Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | niedołęga |
niedołędzy niedołęgi |
ndepr |
| niedołęgi |
depr | ||
| D. | niedołęgi |
niedołęgów niedołęg |
|
| C. | niedołędze |
niedołęgom |
|
| B. | niedołęgę |
niedołęgów niedołęgi |
|
| N. | niedołęgą |
niedołęgami |
|
| Ms. | niedołędze |
niedołęgach |
|
| W. | niedołęgo |
niedołędzy niedołęgi |
ndepr |
| niedołęgi |
depr |
Pochodzenie
psł. *nedolǫga 'niedawanie sobie z czymś rady, niesprawność, niezaradność; człowiek niesprawny, niezaradny, niezdolny do wykonywania czegoś'
Forma prasłowiańska jest derywatem z przeczeniem *ne- od psł. *dolǫga 'dawanie sobie z czymś radę, sprawność, zaradność; człowiek sprawny, zaradny, zdolny do wykonywania czegoś'; psł. *dolǫga to derywat od psł. *dolati 'dawać sobie radę z kimś, z czymś, pokonywać kogoś, przezwyciężać coś' z przyrostkiem *-ǫga; zob. podołać
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu
Połączenia
- beznadziejny, kompletny, ostatni; stary; umysłowy, życiowy; wiejski niedołęga
- niedołęga i fajtłapa
- banda, grono niedołęgów
- uważać kogoś za niedołęgę
Cytaty
|
Agnus nie był w stanie przejechać nawet kilku kroków, spadał raz za razem. [...] W ten sposób ta druga część opinii Angusa, że jest skończonym fajtłapą i niedołęgą, została ugruntowana. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999 |
|
|
[...] oto mamy wujka, który postanawia ożenić swojego siostrzeńca, życiowego niedołęgę, niezdolnego do podjęcia jakiejkolwiek decyzji. źródło: NKJP: Panny za kawalerów, Dziennik Polski, 2008-04-0 |
|
|
Zujew musiał zostać dyrektorem, bo był niedołęgą (o tym Stołypin wprost powiedział Kurłowowi, używając oczywiście eufemizmu i mówiąc o „niedostatecznej energii”), co gwarantowało Kurłowowi możliwości zdecydowanej ingerencji w sprawy departamentu. źródło: NKJP: Ludwik Bazylow: Ostatnie lata Rosji Carskiej. Rządy Stołypina, 2008 |
|
|
Żadni porządni organizatorzy imprez nie opóźnialiby o godzinę startu eliminacyjnego do biegu na czterysta metrów tylko dlatego, że grono niedołęgów i darmozjadów nie dostarczyło w porę na bieżnię najlepszego w świecie biegacza na tym dystansie [...]. źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998 |
|
|
[...] dzień przed przekłuciem troszkę mnie ściskało w żołądku, bałam się, [...] że będzie bolało, będzie ropieć, no i że przekłuje mi to jakaś niedołęga. źródło: NKJP: Internet |