Chronologizacja
XIV w., Bańk
Pochodzenie
psł. *čьstь
1. poległym
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | szacunek |
Połączenia
- bałwochwalcza; boska, ludzka; należna; głęboka, najwyższa, ogromna, wielka, wyjątkowa; nabożna; powszechna cześć
- cześć Bogu, Chrystusowi; Maryi; świętym; relikwiom; bożkom, bóstwom; zmarłym; bohaterom; żołnierzom; ofiarom; poległym, pomordowanym, zamordowanym
- cześć i bojaźń, cześć i chwała, cześć i miłość, cześć i nabożeństwo, cześć i pamięć, cześć i pietyzm, cześć i podziw, cześć i poważanie, cześć i sława, cześć i szacunek, cześć i uwielbienie, cześć i wdzięczność, cześć i zachwyt
- godny; pełen czci
- cześć należy się komuś/czemuś
- oddać/oddawać; okazać/okazywać, składać, złożyć; odbierać; wyrażać; mieć cześć
- otaczać czcią
- wspominać z czcią
Cytaty
|
Ojca - nazywanego panem ojcem - na powitanie całowano w rękę, a czasami padano do kolan. Bez jego pozwolenia nie wolno było siadać, odzywać się głośno ani jeść. Cześć dla ojca obowiązywała także osoby dorosłe i samodzielne. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa, 2004 |
|
|
Przyjmując z czcią i głęboką wdzięcznością nadany mi stopień lekarza [...] przyrzekam i ślubuję, że w ciągu całego życia będę spełniał wszystkie prawem nałożone obowiązki, strzegł godności stanu lekarskiego [...] źródło: NKJP: Alicja Łaska-Formejster: Proces kształtowania roli zawodowej lekarza rodzinnego, 2002 |
|
|
Stanęli na progu jak uczniacy w gabinecie dyrektora szkoły, przypatrując się z czcią czarno-złotej sylwetce admirała. źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005 |
|
|
Młodzież, zwłaszcza młodzież z Krakowa, zawsze darzyła szczególną czcią i miłością królową Jadwigę. Do jej grobu przychodziły pokolenia żaków, studentów, gimnazjalistów, uczniów. źródło: NKJP: (ANS): Święto jedynki, Gazeta Krakowska, 2005-06-21 |
|
|
Chrześcijanie, którzy podobnie jak ich współcześni niewierzący mieli w wielkiej czci swoich zmarłych, otaczali ich szacunkiem, wdzięczną pamięcią i pobożną troską. źródło: NKJP: Zdzisław Józef Kijas: Odpowiedzi na 101 pytań o rzeczy ostateczne, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cześć |
czci |
|
| D. | czci |
czci |
|
| C. | czci |
czciom |
|
| B. | cześć |
czci |
|
| N. | czcią |
czciami |
|
| Ms. | czci |
czciach |
|
| W. | czci |
czci |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. honor
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie prawdy i wartości życiowe
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
Połączenia
- cześć i dobre imię, cześć i godność, cześć i honor, cześć i nietykalność cielesna
- obraza; obrona, ochrona; utrata czci
- bronić; pozbawiony czci
- uchybić czci
- chronić; naruszać cześć
Cytaty
|
Przyszło mu rządzić ludźmi, dla których śmierć wydaje się błahostką w porównaniu z utratą czci, wszelkie zaś konstytucje, przepisy, regulaminy, prawa, nawet Koran ustępują pierwszeństwa odwiecznemu kodeksowi honorowemu. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Wieże z kamienia, 2004 |
|
|
Zestawienie obu tych decyzji może u sporej części politycznej publiczności budzić pytanie: niby dlaczego organy państwa chcą chronić cześć Żydów, a nie chcą - by użyć języka Radia Maryja (ale nie tylko) - bronić czci Polaków? źródło: NKJP: Krzysztof Burnetko: Paragraf 132, Polityka, 2008-03-29 |
|
|
Rzecznik Garstka przed kamerami telewizyjnymi bronił czci i honoru pracowników milicji i służby bezpieczeństwa, sugerując, iż mają miejsce próby prowokowania nieufności i nienawiści do funkcjonariuszy MO i SB, którzy - jak wiadomo - byli samą emanacją zalet i cnót wszelakich... źródło: NKJP: Zbigniew Branach: Spowiedź koronnego świadka, NTN Żuławy,1998-07-24 |
|
|
W art. 445 k.c. nie przewidziano możliwości zasądzenia zadośćuczynienia w razie naruszenia czci i w razie śmierci osoby najbliższej,[...] źródło: NKJP: Uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 9 września 2008 r., III CZP 31/08, Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna, 2008-09-09 |
|
|
Smutne jest tylko to, że jego myślenie się nie zmieniło. Świadczy o tym jego wypowiedź, że jeśli przywróci mi się cześć i honor, to będzie znaczyło, że on nie miał czci i honoru, że on był winny, on i reszta generalicji. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Mój przyjaciel zdrajca, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cześć |
czci |
|
| D. | czci |
czci |
|
| C. | czci |
czciom |
|
| B. | cześć |
czci |
|
| N. | czcią |
czciami |
|
| Ms. | czci |
czciach |
|
| W. | czci |
czci |
Inne uwagi
Zwykle lp