Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *sirota 'osierocenie, osamotnienie', 'sierota'
Rzeczownik od psł. przymiotnika *sirъ ‘osierocony, sam’ z przyrostkiem *-ota, tworzącym pierwotnie rzeczowniki abstrakcyjne. W st.pol. poświadczony regularny kontynuant sirota .
1. dziecko bez rodziców
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina członkowie rodziny
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | sierotka |
Połączenia
- biedna sierota; sierota całkowita, zupełna; wojenna
- sieroty z domów dziecka
- sieroty po poległych i pomordowanych, po górnikach, po żołnierzach
- sieroty i wdowy, sieroty i półsieroty; wdowy i sieroty
- dom, ochronka, przytułek; dodatek, renta rodzinna, zasiłek dla sierot
- przygarnąć sierotę
- zostać sierotą
Cytaty
|
Jego dzieciństwo było szczęśliwe zaledwie przez 5 lat. Kiedy ukończył 4,5 roku zmarła matka, wkrótce rozstał się ze światem także ojciec. Sierotą zajęła się bliska rodzina. źródło: NKJP: A.Fidrysiak: Arystokraci z Pułtuska, Tygodnik Ciechanowski, 2004-05-19 |
|
|
Cała piątka to dwunastoletnie sieroty, których rodzice zginęli w wojnie lub śmiertelnie zachorowali. źródło: NKJP: E.Wa: Adopcja serca, Nowiny Raciborskie, 2003-05-07 |
|
|
W rodzinie nazywano go „przyrodnim” bratem, ale w rzeczywistości był sierotą, adoptowaną przez rodziców i przywiezioną do kraju z podróży po Syberii. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
|
|
Pięknie by było wydać córkę za mąż, a jednocześnie spłacić dług pokoleniowy, przygarniając do rodziny sierotę z domu dziecka, tak jak kiedyś jego przygarnięto. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008 |
|
|
Po wojnie zorganizowała w Otwocku dom dziecka dla sierot żydowskich i pracowała tam do 1949 r. źródło: NKJP: Krzysztof Urbański: Leksykon dziejów ludności żydowskiej Kielc 1789-1999, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sierota |
sieroty |
|
| D. | sieroty |
sierotów sierot |
|
| C. | sierocie |
sierotom |
|
| B. | sierotę |
sieroty |
|
| N. | sierotą |
sierotami |
|
| Ms. | sierocie |
sierotach |
|
| W. | sieroto |
sieroty |
Inne uwagi
Gdy wyraz odnosi się tylko do osób płci żeńskiej, używa się r.ż., D. lm sierot . Gdy zaś odnosi się do osoby/osób płci męskiej, do grupy osób obojga płci albo do osoby/osób bez wskazania na płeć, używa się r. m2, D.lm sierotów lub r. ż, D lm sierot
2. ktoś osamotniony
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Cytaty
|
- Jak pamiętasz, byłem w domu sierotą, chociaż (i chyba ponieważ) miałem rodziców. Największym błędem mojego życia, który wyrzucam sobie do dzisiaj, było to, że jako niemowlę i dziecko nie umiałem przekonać rodziców, aby mnie pokochali. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Asystent śmierci. Powieść o karykaturach Mahometa, o miłości i nienawiści w Europie, 2007 |
|
|
– Życie zrobiło z nas smutne sieroty po umarłych mężach, po dzieciach, które wyfrunęły, po wnukach, co to nie piszą ani słowa... źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sierota |
sieroty |
|
| D. | sieroty |
sierotów sierot |
neut |
| sierót |
char | ||
| C. | sierocie |
sierotom |
|
| B. | sierotę |
sieroty |
|
| N. | sierotą |
sierotami |
|
| Ms. | sierocie |
sierotach |
|
| W. | sieroto |
sieroty |
Inne uwagi
Gdy wyraz odnosi się tylko do osób płci żeńskiej, używa się r.ż., D. lm sierot . Gdy zaś odnosi się do osoby/osób płci męskiej, do grupy osób obojga płci albo do osoby/osób bez wskazania na płeć, używa się r. m2, D.lm sierotów lub r. ż, D lm sierot
3. fajtłapa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Relacje znaczeniowe
Połączenia
- ostatnia sierota
- robić z siebie sierotę
Cytaty
|
Uważaj, sieroto, jak leziesz! – bi-biiiiip!!! – prosto pod koła, cholera... źródło: NKJP: Iwona L. Konieczna; Paweł Tomczyk: Szarlotka z ogryzków, 2006 |
|
|
Iwona poszła przodem, my za nią, dwie sieroty powłóczące nogami. źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008 |
|
|
Bo tak mi się marzyło znów jechać z tobą pociągiem, przypomnieć sobie, jak to było wtedy, dwa lata temu. Pamiętasz? Takie sieroty wystraszone byłyśmy, co jadą w nieznany świat. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005 |
|
|
Cóż to za pycha, która czyni z człowieka jakąś nieporadną sierotę? źródło: NKJP: Krystian Lupa: Podglądania, 2003 |
|
|
Czasami rzeczywiście zawodzili, jak np. pod Cecorą, czasami robili z siebie ostatnie sieroty, które nie potrafiły się obronić przed zwykłą ludnością, która wkurzyła się na wojsko. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sierota |
sieroty |
|
| D. | sieroty |
sierotów sierot |
neut |
| sierót |
char | ||
| C. | sierocie |
sierotom |
|
| B. | sierotę |
sieroty |
|
| N. | sierotą |
sierotami |
|
| Ms. | sierocie |
sierotach |
|
| W. | sieroto |
sieroty |
Inne uwagi
Gdy wyraz odnosi się tylko do osób płci żeńskiej, używa się r.ż., D. lm sierot . Gdy zaś odnosi się do osoby/osób płci męskiej, do grupy osób obojga płci albo do osoby/osób bez wskazania na płeć, używa się r. m2, D.lm sierotów lub r. ż, D lm sierot