Chronologizacja
Pochodzenie
ogsł. *tovarišь / tovariščь 'kolega, kompan, druh'
Stara pożyczka orientalna (por. st.ujgurski tawar 'majątek, towar' oraz eš / iš 'towarzysz'). W dawnej polszczyźnie także w znaczeniu 'szlachcic zaciągający się do chorągwi husarskiej lub pancernej' (Bor)
1. podróży
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Relacje znaczeniowe
synonimy: | druh, kompan, współtowarzysz |
Połączenia
- dobry, miły, przyjemny; niezwykły; nieodłączny, przygodny; najbliższy, wierny, wypróbowany; młody; były, dawny, dotychczasowy, niedawny, nowy, stary; odpowiedni; mój, nasz, twój... towarzysz
- towarzysz podróży, ucieczki, wędrówki, wyprawy; pracy, walki, zabaw; niedoli
- towarzysz z obozu; z oddziału
- słowa, spojrzenia; twarz, ramię, ręka; śmierć towarzysza; grono, reszta towarzyszy
- szukać towarzysza
- pomóc/pomagać towarzyszowi
- mieć, znaleźć towarzysza
Cytaty
Zbigniew miał do Darka niemożliwy do przezwyciężenia żal. Nawet teraz, po blisko ćwierć wieku, [...] unikał go jak ognia, w razie konieczności udając, że nie dostrzega obecności dawnego towarzysza zabaw. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Skarb w glinianym naczyniu, 2008 |
|
Duże, obce miasto, wprost kipiące swobodnym życiem, wprawiło Tomka w radosny nastrój, odzyskał humor i fantazję. Smuga, ucieszony dobrym samopoczuciem młodego towarzysza podróży, postanowił przenocować w Wiedniu. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957 |
|
Ich towarzysz niedoli do obozu trafił z szeregów Milicji Obywatelskiej. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Pociąg do Stalinogrodu i inne opowiadania, 2009 |
|
Stałymi towarzyszami Krystyny Skarbek byli: wysoki blondyn z włosami zaczesanymi do tyłu i pan kulejący z powodu sztucznej nogi. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Miłośnica, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | towarzysz |
towarzysze |
ndepr |
towarzysze |
depr | ||
D. | towarzysza |
towarzyszy |
|
C. | towarzyszowi |
towarzyszom |
|
B. | towarzysza |
towarzyszy |
|
N. | towarzyszem |
towarzyszami |
|
Ms. | towarzyszu |
towarzyszach |
|
W. | towarzyszu |
towarzysze |
ndepr |
towarzysze |
depr |
Składnia
+ | towarzysz | + |
(KOGO)
|
|
+ | towarzysz | + |
(CZYJ)
|
2. partyjny
Definicja
Noty o użyciu
Używane często jako forma zwracania się do siebie członków tych organizacji.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne
Połączenia
- niemiecki towarzysz; amerykańscy, radzieccy towarzysze; towarzysz partyjny
- towarzysz dyrektor, kierownik; minister, naczelnik, sekretarz; Bierut, Gierek, Lenin, Stalin...; Edward (Gierek); Wiesław
- towarzysz z PZPR, z SLD; z Biura Politycznego, z egzekutywy, z KC, z KGB; z kierownictwa, z Komitetu (Centralnego, Wojewódzkiego...), z ministerstwa, z powiatu; z partii; z Moskwy, z Warszawy...; z NRD
- podziękować; pomagać towarzyszom
- wezwać towarzyszy
- towarzyszu admirale, generale, kapitanie, komendancie, majorze, poruczniku, pułkowniku; ambasadorze, doktorze, dziekanie, komisarzu, pisarzu, przewodniczący, redaktorze
Cytaty
[...] pragnę zapewnić towarzysza dyrektora i obecnych tu towarzyszy, że resort nauki nie odmówi żadnej pomocy i porady, by nakierować działalność nowej placówki na właściwą drogę i we właściwym kierunku. źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000 |
|
Jarek [...] przeszedł najlepszą szkołę w PRL-u. Po technikum w Nysie, które rozpoczął za życia towarzysza Bieruta, gdy jeszcze istniał prawdziwy stalinizm, wstąpił do podchorążówki Wojsk Ochrony Pogranicza w Kętrzynie [...]. źródło: NKJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002 |
|
Wykonaliście towarzyszu zadanie, partia wam tego nie zapomni... źródło: NKJP: Edward Redliński: Szczurojorczycy, 1994 |
|
- Towarzyszu Majewski, dlaczego nie byliście na ostatnim zebraniu? źródło: NKJP: Zbigniew Raszewski: Raptularz (1965-67), 1967 |
|
Zdumiewająco wielu byłych towarzyszy partyjnych odczuwa palącą potrzebę zasiadania w urzędach publicznych i okrycia się nową chwałą. źródło: NKJP: Recydywa, Gazeta Wyborcza, 1993-12-15 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | towarzysz |
towarzysze |
ndepr |
towarzysze |
depr | ||
D. | towarzysza |
towarzyszy |
|
C. | towarzyszowi |
towarzyszom |
|
B. | towarzysza |
towarzyszy |
|
N. | towarzyszem |
towarzyszami |
|
Ms. | towarzyszu |
towarzyszach |
|
W. | towarzyszu |
towarzysze |
ndepr |
towarzysze |
depr |
Skróty
3. przedmiot
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku
Cytaty
Nasz walkman lub odtwarzacz jest naszym wiernym towarzyszem: słuchamy go w drodze do szkoły, w autobusie, po południu, wieczorem, a nawet w nocy (w łóżku). źródło: NKJP: /po/: Mragowo, Panorama Mazurska, 8, 1998 |
|
Przez moją niepełnosprawność komputer od początku był moim towarzyszem. źródło: NKJP: Z głową pełną pomysłów, Dziennik Polski - Podkarpacie , 2003-02-10 |
|
Poezja jest najwierniejszym towarzyszem człowieka. źródło: NKJP: W dobrych rękach, Dziennik Polski - Kultura , 2000-11-13 |
|
[...] samochód jest dobrym towarzyszem weekendowych wypraw, [...] źródło: NKJP: Piękna idea, Trybuna Śląska, 2003-11-06 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | towarzysz |
towarzysze |
ndepr |
towarzysze |
depr | ||
D. | towarzysza |
towarzyszy |
|
C. | towarzyszowi |
towarzyszom |
|
B. | towarzysza |
towarzyszy |
|
N. | towarzyszem |
towarzyszami |
|
Ms. | towarzyszu |
towarzyszach |
|
W. | towarzyszu |
towarzysze |
ndepr |
towarzysze |
depr |
Składnia
+ | towarzysz | + |
(KOGO/CZEGO)
|
|
+ | towarzysz | + |
(CZYJ)
|
4. stres
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Relacje znaczeniowe
synonimy: | współtowarzysz |
Cytaty
Jeśli prawdą jest, że nieodłącznymi towarzyszami wieku dojrzałego są znudzenie i rozczarowanie, właśnie tego doświadczyłem. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy , 2004 |
|
Cierpienie jest podstawowym doświadczeniem człowieka, a nawet można powiedzieć, że jest wiernym towarzyszem naszych dróg, bo prędzej czy później dotyka każdego i nie ma przed nim ucieczki... źródło: NKJP: Anna Czajkowska, Irena Złotkowska: Czas rozstania, 2005 |
|
Stres to nieodłączny towarzysz życia studenta (szczególnie w okresie sesji egzaminacyjnej). źródło: NKJP: emka: Stres ma wielkie oczy, Dlaczego? , 2009-08-15 |
|
Niech wytrwałość, tolerancja, spokój umysłu, szczera przyjaźń i bezwarunkowa miłość staną się towarzyszami Twojego życia. źródło: NKJP: Barbara Labuda: Poszukiwania , 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | towarzysz |
towarzysze |
ndepr |
towarzysze |
depr | ||
D. | towarzysza |
towarzyszy |
|
C. | towarzyszowi |
towarzyszom |
|
B. | towarzysza |
towarzyszy |
|
N. | towarzyszem |
towarzyszami |
|
Ms. | towarzyszu |
towarzyszach |
|
W. | towarzyszu |
towarzysze |
ndepr |
towarzysze |
depr |
Składnia
+ | towarzysz | + |
CZEGO
|