Chronologizacja
1424, Bańk
Pochodzenie
Stopień wyższy st.pol. pierwy 'pierwszy w kolejności; wczesny, stanowiący początkowe stadium czegoś; poprzedni, pierwotny; najważniejszy, najlepszy'; st.pol. pierwy kontynuuje psł. *pŕ̥vъ 'stojący na czele, na przedzie, przedni, pierwszy'
1. miejsce
Definicja
Noty o użyciu
W rodzaju żeńskim często używane w znaczeniu 'pierwsza godzina'. W rodzaju nijakim często używane w znaczeniu 'pierwsze danie'.
Wymowa
[pierfszy] lub pot. [pierszy]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność
Połączenia
- pierwszy punkt; rok, tydzień; raz; pierwsza rocznica; minuta; lokata, pozycja; strona; pierwsze piętro; miejsce
Cytaty
|
Wśród klubów na pierwszym miejscu uplasował się Wojskowy Klub Sportowy z Zakopanego przed „Podhalem” Nowy Targ i SNPTT -1907 Zakopane. źródło: NKJP: (AZA): Podhale górą, Tygodnik Podhalański, 1999 |
|
|
Mieliśmy sobie mnóstwo rzeczy do opowiadania. Pierwszy raz tak dobrze mi się z kimś rozmawiało. źródło: NKJP: Stanisław Kowalewski: Czarne okna, 1993 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | pierwszy |
pierwszy |
pierwszy |
pierwsze |
pierwsza |
| D. | pierwszego |
pierwszego |
pierwszego |
pierwszego |
pierwszej |
| C. | pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszej |
| B. | pierwszego |
pierwszego |
pierwszy |
pierwsze |
pierwszą |
| N. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszą |
| Ms. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszej |
| W. | pierwszy |
pierwszy |
pierwszy |
pierwsze |
pierwsza |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | pierwsi |
pierwsi |
pierwsze |
pierwsze |
| D. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
| C. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
| B. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwsze |
| N. | pierwszymi |
pierwszymi |
pierwszymi |
pierwszymi |
| Ms. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
| W. | pierwsi |
pierwsi |
pierwsze |
pierwsze |
2. śnieg
Definicja
Wymowa
[pierfszy] lub pot. [pierszy]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Połączenia
- pierwszy śnieg; pierwsze przymrozki; oznaki, symptomy czegoś
Cytaty
|
Jeśli zauważasz u siebie pierwsze oznaki totalnego zniechęcenia własną pracą, zacznij od prostego zabiegu: ułóż listę priorytetów z nią niezwiązanych. źródło: NKJP: Weronika Marcinkiewicz: Praca, Cosmopolitan, 1999 |
|
|
Stoki narciarskie przysypał już pierwszy śnieg. Właściciele wyciągów są przygotowani do sezonu. źródło: NKJP: (AGN): Tatrzańskie zbocza zabieliły się, Dziennik Polski, 2008-11-20 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | pierwszy |
pierwszy |
pierwszy |
pierwsze |
pierwsza |
| D. | pierwszego |
pierwszego |
pierwszego |
pierwszego |
pierwszej |
| C. | pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszej |
| B. | pierwszego |
pierwszego |
pierwszy |
pierwsze |
pierwszą |
| N. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszą |
| Ms. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszej |
| W. | pierwszy |
pierwszy |
pierwszy |
pierwsze |
pierwsza |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | pierwsi |
pierwsi |
pierwsze |
pierwsze |
| D. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
| C. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
| B. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwsze |
| N. | pierwszymi |
pierwszymi |
pierwszymi |
pierwszymi |
| Ms. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
| W. | pierwsi |
pierwsi |
pierwsze |
pierwsze |
3. osoba w państwie
Definicja
Wymowa
[pierfszy] lub pot. [pierszy]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- pierwszy człowiek gdzieś; pierwsza osoba gdzieś
Cytaty
|
Nie wyobrażam sobie, byśmy mogli ignorować pierwszą osobę w państwie. źródło: NKJP: Agnieszka Kublik: Pierwsza konferencja Walendziaka, Gazeta Wyborcza, 1993-11-19 |
|
|
Gierek powrócił na Śląsk. Tym razem nie jako instruktor bądź któryś z kilku sekretarzy KW, lecz jako lokalny szef partii, a więc niekwestionowany pierwszy człowiek w województwie. źródło: NKJP: Janusz Rolicki: Edward Gierek: życie i narodziny legendy, 2002 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | pierwszy |
pierwszy |
pierwszy |
pierwsze |
pierwsza |
| D. | pierwszego |
pierwszego |
pierwszego |
pierwszego |
pierwszej |
| C. | pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszej |
| B. | pierwszego |
pierwszego |
pierwszy |
pierwsze |
pierwszą |
| N. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszą |
| Ms. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszej |
| W. | pierwszy |
pierwszy |
pierwszy |
pierwsze |
pierwsza |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | pierwsi |
pierwsi |
pierwsze |
pierwsze |
| D. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
| C. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
| B. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwsze |
| N. | pierwszymi |
pierwszymi |
pierwszymi |
pierwszymi |
| Ms. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
| W. | pierwsi |
pierwsi |
pierwsze |
pierwsze |
4. uczeń
Definicja
Wymowa
[pierfszy] lub pot. [pierszy]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- pierwszy sportowiec, uczeń
Cytaty
|
Łukasz jest pierwszym uczniem w swojej klasie i czwartym w szkole - ojciec nie ukrywa dumy z syna. źródło: NKJP: Grażyna Zdrojewska: Z sercem do cyferblatu, Express Ilustrowany, 2001-08-11 |
|
|
Finiszuje pięcioletni Patryk Lenski, za nim dyrektor MOSiR Północ Jerzy Kosa, obok pierwszy biegacz naszej redakcji Roman Skiba oraz [...] trener lekkiej atletyki Dariusz Sidor. źródło: NKJP: Roman Skiba: Pod skrzydłami AWF, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2004-10-20 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | pierwszy |
pierwszy |
pierwszy |
pierwsze |
pierwsza |
| D. | pierwszego |
pierwszego |
pierwszego |
pierwszego |
pierwszej |
| C. | pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszemu |
pierwszej |
| B. | pierwszego |
pierwszego |
pierwszy |
pierwsze |
pierwszą |
| N. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszą |
| Ms. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszej |
| W. | pierwszy |
pierwszy |
pierwszy |
pierwsze |
pierwsza |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | pierwsi |
pierwsi |
pierwsze |
pierwsze |
| D. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
| C. | pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
pierwszym |
| B. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwsze |
| N. | pierwszymi |
pierwszymi |
pierwszymi |
pierwszymi |
| Ms. | pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
pierwszych |
| W. | pierwsi |
pierwsi |
pierwsze |
pierwsze |
Frazeologizmy
dobro pierwszej potrzeby
produkt pierwszej potrzeby
towar pierwszej potrzeby
coś przełamało lody
coś przełamało pierwsze lody
coś przełamuje lody
coś przełamuje pierwsze lody
do pierwszej krwi II
do pierwszej krwi I
artykuł pierwszej potrzeby
dobro pierwszej potrzeby
produkt pierwszej potrzeby
towar pierwszej potrzeby
formuła pierwsza
gwiazda pierwszej wielkości
ktoś gra pierwsze skrzypce
ktoś jest pierwszy do czegoś
ktoś pierwsze słyszy
ktoś postawił pierwsze kroki
ktoś przełamał lody
ktoś przełamał pierwsze lody
ktoś przełamuje lody
ktoś przełamuje pierwsze lody
ktoś rozkłada na czynniki pierwsze coś
ktoś rozłożył na czynniki pierwsze coś
ktoś stawia pierwsze kroki
ktoś wysunął na pierwszy plan kogoś/coś
ktoś postawił na pierwszym planie kogoś/coś
ktoś wysuwa na pierwszy plan kogoś/coś
ktoś stawia na pierwszym planie kogoś/coś
ktoś zagrał pierwsze skrzypce
ktoś/coś wysunął się/wysunęło się na pierwszy plan
ktoś/coś wyszedł/wyszło na pierwszy plan
ktoś/coś wybił się/wybiło się na pierwszy plan
ktoś/coś wysuwa się na pierwszy plan
ktoś/coś wychodzi na pierwszy plan
ktoś/coś wybija się na pierwszy plan
lekarz pierwszego kontaktu
liczba pierwsza
na pierwszej linii
na pierwszy ogień
nie pierwszej czystości
nie pierwszej białości
nie pierwszej młodości
nie pierwszej świeżości
od pierwszego wejrzenia I
od pierwszego spojrzenia
od pierwszego wejrzenia II
od pierwszego spojrzenia
pierwsi rodzice
pierwsza dama
pierwsza klasa II
pierwszej klasy
pierwsza klasa I
pierwsza liga
pierwsza naiwna
pierwsza pomoc
pierwsze danie
pierwsze śniadanie
pierwszy garnitur
pierwszy gatunek
pierwszy sort
pierwszy kur
pierwsze kury
pierwszy lepszy
pierwszy z brzegu
pierwszy lord admiralicji
pierwszy obieg
pierwszy obywatel
pierwszy raz
pierwszy skrzypek
Pierwszy Świat
pierwszy lepszy
pierwszy z brzegu
po raz pierwszy i ostatni
równanie liniowe
równanie pierwszego stopnia
w pierwszym rzędzie
wysokiej próby
pierwszej próby
z pierwszej ręki II
z pierwszej ręki I
z pierwszych ust
Przysłowia
Ciekawość, pierwszy stopień do piekła
Kto pierwszy, ten lepszy
Pierwsze koty za płoty