UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

móc

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *mogti

1. obiektywna możliwość

Definicja

mieć dość sił, czasu, środków, zdolności itp., aby coś zrobić

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • każdy może coś zrobić
  • móc mówić, powiedzieć, wiedzieć, żyć; nie móc widzieć, znaleźć czegoś

Cytaty

Publikacja przeznaczona jest głównie dla turystów zmotoryzowanych, mogą jednak z niej korzystać również zwolennicy wędrówek pieszych.

źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1997

W istocie nie mogła pamiętać wyglądu pana Benedykta, miała bowiem zaledwie dwa lata, gdy ojciec odszedł z tego świata „z powodu paraliżu”...

źródło: NKJP: Krystyna Kolińska, Orzeszkowa, złote ptaki i terroryści, 1996

[...] elektrociepłownie w największych miastach nie mogły ogrzewać mieszkań, bo... zabrakło węgla.

źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005

Historia wydania tej książki mogłaby być tematem odrębnej pracy.

źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1996

[...] opowiedziałem całą historię jeszcze raz. Chociaż starałem się jak mogłem, na twarzach policjantów wciąż malowało się niedowierzanie.

źródło: NKJP: Dariusz Rekosz: Czarny Maciek i wenecki starodruk, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. mogę
 możemy
2 os. możesz
 możecie
3 os. może
 mogą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. mogłem
+(e)m mógł
 mogłam
+(e)m mogła
 mogłom
+(e)m mogło
 mogliśmy
+(e)śmy mogli
 mogłyśmy
+(e)śmy mogły
2 os. mogłeś
+(e)ś mógł
 mogłaś
+(e)ś mogła
 mogłoś
+(e)ś mogło
 mogliście
+(e)ście mogli
 mogłyście
+(e)ście mogły
3 os. mógł
 mogła
 mogło
 mogli
 mogły

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę mógł
będę móc
 będę mogła
będę móc
 będę mogło
będę móc
 będziemy mogli
będziemy móc
 będziemy mogły
będziemy móc
2 os. będziesz mógł
będziesz móc
 będziesz mogła
będziesz móc
 będziesz mogło
będziesz móc
 będziecie mogli
będziecie móc
 będziecie mogły
będziecie móc
3 os. będzie mógł
będzie móc
 będzie mogła
będzie móc
 będzie mogło
będzie móc
 będą mogli
będą móc
 będą mogły
będą móc

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. mógłbym
bym mógł
 mogłabym
bym mogła
 mogłobym
bym mogło
 moglibyśmy
byśmy mogli
 mogłybyśmy
byśmy mogły
2 os. mógłbyś
byś mógł
 mogłabyś
byś mogła
 mogłobyś
byś mogło
 moglibyście
byście mogli
 mogłybyście
byście mogły
3 os. mógłby
by mógł
 mogłaby
by mogła
 mogłoby
by mogło
 mogliby
by mogli
 mogłyby
by mogły

bezokolicznik: móc

imiesłów przysłówkowy współczesny: mogąc

imiesłów przymiotnikowy czynny: mogący

Inne uwagi

Tryb rozkazujący, bezosobnik i gerundium nieużywane

Składnia

bez ograniczeń + móc +
BEZOKOLICZNIK

2. brak zakazu

Definicja

nie natrafiać na zakaz, który zabraniałby coś zrobić

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Cytaty

Muzułmanin może wziąć za żonę chrześcijankę, ale nie wolno mu poślubić hinduski.

źródło: NKJP: Krzysztof Mroziewicz: Sami obcy, Polityka, 2002-06-22

- Mamo, czy mogę pójść nad staw?

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Powrót do Lwowa, 2008

Prawa autorskie architekta są wieczyste, czyli przechodzą na spadkobierców. Bez uzyskania zgody inwestor nie może zmodernizować budynku.

źródło: NKJP: Jarosław Rybak: Wolno burzyć, ale nie przerabiać, Trybuna Śląska, 2002-06-28

Umowa nie może utrudnić kupującemu wykonania uprawnień z tytułu rękojmi.

źródło: NKJP: Kodeks cywilny, 1964

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. mogę
 możemy
2 os. możesz
 możecie
3 os. może
 mogą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. mogłem
+(e)m mógł
 mogłam
+(e)m mogła
 mogłom
+(e)m mogło
 mogliśmy
+(e)śmy mogli
 mogłyśmy
+(e)śmy mogły
2 os. mogłeś
+(e)ś mógł
 mogłaś
+(e)ś mogła
 mogłoś
+(e)ś mogło
 mogliście
+(e)ście mogli
 mogłyście
+(e)ście mogły
3 os. mógł
 mogła
 mogło
 mogli
 mogły

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę mógł
będę móc
 będę mogła
będę móc
 będę mogło
będę móc
 będziemy mogli
będziemy móc
 będziemy mogły
będziemy móc
2 os. będziesz mógł
będziesz móc
 będziesz mogła
będziesz móc
 będziesz mogło
będziesz móc
 będziecie mogli
będziecie móc
 będziecie mogły
będziecie móc
3 os. będzie mógł
będzie móc
 będzie mogła
będzie móc
 będzie mogło
będzie móc
 będą mogli
będą móc
 będą mogły
będą móc

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. mógłbym
bym mógł
 mogłabym
bym mogła
 mogłobym
bym mogło
 moglibyśmy
byśmy mogli
 mogłybyśmy
byśmy mogły
2 os. mógłbyś
byś mógł
 mogłabyś
byś mogła
 mogłobyś
byś mogło
 moglibyście
byście mogli
 mogłybyście
byście mogły
3 os. mógłby
by mógł
 mogłaby
by mogła
 mogłoby
by mogło
 mogliby
by mogli
 mogłyby
by mogły

bezokolicznik: móc

imiesłów przysłówkowy współczesny: mogąc

imiesłów przymiotnikowy czynny: mogący

Inne uwagi

Tryb rozkazujący, bezosobnik i gerundium nieużywane

Składnia

bez ograniczeń + móc +
BEZOKOLICZNIK

3. prawdopodobieństwo

Definicja

jest prawdopodobne, że coś się stanie lub będzie jakieś

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • wszystko może się zdarzyć
  • coś może istnieć; ktoś/coś może trafić gdzieś

Cytaty

[...] te z nich [sny], które uda nam się zapamiętać, mogą okazać się ciekawym źródłem informacji o nas samych.

źródło: NKJP: Katarzyna Ostrowska: Sny – klucz, 2001

Jest ryzyko, że będziemy musieli cię zostawić, nawet jeżeli nie spotkamy twojej matki po drodze. W takim razie naprawdę możesz się zgubić i zostaniesz sam.

źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999

To, co im się przydarzyło, może się właściwie przydarzyć każdemu.

źródło: NKJP: Maria Krüger: Karolcia, 1994

Dziś do północy w mieszkaniach na osiedlu Południe może być zimno. Trwa naprawianie rozszczelnionego ciepłociągu.

źródło: NKJP: Renata Kudeł: Włocławek: Awaria ciepłociągu na osiedlu Południe!, Gazeta Pomorska, 2009-12-22

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. mogę
 możemy
2 os. możesz
 możecie
3 os. może
 mogą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. mogłem
+(e)m mógł
 mogłam
+(e)m mogła
 mogłom
+(e)m mogło
 mogliśmy
+(e)śmy mogli
 mogłyśmy
+(e)śmy mogły
2 os. mogłeś
+(e)ś mógł
 mogłaś
+(e)ś mogła
 mogłoś
+(e)ś mogło
 mogliście
+(e)ście mogli
 mogłyście
+(e)ście mogły
3 os. mógł
 mogła
 mogło
 mogli
 mogły

bezosobnik: możono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę mógł
będę móc
 będę mogła
będę móc
 będę mogło
będę móc
 będziemy mogli
będziemy móc
 będziemy mogły
będziemy móc
2 os. będziesz mógł
będziesz móc
 będziesz mogła
będziesz móc
 będziesz mogło
będziesz móc
 będziecie mogli
będziecie móc
 będziecie mogły
będziecie móc
3 os. będzie mógł
będzie móc
 będzie mogła
będzie móc
 będzie mogło
będzie móc
 będą mogli
będą móc
 będą mogły
będą móc

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. móżmy
2 os. móż
 móżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. mógłbym
bym mógł
 mogłabym
bym mogła
 mogłobym
bym mogło
 moglibyśmy
byśmy mogli
 mogłybyśmy
byśmy mogły
2 os. mógłbyś
byś mógł
 mogłabyś
byś mogła
 mogłobyś
byś mogło
 moglibyście
byście mogli
 mogłybyście
byście mogły
3 os. mógłby
by mógł
 mogłaby
by mogła
 mogłoby
by mogło
 mogliby
by mogli
 mogłyby
by mogły

bezosobnik: możono by

bezokolicznik: móc

imiesłów przysłówkowy współczesny: mogąc

gerundium: możenie

imiesłów przymiotnikowy czynny: mogący

Inne uwagi

Tryb rozkazujący, bezosobnik i gerundium nieużywane

Składnia

bez ograniczeń + móc +
BEZOKOLICZNIK
Ø + móc +
BEZOKOLICZNIK

4. w pytaniach

Definicja

słowo używane w pytaniach dla wyrażenia prośby lub zaoferowania pomocy

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Cytaty

- Może pani zamknąć drzwi? - upomniał się kierowca.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005

- Czy mogę coś powiedzieć? - spytała dziewczyna po chwili.

źródło: NKJP: Kornel Makuszyński, Szaleństwa Panny Ewy, 1957

Odwrócił się, uśmiechnął, ukłonił, rzekł:
- Czym mogę panom służyć? W czym mógłbym pomóc?

źródło: NKJP: Jerzy Trammer: Znowu idzie, Gazeta Wyborcza, 1998-02-06

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. mogę
 możemy
2 os. możesz
 możecie
3 os. może
 mogą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. mogłem
+(e)m mógł
 mogłam
+(e)m mogła
 mogłom
+(e)m mogło
 mogliśmy
+(e)śmy mogli
 mogłyśmy
+(e)śmy mogły
2 os. mogłeś
+(e)ś mógł
 mogłaś
+(e)ś mogła
 mogłoś
+(e)ś mogło
 mogliście
+(e)ście mogli
 mogłyście
+(e)ście mogły
3 os. mógł
 mogła
 mogło
 mogli
 mogły

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę mógł
będę móc
 będę mogła
będę móc
 będę mogło
będę móc
 będziemy mogli
będziemy móc
 będziemy mogły
będziemy móc
2 os. będziesz mógł
będziesz móc
 będziesz mogła
będziesz móc
 będziesz mogło
będziesz móc
 będziecie mogli
będziecie móc
 będziecie mogły
będziecie móc
3 os. będzie mógł
będzie móc
 będzie mogła
będzie móc
 będzie mogło
będzie móc
 będą mogli
będą móc
 będą mogły
będą móc

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. mógłbym
bym mógł
 mogłabym
bym mogła
 mogłobym
bym mogło
 moglibyśmy
byśmy mogli
 mogłybyśmy
byśmy mogły
2 os. mógłbyś
byś mógł
 mogłabyś
byś mogła
 mogłobyś
byś mogło
 moglibyście
byście mogli
 mogłybyście
byście mogły
3 os. mógłby
by mógł
 mogłaby
by mogła
 mogłoby
by mogło
 mogliby
by mogli
 mogłyby
by mogły

bezokolicznik: móc

imiesłów przysłówkowy współczesny: mogąc

imiesłów przymiotnikowy czynny: mogący

Inne uwagi

Tryb rozkazujący, bezosobnik i gerundium nieużywane

Składnia

Rzosobowy + móc +
BEZOKOLICZNIK

Frazeologizmy

czym mogę służyć
jak cię mogę I
jak cię mogę II
jak ktoś/coś mógł/mogło zrobić coś
ktoś boi się spojrzeć w oczy komuś
ktoś nie może spojrzeć w oczy komuś
ktoś może jeść łyżkami kogoś/coś
ktoś może kogoś pocałować w dupę
ktoś może policzyć kogoś/coś na palcach jednej ręki
ktoś może policzyć kogoś/coś na palcach
ktoś może pomarzyć o czymś
ktoś może przenosić góry
ktoś może się wypchać
ktoś może się wypchać sianem
ktoś może skoczyć komuś
ktoś może nakichać komuś
ktoś może nadmuchać komuś
ktoś może nagwizdać komuś
ktoś może naskoczyć komuś
ktoś może sobie pozwolić
ktoś może spać spokojnie
ktoś może spojrzeć w oczy komuś
ktoś nie może doczekać się
ktoś nie może ruszyć ręką ani nogą
ktoś nie może poruszyć ręką ani nogą
ktoś nie może usiedzieć na miejscu
ktoś nie może usiedzieć na tyłku
ktoś nie może wyjść z czegoś
ktoś nie może znaleźć sobie miejsca
ktoś nie odrywa oczu od kogoś/czegoś
ktoś nie może oderwać wzroku od kogoś/czegoś
ktoś nie może oderwać gał od kogoś/czegoś
ktoś nie może oderwać oczu od kogoś/czegoś
ktoś nie wierzy własnym oczom
ktoś nie może uwierzyć własnym oczom
ktoś nie wierzy własnym uszom
ktoś nie może uwierzyć własnym uszom
ktoś/coś może się schować
może być
nie może być
tylko spokój może uratować kogoś
w czym mogę pomóc

Przysłowia

Chcieć to móc
Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle
Gdzie diabeł nie może, pośle babę
Każdy orze, jak może
Nie możecie służyć Bogu i mamonie
Nigdy nie jest tak źle, żeby nie mogło być gorzej

Skrzydlate słowa

Murzyn zrobił swoje, murzyn może odejść


Data ostatniej modyfikacji: 04.07.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN