Chronologizacja
1. prawo
Definicja
Pochodzenie
łac. cadũcus 'bezpański po śmierci właściciela'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | prawo |
Cytaty
|
Jeśli testator nie zadbał odpowiednio wcześnie o rozporządzenie swojej fortuny, majątek przechodził tzw. kadukiem na rzecz króla, który zgodnie z nakazem konstytucji sejmowych z lat 1562 i 1576 miał rozdawać dobra kaducze szlachcie [...]. źródło: Bożena Popiołek: Woli mojej ostatniej testament ten: testamenty staropolskie jako źródło do historii mentalności XVII i XVIII wieku, 2009 (books.google.pl) |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kaduk |
kaduki |
|
| D. | kaduka |
kaduków |
|
| C. | kadukowi |
kadukom |
|
| B. | kaduk |
kaduki |
|
| N. | kadukiem |
kadukami |
|
| Ms. | kaduku |
kadukach |
|
| W. | kaduku |
kaduki |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. majątek
Definicja
Pochodzenie
łac. cadũcus 'bezpański po śmierci właściciela'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | majątek |
Cytaty
|
W dn. 30 X 1594 r. otrzymuje kaduk po Pelagii z Chreptowiczów Goreckiej. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Akt konfederacji gołąbskiej zawierał jednak również konstruktywne postulaty [...]. Nawiązywano do nich w projektach reformy państwa w czasach Jana III. Ich autorami byli biskup poznański Stefan Wierzbowski i wojewoda sieradzki Feliks Potocki, obdarzony za to kadukami po malkontentach i pieniędzmi [...]. źródło: NKJP: Urszula Augustyniak: Historia Polski 1572-1795, 2008 |
|
|
Posłowie postulowali, aby na wieczność nadawane były tylko te dobra, które w wyniku konfiskaty, bądź jako zapisy na rzecz władcy, czy w formie kaduków znalazły się w rękach panującego. źródło: NKJP: Tadeusz Szulc: Z badań nad egzekucją praw, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kaduk |
kaduki |
|
| D. | kaduka |
kaduków |
|
| C. | kadukowi |
kadukom |
|
| B. | kaduk |
kaduki |
|
| N. | kadukiem |
kadukami |
|
| Ms. | kaduku |
kadukach |
|
| W. | kaduku |
kaduki |
3. diabeł
Definicja
Pochodzenie
Określenie eufemicznie zamiast kat, co z kolei eufemicznie zamiast diabeł (Bańk.).
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Cytaty
|
Czasami zawita z łąk osypany próchnem wierzbowym Rokita, gdy wysuszy pieniądze, z rzadka zjedzie tutaj kontuszowy poszóstny z szabliskiem Boruta i uboższe borowce, błotnicy lasowi, pies czarny, który towarzyszy kadukowi [...]. źródło: Witold Dąbrowski: Arrasowanie, 1976 (books.google.pl) |
|
|
Czasem kaduk jest uparty. Jeżeli zaklęcie nie pomoże, trzeba go odpędzić smrodliwym woreczkiem, wypełnionym czosnkiem i innymi cuchnącymi środkami. źródło: Frank A. Kmietowicz: Bogiem sławiena, 1979 (books.google.pl) |
|
|
[...] kaduki winne są pijaństwu, awanturom, marnowaniu rozsypanej maki, słabych plonów i ubóstwa chłopów. źródło: Dorota Angutek: Nieznane diabły krajeńskie [...], Etnografia Polska, 2017 (rcin.org.pl) |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1, m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kaduk |
kaducy kaduki |
ndepr |
| kaduki |
depr | ||
| D. | kaduka |
kaduków |
|
| C. | kadukowi |
kadukom |
|
| B. | kaduka |
kaduków kaduki |
|
| N. | kadukiem |
kadukami |
|
| Ms. | kaduku |
kadukach |
|
| W. | kaduku |
kaducy kaduki |
ndepr |
| kaduki |
depr |