Chronologizacja
Pochodzenie
zach. psł. *ogonъ
Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od przedrostkowego *o(b)goniti sę 'opędzić się (np. od owadów)', pochodnego od psł. *goniti 'poganiać, popędzać zwierzę lub stado, pędzić przed sobą; biec za kimś, za czymś, by go złapać; ścigać'; pierwotne znaczenie formy to zapewne 'oganianie się, opędzanie się (od much, gzów)', stąd 'to, czym się zwierzę ogania, opędza' (Bor); zob. gonić
1. psa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | chwost |
Połączenia
- biały, czarny; cętkowany; długi, gruby, krótki, wielki; puszysty; podwinięty, sterczący, zadarty; obcięty; koci, lisi, psi, rybi ogon
- ogon zwierzęcia; jaszczurki, konia, kota, krowy, lisa, myszy, psa, szczura, węża, wiewiórki
- ogon i boki, ogon i głowa, ogon i grzbiet, ogon i grzywa, ogon i łapy, ogon i łeb, ogon i nogi, ogon i pysk, ogon i sierść, ogon i szyja, ogon i uszy, ogon i włosy, ogon i zęby
- koniec, koniuszek, nasada; długość ogona
- ogon unosi się, wystaje
- podnieść/podnosić; podkulić/podkulać ogon
- machać, machnąć, merdać, zamerdać; wymachiwać; kręcić; bić, uderzyć/uderzać, walić; poruszać ogonem
- złapać za ogon
Cytaty
|
Teraz trzeba sprawdzić CPN. Tam mały czarny kundelek merda ogonem. Zna policjantów. źródło: NKJP: Anna Skibniewska: Szukać zadymiarza, Wieści Podwarszawskie, nr 31, 2002-08-04 |
|
|
Ojczyzną tych zwierząt są Szetlandy - skaliste wyspy położone na zachód od Norwegii. Koniki mają zwykle bujne grzywy, ogony i szczotki pęcinowe. źródło: NKJP: (PS): Szetlandy: sympatyczne i przyjazne, Dziennik Polski, 2005-07-16 |
|
|
W dawnej Polsce z pełną powagą twierdzono, że ogon bobra, zwierzęcia na poły wodnego, płaski, łopatowaty i pozbawiony sierści, śmiało można zaliczyć do ryb, nie do mięs. źródło: NKJP: Gdy nadchodził post, Dziennik Polski, 2003-02-28 |
|
|
Najbardziej kolorowy jest sam ogon węża, na którym występują wyraźne, duże plamy pomarańczowoczerwone. Poszczególne boa dusiciele różnią się natężeniem kolorów, ale i kompozycją barw. źródło: NKJP: Hanna Jurczak-Gucwińska: Zwierzęta w moim domu, 1997 |
|
|
Suche jaszczurki zadarłszy ogony przebiegały szarozieloną smugą po kamieniach. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
Składnia
|
+ | ogon | + |
CZEGO
|
2. ptaka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki
Połączenia
- pawi ogon
- ogon pawia
- ogon i skrzydła
- pióra z ogona
Cytaty
|
Natomiast swoją przychylność wyraża kawka w ten sposób, że schyla się przed swoim kawalerem i trzepocze drobniutko skrzydłami i ogonem. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo, 2004 |
|
|
Jastrząb czuł coraz silniejszą turbulencję, furkot powietrznej zdobyczy. Następny wiraż, gołębica gdzie? Dalej od ściany, za to bliżej szponów. Ostatnie sekundy, ostatnie ciosy skrzydeł, wiraż. Wyraźne białe lotki, rozczapierzony ogon. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Serpente w raju, 2001 |
|
|
Umięśnienie mężczyzn odgrywa taką rolę, jak upierzenie w ogonie pawia. źródło: NKJP: Lek na łuszczycę? Ważne muskuły Badania słuchu, Polska Głos Wielkopolski, 2007-07-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
Składnia
|
|
+ | ogon | + |
CZEGO
|
3. sukni
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- ogon komety; sukni
Cytaty
|
Pył z ogona komety rozproszył się w atmosferze, wywołując m.in. w Europie iluminacje świetlne na nocnym niebie. źródło: NKJP: Andrzej Hołdys: Syberiada kosmiczna 1908, Polityka, nr 2660, 2008-06-28 |
|
|
Wybierz dla siebie ekstrawagancką suknię z ogonem, w której pojawisz się na ważnym balu. źródło: Internet |
|
|
Celownik w każdym razie ocalał. Pierwszą rzeczą, jaką mi ukazał, był płomienny ogon pocisku kalibru 73. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005 |
|
|
Czasem napatoczył się jakiś obcy albo odważny i ją prosił, ale wystarczały dwa, trzy kółka i już miał dosyć. Zostawał poczerwieniały na gębie, zgrzany, ogłupiały, w przydeptanych portkach, z ogonem wywleczonej koszuli. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie, 1995 |
|
|
Na większości starych rycin, nad stajenką, będącą miejscem narodzin Jezusa, widnieje gwiazda z długim ogonem. źródło: NKJP: Adam Synowiec: Tropem gwiazdy wigilijnej, Trybuna Śląska, 2000-12-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
Składnia
|
|
+ | ogon | + |
CZEGO
|
4. samolotu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny
Cytaty
|
W ogonie samolotu znajdują się zwykle stery wysokości i ster kierunku. źródło: NKJP: (mit): Awaria goni awarię, Dziennik Zachodni, 2006-11-09 |
|
|
6 maja 1937 około 70 metrów ponad lądowiskiem na ogonie sterowca pojawił się ogień. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
Składnia
|
|
+ | ogon | + |
CZEGO
|
5. przed sklepem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | kolejka |
Połączenia
- długi ogon
- ogon ciągnie się
Cytaty
|
Aby poprawić zły nastrój idę do księgarni „Centralna” przy Świdnickiej gdzie mam swoją półkę. To szczęśliwe dla mnie miejsce. To w niej podpisywałem premierowo trzy swoje ostatnie książki. To tutaj zakręcał się długi ogon czytelników. źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Jazz dla mas, Gazeta Wrocławska, 2002-01-29 |
|
|
Liczba nowo otwieranych kont na Mickiewicza rośnie lawinowo, a że starzy i nowi klienci stoją w ogonach - to już nieważne. źródło: NKJP: Tłok przez cały rok, Gazeta Wyborcza , 1996-01-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
6. policyjny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe
Połączenia
- zgubić ogon
Cytaty
|
Rower przydał mi się w stanie wojennym i w późniejszej działalności w opozycji. Jadąc na nim stosunkowo łatwo można było zgubić ubecki ogon, wjeżdżając w jednokierunkową ulicę, przechodnią bramę czy w park. źródło: NKJP: Galicyjskie pierogi, Poliyka, nr 2359, 2002-07-20 |
|
|
W te rzadkie dni, kiedy decydował się na opuszczenie swojego mieszkania, prawie zawsze miał za sobą ogon. Szpicle nawet nie próbowali kryć swej obecności tak, jakby chcieli mu powiedzieć - pamiętaj, czuwamy. źródło: NKJP: K. Frelichowski: Czas próby, cz. II, 2008-12 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
7. w teatrze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka teatr
Cytaty
|
Z twarzą Gary’ego Coopera do końca życia grał ogony i ponad halabardę w teatrze nie wyskoczył... źródło: NKJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002 |
|
|
O'Tool jednak robi wrażenie aktora traktowanego zbyt po macoszemu - może wina teatralnego ogona? źródło: NKJP: „Quentin”; „Moon”; „Damian”; „Bartek Duda”; „aniak”; „rudziaFFka”; powietrze; „Wilhelm Canaris”: Plotka, Usenet -- pl.rec.film, 2002-06-12 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
8. w klasyfikacji
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Połączenia
- europejski ogon
- ogon Europy, tabeli
- być w ogonie
Cytaty
|
Piłkarze z Bielska i Żywca zajmują miejsca w ogonie tabeli, dlatego kibice w Żywcu liczą na kolejne punkty. źródło: NKJP: Tomasz Wolff: Piłkarski półmetek, Dziennik Zachodni, 2002-09-27 |
|
|
Nie ma bowiem bardziej kłamliwego stereotypu niż ten, że my Polacy jesteśmy ludźmi towarzyskimi. Badania pokazują, że plasujemy się w ogonie Europy, a pytani, jak często spotykamy się z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi, nie mamy żadnych szans, by równać się z Duńczykami, Norwegami czy Irlandczykami. źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: Polska płotem przedzielona, Polityka, nr 2514, 2005-07-30 |
|
|
Czy nie było lepszej oferty dla Radosława Kałużnego? Energie Cottbus to przecież ogon Bundesligi. źródło: NKJP: Jesień bez transferów , Dziennik Polski, 2001-07-19 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
Składnia
|
|
+ | ogon | + |
CZEGO
|
9. zadłużenia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Połączenia
- ciągnąć, odciąć ogon
Cytaty
|
Ciągniemy bowiem wszyscy za sobą ogon historycznych zaszłości, mitów i stereotypów, m.in. o polskiej gospodarce, lenistwie, krętactwie, pijaństwie itd. źródło: NKJP: Na dobre i na złe, Dziennik Polski, 2002-12-19 |
|
|
Powiedziała na tyle dużo, żeby pozbyć się ogona przeszłości. Równocześnie na tyle mało, żeby nie wpakować się w nowe kłopoty i środowiskowe plotki. źródło: NKJP: Monika Rakusa: Żona Adama, 2010 |
|
|
Taką propozycję niosła oferta Gdańskiej Stoczni Remontowej, która ma jeszcze ten atut, że ma zyski nie ciągnąc za sobą ogona zobowiązań. źródło: NKJP: (J.K.): Remontówka byłaby lepsza, Dziennik Bałtycki, 1998-07-16 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ogon |
ogony |
|
| D. | ogona |
ogonów |
|
| C. | ogonowi |
ogonom |
|
| B. | ogon |
ogony |
|
| N. | ogonem |
ogonami |
|
| Ms. | ogonie |
ogonach |
|
| W. | ogonie |
ogony |
Składnia
|
|
+ | ogon | + |
CZEGO
|