszy	pierwszy	pierwsze	pierwsza

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwsi	pierwsi	pierwsze	pierwsze
D.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwszych
C.	pierwszym	pierwszym	pierwszym	pierwszym
B.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwsze
N.	pierwszymi	pierwszymi	pierwszymi	pierwszymi
Ms.	pierwszych	pierwszych	pierwszych	pierwszych
W.	pierwsi	pierwsi	pierwsze	pierwsze

Frazeologizmy

artykuł pierwszej potrzeby
dobro pierwszej potrzeby
produkt pierwszej potrzeby
towar pierwszej potrzeby
coś przełamało lody
coś przełamało pierwsze lody
coś przełamuje lody
coś przełamuje pierwsze lody
do pierwszej krwi II
do pierwszej krwi I
artykuł pierwszej potrzeby
dobro pierwszej potrzeby
produkt pierwszej potrzeby
towar pierwszej potrzeby
formuła pierwsza
gwiazda pierwszej wielkości
ktoś gra pierwsze skrzypce
ktoś jest pierwszy do czegoś
ktoś pierwsze słyszy
ktoś postawił pierwsze kroki
ktoś przełamał lody
ktoś przełamał pierwsze lody
ktoś przełamuje lody
ktoś przełamuje pierwsze lody
ktoś rozkłada na czynniki pierwsze coś
ktoś rozłożył na czynniki pierwsze coś
ktoś stawia pierwsze kroki
ktoś wysunął na pierwszy plan kogoś/coś
ktoś postawił na pierwszym planie kogoś/coś
ktoś wysuwa na pierwszy plan kogoś/coś
ktoś stawia na pierwszym planie kogoś/coś
ktoś zagrał pierwsze skrzypce
ktoś/coś wysunął się/wysunęło się na pierwszy plan
ktoś/coś wyszedł/wyszło na pierwszy plan
ktoś/coś wybił się/wybiło się na pierwszy plan
ktoś/coś wysuwa się na pierwszy plan
ktoś/coś wychodzi na pierwszy plan
ktoś/coś wybija się na pierwszy plan
lekarz pierwszego kontaktu
liczba pierwsza
na pierwszej linii
na pierwszy ogień
nie pierwszej czystości
nie pierwszej białości
nie pierwszej młodości
nie pierwszej świeżości
od pierwszego wejrzenia I
od pierwszego spojrzenia
od pierwszego wejrzenia II
od pierwszego spojrzenia
pierwsi rodzice
pierwsza dama
pierwsza klasa II
pierwszej klasy
pierwsza klasa I
pierwsza liga
pierwsza naiwna
pierwsza pomoc
pierwsze danie
pierwsze śniadanie
pierwszy garnitur
pierwszy gatunek
pierwszy sort
pierwszy kur
pierwsze kury
pierwszy lepszy
pierwszy z brzegu
pierwszy lord admiralicji
pierwszy obieg
pierwszy obywatel
pierwszy raz
pierwszy skrzypek
Pierwszy Świat
pierwszy lepszy
pierwszy z brzegu
po raz pierwszy i ostatni
równanie liniowe
równanie pierwszego stopnia
w pierwszym rzędzie
wysokiej próby
pierwszej próby
z pierwszej ręki II
z pierwszej ręki I
z pierwszych ust

Przysłowia

Ciekawość to pierwszy stopień do piekła
Ciekawość, pierwszy stopień do piekła
Kto pierwszy, ten lepszy
Pierwsze koty za płoty

Data ostatniej modyfikacji: 05.05.2014